'De liefdesbrief': meer dan een mooi plaatje
1
5
Boodschap graaft dieper
Door wc-raampje gestolen
Alleen in Mauritshuis te zien
Het vormde in 1892 het topstuk van
een veiling in Amsterdam. De toen
malige directeur van het Rijks
museum, F. Obreen, schatte de op
brengst op 35.000 tot 40.000 gulden.
In 1971 werd 'De liefdesbrief'tijdens
een tentoonstelling gestolen. Het is
één van de 22 schilderijen die volgend
voorjaar op de unieke Vermeerten
toonstelling in het Mauritshuis te zien
zal zijn. Raboband zal in de komende
nummers steeds één schilderij cen
traal stellen. In dit nummer een schil
derij waarin de symboliek in het werk
van Vermeer duidelijk tot uitdruk
king komt.
Op het schilderij zie je een vrouw van
goede stand verschrikt opkijken als haar
dienstbode haar een brief komt brengen.
Een liefdesbrief, zo valt uit de titel af te
leiden. De gezichtsuitdrukking van de zit
tende vrouw verraadt de angst dat de on
zekerheid van de liefde de rust van een ge
ordend bestaan komt verstoren. Die orde
suggereert Vermeer door het kristalhel
dere licht dat de keurig ingerichte woon
ruimte binnenvalt. Maar door de glimlach
op het gelaat van de meid op 'De liefdes
brief' laat hij doorschemeren dat de zor
gen van de briefontvangster ongegrond
zijn. Dit lijkt het schilderij van het zeege
zicht, dat achter de twee vrouwen aan de
muur hangt, ook uit te drukken. Het
toont een kalme zee. In de 17de eeuw kon
dit worden uitgelegd als een goed voor
teken voor de liefde.
Vermeer drukte meer in zijn schilde
rijen uit dan men op het eerste gezicht
De liefdesbrief
Amsterdam,
Rijksmuseum
Vermeer heeft
gesigneerd op
de muur, links van
de dienstbode
Doek, 44 x 38,5 cm.
denkt. Zijn boodschap in 'De liefdesbrief'
graaft dieper. Het idee dat een welvarende
vrouw zich van haar stuk laat brengen
door een brief is verbazend. Maar waar
schijnlijk maskeert het deugdzame uiterlijk
hier de innerlijke onzekerheid van de
vrouw als gevolg van de liefde. Blijkbaar
hebben haar zorgen haar van haar huis
houdelijke taken gehouden. Ze bespeelt
een instrument en is omgeven door rond
slingerende voorwerpen: een kledingmand,
een kantwerkkussen en een bezem. De
schaars verlichte ruimte op de voorgrond
omhult als het ware de helder verlichte
kamer waar de vrouw zit. Het doorkijkje
dat Vermeer zo heeft geconstrueerd, ge
bruikt hij misschien als een metafoor voor
de tegenstelling tussen uiterlijk en innerlijk.
'De liefdesbrief' werd in 1971 op de
tentoonstelling 'Rembrandt en zijn tijd' in
het paleis voor Schone Kunsten in Brussel
gestolen door een man, die zich 's nachts in
het museum had laten insluiten. De man
sneed het doek los uit de lijst en ontsnapte
door een wc-raampje. Hij eiste een hoog
losgeld, bestemd voor oorlogsslachtoffers
in Pakistan. Het enige resultaat van de
actie was dat het schilderij, in zeer bescha
digde toestand, werd overgedragen aan de
Nederlandse staatssecretaris van Cultuur.
Gelukkig was van de verf alleen in de
meest effen partijen in het donkere
gedeelte veel verloren gegaan. Het is in
1972 gerestaureerd.
'De liefdesbrief' is één van de vier schil
derijen van Vermeer die het Rijksmuseum
in Amsterdam afstaat aan het Maurits
huis. 'Het straatje' en 'Brieflezende vrouw
in het blauw' gaan de oceaan over en zul
len ook op de tentoonstelling in the Na
tional Gallery in Washington te zien zijn.
'De liefdesbrief' en 'De melkmeid' blijven
vanwege risicospreiding en een te grote
aanslag op de collectie in Amsterdam. Ze
verhuizen pas begin maart naar het Mau
ritshuis in Den Haag. 'We missen de schil
derijen dan maar drie maanden. Boven
dien kun je de mensen voor Vermeer
gemakkelijker verwijzen naar Den Haag
dan naar Washington', zegt Frans van der
Avert, woordvoerder van het Rijksmuseum
in Amsterdam.
De gegevens in dit artikel zijn ontleend aan de over
zichtscatalogus van de grote Vermeertentoonstelling
die half november uitkomt. Deze 232 pagina's tellen
de catalogus kan nog tot 10 november met de bon uit
Raboband 17 worden besteld. Rabobankmedewerkers
krijgen f5,- korting en betalen f 52,50.
Met deze adverten
tie vestigen het
Mauritshuis en de
Rabobank in de
Museumgids 1996
de aandacht op de
Vermeertentoon
stelling.
Ral>obanL
