Signatuur van de Rabobank:
nadenken over onze plaats
in de samenleving
9 Achtergrond
RABOBAND NUMMER 18/19 SEPTEMBER 1994
Vorige week viel bij alle medewerkers en bestuurders van de Rabobank
de brochure 'De signatuur van de Rabobank' in de bus. Een jaar geleden
zat bij Raboband een conceptversie, waarin de doelstellingen,
uitgangspunten en grondslagen van de Rabobank zijn geformuleerd. Nu
is de tekst, na behandeling in verschillende overlegvormen van de
organisatie, definitief. De code heeft als doel de normen en waarden, die
van oudsher impliciet in de organisatie zijn ingebed, onder de aandacht
te brengen. Zo is er voor iedereen een duidelijk herkenbaar
referentiekader van waaruit kan worden gewerkt.
>- 'De signatuur van de Rabobank' is het re
sultaat van honderd jaar bedrijfscultuur en
-geschiedenis, waarin de coöperatieve ge
dachte centraal staat. Vanuit die coöperatieve
gedachte wordt het belang van de leden zo
goed mogelijk gediend. Hoofddirectievoor
zitter Herman Wijffels hecht groot belang aan
deze twee essentiële elementen van de identi
teit van de Rabobank. 'Wij zijn er niet voor
aandeelhouders waarvoor rendement ge
maakt moet worden. Wij zijn er ook niet pri
mair voor binnen de organisatie gelegen doe
len. Onze kerntaak is om onze cliënten en met
name onze leden van zo goed mogelijke dien
sten te voorzien. We doen dat op basis van sa
menwerking, onderling en met de leden en
cliënten. Dit was, is en blijft de identiteit van
de Rabobank.'
Maatschappij in beweging
Voor de identiteit van de Rabobank volstond
in het verleden het hanteren van algemeen
maatschappelijk aanvaarde opvattingen over
normen en waarden. Daar is echter de laatste
jaren verandering in gekomen. Wijffels: 'Als
bank zijn we onderdeel van een maatschappij
in beweging. Een pluriforme maatschappij,
waarin geen uniforme gemeenschappelijke
opvattingen meer bestaan over wat wel en wat
niet kan en mag. Dat schept verwarring, ook
binnen de bank. Vandaar dat we ervoor heb
ben gekozen om de normen en waarden waar
wij als organisatie belang aan hechten op te
schrijven.'
Geen reglement
'We hebben dat niet gedaan in de vorm van
een reglement', vervolgt Wijffels, 'maar meer
als een oriëntatiepunt. Als een duiding van lij
nen waarlangs wij graag willen werken. We
doen daarbij een beroep op het eigen oor
deelsvermogen van onze mensen. Aan de
hand van de brochure kan men zelf bedenken
wat wel en wat niet past bij onze signatuur,
onze stijl van bankieren. Veel zaken liggen niet
zwart-wit, dus daar kun je moeilijk regels op
toepassen. Het ligt ook meer in onze lijn om
mensen hun eigen weg daarin te laten vinden.'
Ideaal en werkelijkheid
Er bestaat altijd een spanning tussen de ideale
situatie en de werkelijkheid. Ook daarom is
het volgens Wijffels goed de brochure nog
eens door te nemen en de feitelijke situatie er
aan te toetsen. Dan kunnen zaken, die niet
aan de signatuur voldoen, ter discussie wor
den gesteld. Wijffels: 'We hopen te bereiken
dat er een bezinning plaatsvindt op datgene
wat er feitelijk gebeurt. Met de signatuur heb
ben we een standaard geformuleerd en daar
mee eigenlijk de lat wat hoger gelegd. Nu kun
nen we kijken hoeveel we te kort komen en
daar vervolgens aan gaan werken.'
Ethische kwesties
'Het financiële resultaat is de enige maatstaf
die we hanteren', benadrukt Wijffels. 'Soms
zijn er ethische kwesties, waarbij wij strikte
zuiverheid willen betrachten. Het goed kun
nen verdienen aan een klant is dan niet rele
vant. Zo moeten wij ons verre houden van za
ken die niet door de beugel kunnen. Een
voorbeeld is het witwassen van crimineel geld.
Daar distantiëren wij ons heel duidelijk van.
Maar het kan ook genuanceerder liggen. Bij
voorbeeld bij genetische manipulatie van die
ren. Een deel van onze achterban heeft de
overtuiging dat dit niet mag. We hebben
daarom besloten hierin niet betrokken te ra
ken. Natuurlijk kunnen de opvattingen ver
anderen. Dan zullen we ons standpunt op
nieuw bepalen. In de meeste gevallen biedt de
wet overigens voldoende houvast. Maar in za
ken waar dat nog niet het geval is, hebben we
onze eigen verantwoordelijkheid en zullen we
moeten nadenken over onze plaats in de sa
menleving.'
Verantwoordelijkheid
De verantwoordelijk naar de maatschappij,
die als een rode draad door de brochure loopt,
wordt ook gevoeld door de mensen die bij de
Rabobank werken. Zo zal, door een kleinere
groei van de markt en allerlei technologische
ontwikkelingen, de werkgelegenheid in het
bankwezen verder afnemen. Wijffels: 'Dat
probleem komt straks levensgroot op ons af.
De vraag is dan in hoeverre we bereid zijn een
beetje in te schikken, zodat we ruimte maken
om collega's erbij te houden. Ook dat is een
bewuste keuze, die je maakt op basis van
ethiek en mentaliteit. Daarbij moet je de ver
antwoordelijkheid niet alleen voelen, maar
ook nemen.'
Meer dan kredieten verstrekken
De belangen van de medewerkers van de
Rabobank zijn natuurlijk in zekere zin ver
bonden met die van de leden. Na honderd jaar
bankieren is het tijd om de essentie van de
kredietcoöperatie opnieuw te definiëren. 'Het
is lange tijd volstrekt helder geweest hoe het le-
denbelang moest worden gediend', stelt Wijf
fels. 'Namelijk door het verstrekken van kre
dieten tegen zo goed mogelijke voorwaarden.
Inmiddels zijn er veel andere behoeften ont
staan in die ledenkring. Velen zijn gaan ex
porteren, waardoor men bijvoorbeeld ook be
hoefte heeft aan allerlei nieuwe vormen van
kennis en informatie.'
Identiteit opnieuw formuleren
'Het is gewenst ons opnieuw over de aard van
ons ledenbelang te buigen en te onderzoeken
welke behoeften daarin een rol spelen. Dit na
jaar starten we daarover een diepgaande dis
cussie in de organisatie. Zo hopen we meer
duidelijkheid te creëren over de definitie van
coöperatief werken in de toekomst. Dat sluit
aan bij wat we in 'De signatuur van de Rabo
bank' op papier hebben gezet. De brochure
kun je het beste zien als een brede actie om on
ze identiteit opnieuw en scherper te formule
ren dan voorheen het geval is geweest. Van
daar uit gaan we de toekomst tegemoet.'
