'Ik twijfel pas
als ik klaar ben'
12 Kunst
RABOBAND NUMMER 19/3 OKTOBER 1994
'Als je een beeld hakt, moet je een goed boek lezen, anders word je gek',
vindt beeldhouwer Eric Claus. Tegenwoordig is brons meer het materiaal
voor zijn beelden. Grote, maar ook hele kleine sculpturen en een reeks
van penningen vormen het oeuvre van Claus. Experimenterend met vorm
en idee is Eric Claus geen kleine jongen in de beeldhouwkunst. Het
bronzen beeldje 'De Lezers' is in dit jaar van de beeldhouwkunst de
jaarlijkse kunstaanbieding voor medewerkers van de
Rabobankorganisatie.
>- Net buiten de rook van Amsterdam in het
schilderachtige Broek in Waterland woont
beeldhouwer Eric Claus in een oud schoolge
bouw. Het vroegere schoolplein is veranderd
in een natuurtuin. Eenmaal binnen kijken we
uit over de weilanden. Eén van de lokalen van
het gebouw, dat in het begin van deze eeuw is
neergezet, is de werkruimte van Claus. Daar
bevindt zich een verzameling kleine sculptu
ren en penningen van zijn hand. Zijn atelier
is gevestigd in een loods op een industrieter
rein in Watergang. Ruim genoeg om ook aan
grotere beelden te kunnen werken. Overal
staan schetsen, studies van beelden, doeken,
wasmodellen, piepschuim, hout en afval. 'Ik
denk in brons', zegt de in 1936 in Haarlem ge
boren kunstenaar.
Echt monnikenwerk
Zijn tekentalenten werden al vroeg geschoold.
'Toen ik 8 jaar was, ging ik naar de Vrije Haar
lemse Schildersschool van Visser. Een klassie
ke opleiding waar het vakmanschap erin
wordt gestampt. Uren achtereen heb ik reliëfs
zitten arceren. Echt monnikenwerk. Daar heb
ik ook enorm goed leren tekenen. Voor mijn
eigen plezier boetseerde ik erbij.' Van 1952 tot
1954 volgde Claus de Rijksnormaalschool
voor tekenleraren in Amsterdam. Hij was nog
te jong voor de Rijksacademie.
Doen wat de klant vraagt
Tussen 1955 en 1960 bezocht hij de Rijksaca
demie. 'In die tijd verdiende ik de kost in de
Voor een goed resultaat mag de straal
kokend brons niet worden onderbroken.
reclame en pakte van alles aan. Dat ging pri
ma. Het reclamebureau dat ik had, heeft cam
pagnes gedaan voor grote bedrijven zoals Phi
lips. Het was de kunst om precies te doen wat
de klant vraagt en ook nog aan je eigen trek
ken te komen. Alle platenhoezen die ik toen
heb ontworpen, werden afgekeurd. Die wa
ren niet commercieel genoeg.'
Goede vervalser
Door zijn grote vaardigheden doorliep Claus
de eerste jaren aan de Academie zonder al te
veel inspanningen. 'Ik had bijzonder weinig
tijd nodig voor het kopiëren van schilderwer
ken. Voor het naschilderen van een portret
van Donatello had ik maar drie uur nodig,
terwijl anderen er een maand aan werkten. Ik
vond het absoluut niet interessant. Je legt er
niets van jezelf in. Die vaardigheid heb ik in
mijn vingers. Ik zou een hele goede vervalser
zijn.' Zijn gezicht liet hij maar weinig op de
Academie zien. 'Ze wisten ook geen raad met
me. Totdat ik een beeld moest hakken. Dat
had ik nog nooit gedaan. Ik vond het heel
spannend en het ging prima. Toen raakte ik
geïnteresseerd.'
Ontzettend druk
Na twintig jaar in zijn eigen atelier te hebben
gewerkt, werd Claus docent. Tussen 1979 en
1990 gaf hij les aan de Rijksacademie. Hij vond
het heel spannend om te zien hoe zijn leerlin
gen zich ontwikkelden. Maar na tien jaar
vroeg hij zich af hoe het met zijn eigen groei
stond. 'Op de Academie is er een afspraak dat
docenten na een decennium rouleren. Ik heb
het een jaar langer gedaan, omdat mijn op
volger nog niet beschikbaar was. Maar ik was
volkomen leeg en dan moetje weggaan.' In die
periode combineerde hij het lesgeven met gro
te opdrachten, zoals het Dreesmonument in
Den Haag, de Wachter voor De Nederland-
sche Bank, het grafmonument van Henk
Overduin (Directeur Haags Gemeentemuse
um red.) en enkele penningen. 'Het was ont
zettend druk, maar ik had niet het gevoel dat
ik mezelf aan het ontwikkelen was. Het doet
je goed om los van alle opdrachten bezig te
zijn met een nieuw ontwerp.'
Jezelf dwingen te kiezen
Voor zijn manier van werken vindt Claus zijn
ervaringen in de reclamewereld heel waarde
vol. 'Het reclamebureau was een hele goede
school om te leren snel keuzes te maken. In de
vrije kunst kun je problemen altijd maar uit
stellen. Door dat razendsnelle werken bij dat
reclamebureau, dwing je jezelf te kiezen. Ik
voel dat anderen steeds maar aarzelen. Ik twij
fel altijd pas als het klaar is. Als ik niet ga twij
felen of ik de goede keuzes heb gemaakt, is er
geen drang om naar een volgend beeld te ko
men. Je moet, dat is heel naar, het beeld af
breken, ook als het goed is, om aan het vol
gende te kunnen beginnen. Je voelt dat je weer
niet het perfecte beeld hebt gemaakt. Dat cre
atieve proces voordat je aan een nieuw beeld
begint, is een rotperiode, waarin je 's nachts
vaak wakker schrikt. Zelfs bij het allerkleinste
beeld heb ik, voordat ik begin, het gevoel dat
het het mooiste wordt, dat ik ooit heb ge
maakt. Die bezetenheid in het nadenken over
een vorm gaat ver. Het is zo sterk, dat als ik een
boom als thema heb gekozen, ik zelfs in een
auto een boom zie.'
Claus kan enthousiast praten over zijn
werk. Met behulp van een beeld legt de
oud-docent uit hoe het gieten in zijn werk
gaat.
