3Meisje met de rode
volgend jaar komt ze echt
5
Armoede door onbekendheid
Kaartverkoop goed op gang
Op folders en affiches, in stations, in
vele advertenties van de Rabobank
en het Mauritshuis, bepaalt zij het
beeld van de unieke overzichtsten
toonstelling van Johannes Vermeer
(1632-1675). Nu in Washington, vol
gend voorjaar in Den Haag. In al haar
spontaniteit is de dame met de prach
tige veren hoed hard op weg 'De
melkmeid'als meest bekende werk
van Vermeer te verdringen.
Het 'Meisje met de rode hoed', dat
door velen wordt bewonderd om haar in
timiteit en directheid, heeft zelfs voor Ver
meers begrippen een tamelijk klein for
maat (22,8 x 18 cm). Verhoudingsgewijs
komt het meisje groot over doordat zij
dicht op het beeldvlak is geplaatst. Ze legt
haar elleboog op de leuning van haar stoel
en draait zich om, waarbij ze zich direct
tot de toeschouwer lijkt te wenden, haar
mond half open, een vonk van verwach
ting in haar ogen. Ondanks grote overeen-
Arm als een kerkrat werd Vermeer in
1675 in de Oude Kerk in Delft begraven.Zijn
schilderijen brachten hem noch roem noch
rijkdom. Zo bracht in 1695 'Het Straatje'bij
een verkoping f 72,50 op, wat ook voor die
tijd weinig was. Het 'Gezicht op Delft'haalde
tweehonderd gulden, voor een doek van die
grootte een schijntje. Vermeer was een
plaatselijke grootheid zoals er vele anderen
waren. Honderd jaar na zijn dood was zijn
oeuvre ook nog eens geheel in privé-bezit,
dus verborgen. Vermeer had nooit opdrach
ten voor openbare ruimten gekregen. Hij
maakte nooit etsen of studies, en doordat
zijn werk zo verscholen was, kwam geen en
kele graveur op het idee om reprodukties te
maken. En bovendien was de naam Vermeer
voor een schilder in de 17de eeuw bijna al
gemeen: alleen al in Haarlem hebben drie
andere schilders met de naam Vermeer ge
leefd.Toen door alle ellende na de Franse
Revolutie verarmde families hun kunstbezit
op de markt moesten brengen, werd Ver
meers voortreffelijke schilderkunst heront
dekt. Zo werd 'Gezicht op Delft'in 1822 voor
niet minder dan 2.900 gulden aan het Mau
ritshuis verkocht. Maar veel werd en wordt
Vermeer niet verhandeld. Ook nu koestert
iedereen die een Vermeer heeft, museum of
particulier, dit zo kostbare bezit.
Meisje met de
rode hoed
National Galiery of Art,
Washington
Vermeer heeft boven
links van het midden
gesigneerd
paneel, 22,8 x 18 cm.
komsten met andere werken van Vermeer
staat het 'Meisje met de rode hoed' in veel
opzichten apart. Behalve het 'Meisje met
de fluit', waarvan de toeschrijving onzeker
is, heeft Vermeer geen andere werken op
paneel gemaakt. Het paneel dat Vermeer
gebruikte was reeds beschilderd. Röntgen
foto's brengen de kop van een man met
een grote hoed aan het licht, geschilderd
op de witte krijtgrondering. De voorstel
ling van het 'Meisje met de rode hoed'
werd hier direct overheen geschilderd. De
snelle en trefzekere toets lijkt deels te ver
klaren uit het gebruik van een camera ob-
scura. Wellicht houdt de keuze van Vermeer
voor een paneel, een voor hem ongebrui
kelijke drager, verband met het gebruik
van de camera obscura. De intense kleur-
werking, de scherpe licht-donkercontras-
ten en de halo-vorming, effecten die zicht
baar zijn bij het kijken door een camera
obscura, wijzen erop dat Vermeer de mo
gelijkheden die dit apparaat bood ten volle
benutte. Vermeer kan een harde en gladde
ondergrond hebben gekozen om het
scherpe beeld van zo'n scherm zo dicht
mogelijk te benaderen.
Maar Vermeer nam niet alles wat hij
zag op het scherm van de camera obscura
klakkeloos over op het paneel. De licht
vlekken op het blauwe kleed zouden niet
zo gedetailleerd zijn te zien door een ca
mera obscura. Ook het verschil in grootte
tussen de leeuwekoppen - de linker is in
verhouding groter - wijst daarop. Al met
al valt te stellen dat Vermeer niet alleen
met tekende. Zijn verfijnde vak
manschap doet dat evenzeer.
Met de coupon uit Raboband 15 hebben
Rabobankmedewerkers 1.000 kaarten be
steld. Zij hadden de eerste keus in datum en
tijdstip voor een bezoek aan de overzichts
tentoonstelling van Vermeer in het Haagse
Mauritshuis.Op 1 november opende de
Rabobank Vermeer Reserveringslijn - om
telefonisch en zonder veel moeite kaarten
te boeken: 06-8477 (40 cpm). Half november
waren 12.000 kaarten besteld, waarvan
bijna 7.000 via deze speciale telefoonlijn.
Vrijdag 10 november was een topdag voor
de RabobankVermeer Reserveringslijn.Via
611 telefoontjes werden bijna 1.500 kaarten
verkocht.
E
E
3
TD
