De wet MOT in de praktijk
3 Actueel
Enkele MOT-indicatoren bij contante transacties
BOVEN F 25.000,-
RABOBAND NUMMER 13/11 JULI 1 994
Om het witwassen van uit misdrijf afkomstige gelden een halt toe te
roepen, trad op 1 februari de wet Melding Ongebruikelijke Transacties
(MOT) in werking. Deze wet verplicht banken en andere financiële
instellingen melding te maken van ongebruikelijke transacties aan het
Meldpunt Ongebruikelijke Transacties in Zoetermeer. De Rabobank,
ABN Amro en ING Bank gaven de eerste vier maanden samen ruim 4.000
transacties door aan het MOT. Volgens Fred Horbeek, hoofd Beveiliging
Rabobankorganisatie, is de Rabobank voor één derde van dit cijfer
verantwoordelijk.
>- Ongeteld
In vreemde valuta
>- Niet gestort op eigen rekening of rekening werkgever
>- Storting naar buitenlandse rekening
>- Identificatieproblemen
Kleine coupures
>- Ongebruikelijke verpakking
Client nerveus
>- A-typische transactie voor cliënt
Geen verklaarbaar legaal doel of zichtbare relatie met bedrijfsactiviteiten
>- 'Ons interne meldpunt is ondergebracht
bij Crisismanagement en Fraudebestrijding',
vertelt Horbeek. 'Dat is gedaan omdat het voor
lokale banken vaak moeilijk is te onderscheiden
of er sprake is van fraude of witwassen. Frau
dezaken pakken we zelf op, daar is deze wet
niet voor, maar ook witwassen schuiven we niet
zomaar door. De Rabobank heeft daarin een
eigen verantwoordelijkheid. We kregen tussen
1 februari en 8 juni 1.485 meldingen, waarvan
er 1.412 zijn doorgegeven aan het meldpunt.
Uiteindelijk is 10 procent daarvan gemeld aan
Finpol, de Financiële Politie van de dienst Cen
trale Recherche Informatiedienst.'
Actief beleid
Was dit resultaat zonder de wet MOT ook
mogelijk geweest? Horbeek: 'Voor de wet in
werking trad, had de Rabobankorganisatie al
een actief beleid in het opsporen van witwas
praktijken. Die tien procent hadden we er be
slist zelf ook uitgehaald. Dat wil nog niet zeg
gen dat de wet overbodig is. Het is goed om
aan de hand van wettelijk vastgestelde indica
toren alle transacties te beoordelen.' Henk
Wiegerinck van Interne Controle Rabobank
Eindhoven heeft zo'n 20 meldingen gedaan.
'Het is, ondanks die indicatoren, best moeilijk
voor de mensen aan de balie om één en ander
te beoordelen. Zij moeten constant alert zijn
en bekijken of iets wel of niet in het normale
patroon past.'
Evalueren en bijstellen
De wet wordt door alle banken strikt volgens
de regels toegepast. In de Nederlandse Ver
eniging van Banken zijn daar afspraken over
gemaakt. 'Het is belangrijk om één lijn te trek
ken', meent Horbeek. 'Pas dan kun je zo'n wet
na verloop van tijd goed evalueren en voor
stellen doen voor bijstelling en verfijning en
dat is beslist nodig. Een voorbeeld. Een plaat
selijke bank heeft een lijnrijder als cliënt. Dat
is iemand die bloemen van een Nederlandse
veiling naar Duitsland rijdt, deze verspreidt
over een groot aantal winkels en op de terug
weg het geld ophaalt.'
Ongeteld geld
'Die man komt na zo'n rit met grote bedragen
aan buitenlandse valuta bij zijn bank', ver
volgt Horbeek. 'Ongeteld, want daar heeft hij
onderweg geen tijd voor.
Hij voldoet daardoor aan
een aantal indicatoren die
tot melding moeten lei
den.' Gert-Jan Heemskerk
van Interne Organisatie en
Controle van de Rabobank
Rotterdam herkent dit: 'Je
weet soms dat een klant
volledig te goeder trouw is, maar volgens de
indicatoren is er sprake van een ongebruike
lijke transactie. Dan móet je het volgens de
wet melden en dat doen we dus ook.' Hor
beek: 'Er zijn veel transacties die vreemd lij
ken, maar in een bepaalde branche volkomen
normaal zijn. De indicatoren moeten daarop
worden aangepast.'
Effect op termijn
Of de wet MOT op termijn veel effect zal heb
ben is nog de vraag. Horbeek: 'Momenteel
zien we verschuivingen naar casino's, wissel
kantoortjes en hotellobby's, die blijkbaar on
voldoende op de hoogte zijn van de nieuwe
wet. Daarmee is in zoverre winst geboekt, dat
criminelen de banken gaan mijden.' Heems
kerk van de bank Rotterdam: 'De crimineel
die met een plastic tas ongesorteerd geld aan
de balie komt, is inderdaad allang verleden
tijd.' Horbeek: 'Als ze straks nergens meer te
recht kunnen met hun zwarte geld, zoeken ze
hopelijk hun heil ver buiten onze grenzen.
Maar het is waarschijnlijker dat men bijvoor
beeld overgaat tot het kopen van aandelen in
bedrijven waarin veel contant geld omgaat.
Daar kan het zwarte geld onopvallend bij wor
den gemengd.'
Signatuur van de Rabobank
De Rabobank heeft haar standpunt over het
witwassen van uit misdrijf verkregen gelden in
de 'Signatuur van de Rabobank' als volgt om
schreven: 'De bank zal geen medewerking ver
lenen aan handelingen van cliënten die tot
doel hebben de overheid, de fiscus en/of der
den te misleiden ofwel de mogelijkheid te ope
nen dat gebruik gemaakt wordt van uit mis
drijf verkregen gelden. Een standpunt dat 'de
soliditeit en integriteit van het financieel eco
nomische stelsel', zoals het in een EG-richtlijn
vermeld staat, moet waarborgen.'
Invloed op economie
Horbeek legt uit wat dat inhoudt en welke be
langen ermee gediend zijn. 'Als je het hebt
over witwassen, heb je het over zo ontzettend
veel geld, dat dat van wezenlijke invloed kan
zijn op de economie. Sterker nog, het is bepa
lend voor de economie. Een optie- of effec-
tenmarkt kan volledig instorten, oneerlijke
concurrentie kan het reguliere bedrijfsleven
lamleggen en maatschappelijke belangen zul
len worden geschaad. Als je weet dat een kwart
van de makelaars in afval uit criminelen be
staat, kun je uitrekenen wat dit nu al betekent
voor ons milieu. Met het op criminele wijze
verkregen geld komen ook praktijken als op
lichting, afpersing, bedreiging, geweldpleging,
in de 'normale' economie terecht en dat heeft
enorme consequenties voor iedereen. Het is
van groot maatschappelijk belang keihard op
te treden tegen witwaspraktijken.'
Randstad en grensgebieden
Wat betreft de spreiding van meldingen valt
een vergelijking te trekken met bekende con
centraties van criminaliteit in
het land. Vanuit de Randstad
en verschillende grensgebie
den komen de meeste reac
ties. 'Dat hadden we ver
wacht', zegt Horbeek. 'Wat
mij wel verrast is dat onge
bruikelijke transacties bij
minder dan één derde van
onze banken schijnt voor te komen. Het kan
zijn dat de andere banken het handboek be
veiliging niet hebben besteld of dat ze nog
niemand van Crisismanagement en Fraude
bestrijding hebben uitgenodigd voor een le
zing. Hoe dan ook, wij willen er alles aan doen
om de lokale banken wegwijs te maken in de
ze problematiek. Eén telefoontje is voldoen
de om ondersteuning te krijgen.'
Veel
Rabobanken
melden niets'
