wat ik heb geleerd
Een groot voordeel van
thuis is dat je daar niet
wordt gezien als de CEO
in het nette pak
Tekst: Pierre Spaninks
Fotografie:Tessa Posthuma de Boer
"Leren is nooit gedaan"
"Je wilt het maximaal mogelijke uit jezelf
halen. De talenten die je hebt meegekregen
wil je tot hun recht laten komen. Dat doe je
door te blijven leren. Formeel leren, in de
schoolbanken, kan behulpzaam zijn. Maar het
effectiefste is toch ervaringen opdoen, daar
lering uit trekken, en dat weer toepassen in
de praktijk! Leren is een natuurlijk proces dat
al begint als je klein bent. Leren is ook nooit
gedaan. Naarmate je ouder wordt, is je pakket
aan ervaringen ruimer en voller. Dan ben je
misschien eerder geneigd om daarop terug te
grijpen in plaats van je open te stellen voor wat
nieuw is. Maar als je die basishouding eenmaal
hebt, dan gaat de behoefte om te leren niet
zomaar meer weg. Tot op hoge leeftijd kun je
jezelf blijven ontwikkelen.
Soms komen leerervaringen echt als een
schok Ik herinner me nog goed hoe ik bij DSM
vanuit de Human Resources in de Raad van
Bestuur kwam. Ik had nog nooit met analisten
te maken gehad. Bij de eerste road shows
voelde ik me echt als Alice in Wonderland.
Ik had me nooit gerealiseerd dat mensen
op zon totaal andere wijze naar een bedrijf
konden kijken. Niet als een organisch geheel
van mensen en middelen die samen iets willen
bereiken, maar als een verhandelbare zak cash
flow. Het leereffect van zon schok is groot. Als
je voor de zoveelste keer in New York bent om
over je financiële prestaties en vooruitzichten
te praten, wordt het wel wat moeilijker om je
daar weer voor op te laden. Maar dan ga ik er
toch in met de vraag hoe we zon sessie weer net
iets beter kunnen laten verlopen dan het vorige.
Puur qua presentatie, qua gesprekstechniek.
Doe je dat niet, dan loop je het gevaar dat je
gaat denken: meer van hetzelfde. En dan zul je
altijd zien dat er ineens iemand tegenover je zit
die écht heel slim is en die je totaal verrast. Dus
het is toch verstandig om jezelf wel iedere keer
weer op te laden en jezelf te dwingen het nóg
beter te doen.
Zo'n plotselinge leerervaring is natuurlijk
heel spectaculair maar meestal gaat
het wat geleidelijker. Ik ben lid van het
Ambassadeursnetwerk, dat probeert meer
vrouwen in hogere functies te krijgen. De
Rabobank zet zich daar ook voor in. Maar wat
werkt wel en wat werkt niet? Het probleem zit
hem niet in de startfuncties en ook niet in de
eerste twee, drie carrièrestappen. Het begint pas
daarna te spelen, bij de dertigers. Dan brandt
de ratrace los om de schaarse topfuncties. Op
dat moment haken veel geschikte vrouwen af,
omdat ze kinderen willen of omdat ze gewoon
geen zin hebben in die stress. Dan kun je als
bedrijf maar twee dingen doen: heel zuinig
zijn op de getalenteerde vrouwen uit eigen
kweek, en proberen er van buitenaf nog een
aantal aan te trekken. Desnoods neem je als
werkgever maar eens een extra risico, dat is het
wel waard. Vrouwelijke commissarissen aan je
bedrijf binden is evenmin eenvoudig. Je wilt
in de Raad van Commissarissen van een grote
multinational toch mensen hebben met brede
bestuurlijke ervaring. Mensen die de Raad
van Bestuur tegengas kunnen geven en waar
je als CEO nog wat van kunt leren. Als je zo'n
vrouw tegenkomt, moetje haar onmiddellijk
vragen. En meteen op zoek gaan naar een
tweede of een derde, zodat de eerste niet te lang
in een geïsoleerde positie verkeert. Dat is echt
ervaringskennis, dat is gegroeid door de jaren
heen.
Er zijn ook dingen waarvan ik me niet
meer kan herinneren dat ik ze ooit niet
heb geweten. Bijvoorbeeld hoe belangrijk
het is om in tijden van verandering te blijven
communiceren, zodat je de mensen meeneemt
in het proces. Dat inzicht heeft zich in de loop
van mijn carrière alleen maar verder verdiept.
Naarmate er meer onzekerheid is in het bedrijf,
hebben managers van hoog tot laag de neiging
om minder te gaan communiceren. Omdat ze
het zelf ook niet precies weten, omdat ze bang
zijn voor de reacties die ze kunnen krijgen, of
omdat ze van de juristen hun mond moeten
houden. Terwijl de behoefte van de mensen aan
communicatie dan juist het grootst is. Dan hoef
je jezelf heus niet te forceren en voor je beurt
te gaan praten, maar je kunt wel mensen laten
weten dat je snapt dat ze zich zorgen maken,
dat je dat gevoel kent, dat je werkt aan een
oplossing, en datje hen dan en dan meer kunt
vertellen, kortom bij gebreke van inhoudelijke
zekerheid geef je procedurele zekerheid. Zo
reduceer je de onzekerheid en breng je rust. De
mensen voelen zich begrepen en kunnen weer
hun hoofd bij hun werk houden.
Sinds ik bij DSM weg ben, werk ik als kleine
zelfstandige vanuit huis. Dat moet je dan
ook weer leren. Bijvoorbeeld hoe je daarmee
omgaat in relatie tot je partner. Ik merk: als
je elkaar meer ziet, doe je ineens weer meer
dingen samen en dat voegt veel toe. Een groot
voordeel van thuis is dat je daar niet wordt
gezien als de CEO in het nette pak maar als
man en als vader. Daar wordt je vanzelf op de
grond gehouden. Dat is een heel effectieve en
indringende vorm van leren, die niet alleen
heel corrigerend maar ook heel stimulerend
kan werken. Ik kan het iedereen aanraden, een
privé-leven. Dat is goed voor een mens."
BANK IN BEWEGING 33
