266
regelen. En wijl in Belgie, onder den landbouwenden
stand, wellicht geen enkele protestant gevonden wordt,
zoo zijn deze boerenleenbanken evenals de boerenbont
den alle katholiek.
In Frankrijk werden credietvereenigingen voor den
landbouw opgericht met hulp van den Staat, want bij
Wet van den 31 Maart 1899 werden 40 millioen francs
beschikbaar gesteld aan de „Caisses régionales de Crédit
agricole mutuel" (Centrale Banken voor Coöperatief
landbouwcrediet) dat zonder rente zoude verstrekt wor=
den. De Raiffeisembanken welke vooral door den ad=
vokaat Louis Durand gepropageerd werden zagen zich
in den beginne van deze staatshulp uitgesloten. En toen
zij ten slotte rechtens ook van deze staatshulp zouden
kunnen gebruik maken werd zulks geweigerd omdat
men niet afhankelijk wilde zijn van den Staat en zijn
ambtenaren.
In de Statuten van de Fransche boerenleenbanken
wordt niet gesproken van den eisch, dat de leden katho*
liek moeten zijn; overigens kan men van Frankrijk het=
zelfde beweren als van Belgie dat men op het platteland
weinig of geen protestanten vindt. Maar practisch be=
hooren de boerenleenbanken tot een der stichtingen
van het katholiek=sociale leven in Frankrijk, en bij iedere
gelegenheid kwam dit duidelijk uit; de Fransche geeste=
lijkheid steunde dan ook overal deze practischskatho*
lieke instellingen.
Toen den lóen October 1916 Louis Durand gestorven
was, wijdde het „Bulletin de L'Union des Caisses rurales
et ouvrières" nagenoeg een geheel nummer aan de na=
gedachtenis van dezen grooten katholieken strijder. Om
een denkbeeld te geven, hoe in Frankrijk, evenals in ons
land, de strijd gevoerd werd tegen de neutrale vers
eenigingen, laten we hier volgen, wat in bedoeld nummer
over Louis Durand gezegd wordt:
„In den stroom van neutraliteit, die sinds lang alle
sociale werken trachtte mede te sleepen, zag Louis
Durand terecht een geheim drijven der vrijmetselarij,
die alle katholieke werkkracht wenschte te ondermijnen.
Een zijner voornaamste zorgen is geweest, om de
