'countervailing power'van coöperatieve banken rabo denktank De eerste coöperatieve banken werden ruim een eeuw geleden opgericht om met name boeren - die voorheen buitengesloten waren of tegen zeer ongunstige voorwaarden werden bediend - te voorzien in financiële dienstverlening. De markttoegang tot financiële diensten is inmiddels sterk verbeterd. Is hiermee ook de belangrijkste functie van coöperatieve banken verdwenen? Of heeft de'onzichtbare hand'van het marktmechanisme nog steeds coöperatieve banken nodig om de andere banken scherp te houden? Bouke de Vries van KEO legt uit. De essentie van de spaar- en kredietcoöperaties was dat boeren met overtollige spaarmiddelen bereid waren deze uit te lenen aan boeren die krediet nodig hadden. De lokale gemeenschap hield vervolgens in de gaten dat de leningen werden terugbetaald. Deze sociale controle en de kennis van de lokale situatie verkleinden de informatieasymmetrie tussen geldverstrekker en lener. De leden van de coöperatie gingen samenwerken omdat zij daar individueel een belang bij hadden: een betere toegang tot financieringen en gunstiger tarieven vanwege de betere mogelijkheden voor risicobeheersing. Dit gegeven van informatieasymmetrie is ook vandaag de dag nog zeer belangrijk. Het is een van de oorzaken voor de grote verliezen op gestructureerde kredietportefeuilles. Bij deze producten is de band tussen de klant en de afnemer van de verhandelbare pakketjes doorbroken en zijn risico's verkeerd ingeschat en onvoldoende gemanaged. Een deel van de tussenpersonen, banken en beleggers heeft bovendien te veel uit winstbejag gehandeld en de risico's afgewenteld op de volgende schakel in het systeem. Zo hebben deze financiële innovaties afwenteling van risico's gestimuleerd in plaats van de spreiding ervan. Ondanks het actuele belang van informatieasymmetrie is de oorspronkelijke opgave van het corrigeren van marktfalen al enkele jaren niet meer het dominante perspectief van de coöperatieve banken. Althans, niet in Europa. De meeste Europeanen kunnen immers goed toegang krijgen tot financiële diensten en de verschillen tussen banken ten aanzien van producten en diensten zijn afgenomen. Een coöperatieve bank onderscheidt zich anno 2009 dan ook primair met een sterke klantgerichtheid en met de inspraak van leden. De leden van de bank houden scherp in de gaten dat de belangen van de bank en die van henzelf op elkaar aansluiten. Coöperatieve banken hebben nu dus nog steeds een duidelijke functie. Het is een model dat de klant en de andere stakeholders van de bank centraal plaatst en waarbij leden invloed hebben op beslissingen van de bank. In de huidige marktomstandigheden, waarbij de financiële markten - op onderdelen - wederom niet goed blijken te werken, biedt het een alternatief voor het aandeelhoudersmodel. BANK IN BEWEGING 35

Rabobank Bronnenarchief

blad 'Bank in Beweging' | 2009 | | pagina 35