0
Herinrichting studiefinanciering
C>IN
rabo denktank
Nederland heeft de ambitie een echte kenniseconomie te zijn. Hoger onderwijs zorgt
voor een verspreiding van bestaande kennis en leert studenten vaardigheden waar die
kenniseconomie om vraagt. Om het begrotingstekort van de Nederlandse overheid te
beteugelen, stellen verschillende politieke partijen echter voor om te bezuinigen op de
studiefinanciering. Ruth van de Belt van KEO licht toe.
Een sociaal leenstelsel is
een goed idee!
Momenteel ontvangen alle studenten een basisbeurs en
studenten met minder daadkrachtige ouders daarnaast
een aanvullende beurs. Beide beurzen worden
omgezet in een gift indien een student
zijn studie binnen 10 jaar succesvol
afrondt. PvdA, VVD en D66 zijn
voorstander van het afschaffen
van studiebeurzen en
de introductie van een
sociaal leenstelsel,
waarbij de overheid
een lening verstrekt die
afgestudeerden moeten
terugbetalen op het
moment dat zij genoeg geld
verdienen.
Het huidige hogeronderwijsbeleid
is gericht op het bevorderen van
toegankelijkheid. Iedereen met voldoende intellectuele
capaciteiten moet hoger onderwijs kunnen volgen. Door
talende kapitaal- en verzekeringsmarkten kan dit zonder
overheidsingrijpen niet worden gerealiseerd.
Banken zijn doorgaans niet bereid studieleningen te
verstrekken, terwijl de succesvolle voltooiing van een studie
zowel het individu als de maatschappij rendement oplevert.
Net als een bedrijfsinvestering. De onzekerheid rondom dit
rendement is echter groot en een student kan tegenover een
lening geen onderpand stellen, terwijl bedrijven hiertoe wel
in staat zijn. Ook is er sprake van asymmetrische informatie:
de student weet hoeveel moeite hij doet om de investering te
laten renderen, maar de kredietgever niet.
Studenten kunnen zich daarnaast niet verzekeren tegen
het risico dat zij hun studie niet succesvol zullen afronden.
Indien de overheid niet ingrijpt, zouden sommigen door
de gebrekkige marktwerking wellicht afzien van een studie.
De overheid probeert het marktfalen nu te
ondervangen door studiebeurzen te
verstrekken.
Het verstrekken van
studiebeurzen is echter geen
efficiënte beleidsreactie
om de toegankelijkheid
te waarborgen. Ook
studenten die hun eigen
studie kunnen bekostigen,
worden immers
gesubsidieerd. Tevens wordt
de gebrekkige werking van
de verzekeringsmarkt hierdoor
niet opgelost, want de risico's
worden niet verkleind. De introductie
van een sociaal leenstelsel is in dit opzicht efficiënter, terwijl
de toegankelijkheid van hoger onderwijs hierdoor niet
wordt beperkt. Elke student komt in aanmerking voor een
lening.
De introductie van een sociaal leenstelsel heeft mogelijk wel
een negatieve invloed op de deelname aan hoger onderwijs.
Dit hoeft echter niet erg te zijn. Als niet-getalenteerde of
niet-gemotiveerde studenten hierdoor afzien van een studie
is dat prima. Zij kosten de maatschappij alleen maar geld.
De kans dat getalenteerde studenten afzien van een studie is
zeer beperkt, aangezien zij profiteren van het afronden van
een studie door een hoger loon. En ook de maatschappij
profiteert door efficiënter hoger onderwijs. Een prima idee
dus, zon sociaal leenstelsel!
BANK IN BEWEGING 35
