Economisch herstel krijgt wankele voet aan de grond rabo denktank De eerste voorzichtige tekenen van herstel lijken wereldwijd steeds meer voet aan de grond te krijgen. Toch is er nog weinig reden tot al te veel optimisme. Het herstel is broos en kent veel onzekerheden. Bovendien past de werkgelegenheid zich met een vertraging aan bij de forse daling van de economische activiteit in de voorbije maanden. Het werkloosheidspercentage zal in de komende maanden daarom nóg sterker gaan oplopen. Dat is goed nieuws voor de winstgevendheid van bedrijven, die de arbeidskosten per eenheid product dit jaar flink hebben zien oplopen. Het stijgend aantal werklozen zal de consumptie daarentegen dit en volgend jaar onder druk zetten. Anke Struijs van Kennis en Economisch Onderzoek legt uit. De letterbak Nu het dal van de economische krimp achter de rug lijkt, richt de discussie zich vooral op de vraag welke vorm het herstel krijgt: een U, een V of een W. Optimisten voorspellen een snel herstel van de groei van de economie, dat wordt vergeleken met de letter V. Blijft de groei langer uit, dan zal het herstel meer de vorm krijgen van een U. De meer pessimistische kijk op de ontwikkeling van de economie krijgt de vorm van een W. De aanhangers van die visie geloven dat het herstel slechts van korte duur zal zijn, gevolgd door een nieuwe recessie. Doublé dip Dat laatste is niet onwaarschijnlijk, omdat het herstel van de wereldeconomie deels wordt gedreven door tijdelijke factoren, zoals het aanvullen van de voorraden. Op die voorraden was in de afgelopen maanden fors ingeteerd. Een andere aanjager voor de vraag zijn de stimuleringsmaatregelen van overheden. Ook daarvan is het effect op de vraag slechts tijdelijk. Zonder een duurzaam herstel van de eindvraag door consumenten en bedrijven is de kans op een zogenaamde doublé dip groot. Werknemers vrezen voor hun baan Terwijl economen zich buigen over de vraag of het een U, een V of een W wordt, vrezen veel werknemers voor een combinatie van deze drie, namelijk het UWV. Het werkloosheidspercentage liep in de afgelopen maanden op tot 5 procent in augustus. Een jaar eerder was dat nog maar 3,7 procent. Zoals gebruikelijk past de werkgelegenheid zich met enige vertraging aan bij de economische ontwikkeling. Toch gingen in het tweede kwartaal al 72.000 banen verloren ten opzichte van een jaar eerder. Dat zijn meer banen dan alle medewerkers van de Rabobank Groep - inclusief dochters - in 2008 bij elkaar! Het banenverlies was vooral groot in de uitzendsector. Deze cijfers voeden de verwachting dat de stijging van het werkloosheidspercentage in de komende maanden zal versnellen. Hand op de knip Omdat de productie zich volgend jaar naar verwachting weer wat zal herstellen, kunnen bedrijven rekenen op een verbetering van de arbeidsproductiviteit en daarmee een afname van de arbeidskosten per eenheid product. Dat laatste wordt versterkt doordat de lonen volgend jaar naar verwachting maar gematigd zullen stijgen. Gegeven de omvang van het productieverlies dit jaar, zullen de arbeidskosten per eenheid product in de periode 2009-2010 per saldo echter fors toenemen. Ook van de consument valt volgend jaar weinig steun te verwachten. Door de stijgende werkloosheid houdt de consument de hand dit en volgend jaar stevig op de knip. Voor 2010 rekenen we daarom op een zeer gematigd herstel van de economie met een groei die maar net boven nul uitkomt (0,25%). BANK IN BEWEGING 35

Rabobank Bronnenarchief

blad 'Bank in Beweging' | 2009 | | pagina 35