Pagina 49, Tussen-N
De meest ingrijpende wijziging van het Spellingbesluit-1994 heeft betrekking
op de zogenoemde tussen-n.
Doel van die verandering was de regels eenvoudiger te maken. Omdat er toch
nogal wat uitzonderingen zijn gemaakt, zal het lang niet altijd duidelijk zijn of
er nu wel of niet een tussen-n moet worden gebruikt.
In twijfelgevallen is dus nog steeds het advies het 'Groene Boekje' erop na te
slaan.
Hoofdregel is: Als het meervoud van het eerste woord van een samenstelling op
een 'n' eindigt, wordt in die samenstelling ook een 'n' gebruikt. Voorbeelden:
Nieuwe spelling
paardensport
kippengaas
bessensap
perenboom
schroevendraaier
hondenhok
kurkentrekker
Oude spelling
paardesport
kippegaas
bessesap
pereboom
schroevedraaier
hondehok
kurketrekker
Op die regel bestaan echter vijf uitzonderingen:
a - Als er van het eerste deel echt maar één is: Koninginnedag, zonneschijn,
Onze-Lieve-Vrouwekerk.
b - Als het geheel een bijvoeglijk naamwoord is en het eerste deel heeft een
versterkende functie: beregoed, boordevol, stekeblind,
c - Als het eerste deel een dierennaam is en het tweede deel een plantkundige
aanduiding: kattekruid, paardebloem,
d - Als het eerste deel een lichaamsdeel is en het hele woord is een 'versteende'
samenstelling: ruggespraak, kinnebak,
e - Als één van de delen niet (meer) herkenbaar is als afzonderlijk woord in de
oorspronkelijke betekenis: bolleboos, flierefluiter, schattebout.
We schrijven ook geen tussen-n als:
- het eerste deel een zelfstandig naamwoord is dat geen meervoud heeft:
tarwemeel, rijstebrij;
- het meervoud van het eerste deel alleen op -s eindigt: horlogemaker, asperge
soep;
- het eerste deel een zelfstandig naamwoord is dat op een toonloze e eindigt en
een meervoud op -en en -s heeft: gedaanteverwisseling, groentezaak;
- het eerste deel een bijvoeglijk naamwoord is: rodekool, zwartepiet, goede
morgen.
- het eerste deel een werkwoord is: dwingeland, huilebalk.
Wie dus had gehoopt dat de nieuwe spelling de problemen heeft versimpeld,
komt bedrogen uit. Het vorige Groene Boekje kende één hoofdregel en twee
uitzonderingen, waarop weer een paar uitzonderingen bestonden. Dat bleek
toen in de praktijk al zo ingewikkeld dat we in RabobankTaal het advies gaven
in alle twijfelgevallen het Groene Boekje erop na te slaan. Dat advies wordt
voor de nieuwe spelling onverkort gehandhaafd.
