Nieuwe spelling: niet altijd even duidelijk
Coöperatie wordt géén co-operatie
Bijlage voor
RabobankTaal
Coöperatie blijft
coöperatie
Andere belangrijke
veranderingen
Conclusie
Nieuwe Van Dale?
Op 1 december is het nieuwe Groene Boekje - officieel de
Woordenlijst Nederlandse taal - verschenen, aangepast
aan de 'nieuwe spelling'. Alleen al de komst van die
nieuwe spelling heeft voor nogal wat onzekerheid ge
zorgd bij mensen die regelmatig met taal omgaan. Hoe zit
die nieuwe spelling nu precies in elkaar en wat zijn de
consequenties ervan in onze dagelijkse bankpraktijk?
Belangrijkste doel van de
nieuwe spelling is een aantal -
al jarenlang bestaande - knel
punten op te heffen. Van die
gelegenheid is gelijk gebruikge
maakt om ook enkele onlogi
sche zaken uit het vorige
Groene Boekje recht te trekken
en een paar 'nieuwigheden'
door te voeren. Alles bij elkaar
is er nogal wat veranderd.
Toch hoeven we ons al die ver
anderingen niet van de ene dag
op de andere eigen te maken:
de nieuwe spelling gaat pas of
ficieel op 1 september 1997 in.
We hebben dus bijna twee jaar
de tijd om eraan te wennen.
De meest in het oog sprin
gende verandering heeft be
trekking op de zogenoemde
tussen-n en tussen-s. Vroeger
gold bij de tussen-n de alge
mene regel dat er in samenge-
In 1994 verscheen binnen
onze organisatie het boekje
RabobankTaal. Inmiddels staat
dat boekje op heel wat Rabo-
bankbureaus: meer dan 7.000
exemplaren hebben hun weg
binnen de organisatie gevon
den. Bij de samenstelling van
het boekje is uiteraard geen
rekening gehouden met de
nieuwe spelling. De conse
quenties van die nieuwe spel
ling zijn nu op een rijtje gezet.
U vindt ze als bijlage bij deze
editie van Raboband.Als u die
bijlage bij het boekje voegt,
bent u goed op de hoogte. Op
dit moment is nog niet bekend
of er een nieuwe versie van
RabobankTaal komt, aangepast
aan de nieuwe spelling.
stelde woorden een n werd ge
bruikt als het eerste deel een
meervoud was: het was honde-
hok omdat er maar één hond
in dat hok zat, en het was bij
enkorf omdat er meer dan één
bij in zo'n korf pleegt te zitten.
Volgens de nieuwe regel krijgt
elke samenstelling waarvan het
meervoud van het eerste
woord op een n eindigt, nu
ook een n. Het is dus geen
hondehok meer, maar honden
hok, en het doet er niet meer
toe of er nu één of zes honden
in dat hok zitten.
Dat lijkt heel duidelijk, ware
het niet dat er in totaal tien uit
zonderingen op die regel be
staan. Dat maakt de nieuwe
spelling er niet makkelijker op.
Datzelfde geldt eigenlijk voor
de tussen-s. Daar zijn twee offi
ciële regels voor gegeven, maar
die geven - en dat zijn de woor
den van het Groene Boekje
zélf! - slechts in een beperkt
aantal gevallen uitsluitsel.
Een andere wijziging heeft
betrekking op het gebruik van
het trema. Voortaan wordt dat
niet meer gebruikt tussen delen
van samenstellingen. Het is dus
niet langer meeëten of zeeëgel,
maar mee-eten en zee-egel.
Maar coöperatie wordt geen
co-operatie (behalve als het
woord op het eind van een
regel wordt afgebroken),
omdat het geen samenstelling
is. En daar kan de Rabobank
best gelukkig mee zijn.
Het gebruik van de 'toegela
ten' spelling is niet langer
toegelaten. In de vorige
spelling onderscheidden we
een voorkeurspelling en een
toegelaten spelling, in de
nieuwe editie wordt maar
één spelling toegestaan.
Het gebruik van de c en de
k. Geprobeerd is hier wat
logischer mee om te gaan
dan in het verleden het
geval was. Zo is een pro-
dukt weer een product ge
worden omdat het is afge
leid van produceren, maar
tegelijkertijd is akkoord
geen accoord geworden,
hoewel het is afgeleid van
accorderen.
Het gebruik van (Franse)
accenten en van de apostrof.
Sommige woorden worden
aan het eind van een regel
iets anders afgebroken: het
is geen bio-scoop meer maar
bios-coop, en geen pis-tool
maar pi-stool. Geprobeerd
is op dit punt meer aanslui
ting te vinden bij de uit
spraak.
Het gebruik van hoofdlet
ters in aardrijkskundige
namen. Tot nu toe was het
Noord-Holland/Noordhol-
lander, en dat wordt nu
Noord-Holland/Noord-Hol
lander.
De regels voor de vervoe
ging van werkwoorden die
uit het Engels afkomstig
zijn, zijn veel duidelijker ge
worden.
Van een beperkt aantal
woorden is het 'geslacht'
vervallen. Eén daarvan is
het woord 'bank'. We hoe
ven het dus voortaan niet
meer te hebben over 'de
Rabobank en haar mede
werkers', het mag ook 'de
Rabobank en zijn medewer
kers' zijn.
Heel handig in het nieuwe
boekje is dat ook bepaalde ter
men in de alfabetische lijst zijn
opgenomen, zoals 'te allen
tijde' en 'in groten getalen'.
Op een aantal punten zorgt
Eén dag voor de komst van
het nieuwe Groene Boekje - of
ficieel de 'Woordenlijst Neder
landse taal' - verscheen een aan
die spelling aangepaste editie
van de Van Dale. Die editie
bevat zo'n 100.000 woorden
meer dan het Groene Boekje.
Bij de afdeling Taalkunde zijn
veel telefoontjes van banken
binnengekomen met de vraag
of men er goed aan doet nu
ook onmiddellijk de oude Van
Dale af te schaffen en er een
nieuwe voor in de plaats te zet
ten.
De officiële spelling van de
Nederlandse taal staat in het
Groene Boekje. Belangrijkste
functie van een woordenboek
is niet zozeer na te gaan hoe
een woord precies wordt ge
speld, maar veeleer om de
juiste betekenis van woorden
te achterhalen.
Het advies van Taalkunde
luidt dan ook: schaf in ieder
geval de 'Woordenlijst Neder
landse taal'aan (Sdu Uitgevers,
ISBN 90-75566-01-8). Als het
huidige exemplaar van Van
Dale ongeveer aan vervanging
toe is, overweeg dan een
nieuwe aan te schaffen, maar
daar hoeft u echt geen haast
mee te maken.
de nieuwe spelling inderdaad
voor meer duidelijkheid. Toch
zijn er voor enkele belangrijke
regels zoveel uitzonderingen
gemaakt, dat velen er in de
praktijk moeite mee zullen
hebben ze correct toe te pas
sen. De komst van de nieuwe
spellingcontrole (zoals op 4 de
cember aangekondigd in een
ongenummerde circulaire) én
het feit dat we nog bijna twee
jaar de tijd hebben om aan alle
nieuwe regeltjes te wennen,
kunnen daarbij een niet onbe
langrijke troost zijn.
