Bedrijfsethiek: laveren tussen
eigen en algemeen belang
9 Achtergrond
De vier grondslagen van de signatuur van de Rabobank
Functionaliteit
Integriteit in handelen
Duurzaamheid in relaties
Gemeenschapszin
RABOBAND NUMMER 5/7 MAART 1994
De bedrijfsethiek kan zich de laatste jaren verheugen in een toenemende belangstelling.
Niet alleen is er in wetenschappelijke kring een flink aantal symposia en publikaties,
ook bij het bedrijfsleven zelf ontstaat steeds meer aandacht voor het onderwerp.
Het Nederlands Christelijk Werkgeversverbond (NCW) organiseerde eind januari een
tweedaags congres over het thema 'Markt en Moraal'.
neemt volgens het NCW niet weg dat onder
nemingen binnen grenzen een inspannings
verplichting hebben om aan het oplossen van
die vraagstukken een bijdrage te leveren. Of
die verplichting nu wordt veroorzaakt door
economische tegenwind of een aftakelend
milieu, vond men daarbij van minder belang.
Bovendien meenden de bezoekers van het
congres dat ieder bedrijf voor zichzelf moet
bepalen hoe ver men daarin gaat. Mede af
hankelijk van de vraag in welke mate het ge-
Op het NCW-congres kwam naar voren
dat de groeiende belangstelling voor bedrijfs
ethiek drie oorzaken kent. Allereerst zijn er
externe redenen. Ondernemingen als deel van
de samenleving staan nogal eens bloot aan kri
tiek. Ze moeten zich afvragen of zij verant
woord handelen en vervolgens proberen dit
met argumenten aan de buitenwacht duidelijk
te maken. Steeds vaker wordt tegenwoordig
een beroep gedaan op ondernemers om zich
sociaal op te stellen door een bijdrage te leve
ren aan maatschappelijke vraagstukken als de
integratie van allochtonen, de milieuvervui
ling en de werkgelegenheid. Ook in onderne
mingen zelf rijzen er kwesties op die uitge
sproken standpunten over 'fatsoenlijk onder
nemen' wenselijk maken. Voorbeelden daar
van zijn vraagstukken over hoe binnen een
bedrijf wordt omgegaan met het gebruik van
steekpenningen, voorkennis bij handel in aan
delen, het witwassen van crimineel geld, het
juist gebruik van reclame, mededingingsbe
perkende maatregelen, grenzen aan de toe
passing van biotechnologie, gezondheidsbe-
perkende produkten en medische technieken.
Algemene waardering
Daarnaast is er onder burgers sprake van een
Op de agenda van de eerste ronde Kringvergaderingen in april staat de bespreking van
'De signatuur van de Rabobank'. Deze concepttekst voor de bedrijfscode van de Rabobank
werd in september verspreid via Raboband. Daarna is 'De signatuur' bij veel plaatselijke ban
ken en afdelingen van Rabobank Nederland onderwerp van gesprek geweest. Alle op- en aan
merkingen die daar zijn gemaakt zullen worden meegenomen in de komende Kringverga
deringen. Vervolgens zal iedere Kring over 'De signatuur' een advies kunnen uitbrengen op
de Centrale Kringvergadering in mei. Het thema bedrijfsethiek staat niet alleen bij de
Rabobank op de agenda. Het Nederlands Christelijk Werkgeversverbond, NCW, organi
seerde in januari een congres over 'Markt en Moraal'.
algemene herwaardering van normen en
waarden. Er komt een tegenwicht tot stand
tegen sterk calculerend - lees: egoïstisch - ge
drag, normvervaging, verloedering, crimina
liteit en misbruik en ontduiking van sociale
regelingen en belastingen. Deze herwaarde
ring van normen en waarden speelt ook door
in de cultuur van bedrijven. Daar ontstaat in
toenemende mate de behoefte de fundamen
tele waarden vast te leggen in een bedrijfs
code.
Inspanningverplichting
Tijdens het NCW-congres kwam naar voren
dat er niet al te gemakkelijk een beroep mag
worden gedaan op ondernemingen om alle
maatschappelijke problemen op te lossen. Dat
Klantgericht
Goede kwaliteit prijsverhouding
Sobere, doelmatige bedrijfsvoering
Geen FRATSEN, GEWOON DOEN
Streven naar kwaliteit
Voortdurend werken aan vakmanschap
Eerlijk, oprecht
Elkaar recht in de ogen kunnen kijken
(bank/klant; chef/medewerker)
- Zorgvuldig, toegewijd, open staan
Bewust van je verantwoordelijkheid
Discretie/vertrouwelijkheid
>- Lang achter klanten blijven staan
Niet uit zijn op korte effecten, de snelle winst
(voor de bank) maar langdurig partner zijn
Duidelijkheid/zekerheid bieden
Bouwen aan wederzijds vertrouwen
Maatschappelijke verantwoordelijkheid
Deel willen zijn van de gemeenschap waarin we
plaatselijk, regionaal en landelijk werken
Loyaal opereren binnen de Rabobankorganisatie
Teamgeest tonen
drag van die specifieke onderneming of be
drijfstak een maatschappelijk probleem ver
oorzaakt.
Minimumnorm
in bedrijfstakverband
Hoofddirectievoorzitter Wijffels is het met de
zienswijze van het NCW-congres eens. In een
interview voorafgaand aan het congres gaf hij
dat aan: 'In de praktijk hebben alle banken
een eigen identiteit en bedrijfsoriëntatie.
Daarom kan, noch moet alles in bedrijfstak-
verband worden afgesproken. Toch gebeuren
er in de handel en wandel van onze bedrijfstak
onwenselijke dingen. Daarmee wordt het ver
trouwen aangetast dat het publiek in de ban
ken koestert. Het vormde de aanleiding om in
het verband van de Nederlandse Vereniging
van Banken, effectenhandelaren en de Neder-
landsche Bank een minimumnorm te formu
leren om de handel met voorkennis tegen te
gaan', aldus Wijffels.
Niet alleen eigen belang
De door de banken ingestelde code over voor
kennis, was volgens Wijffels niet alleen een
kwestie van eigen belang. Hij geeft aan dat het
weliswaar een vorm van zelfbescherming is
om het publieke vertrouwen in de banken
overeind te houden, maar stelt dat de code
ook aansluit bij een algemeen geaccepteerde
norm. 'De maatschappij zou het niet op prijs
stellen als medewerkers van een bank op de
beurs met ongelijke wapens zouden strijden.'
De code om de handel met voorkennis tegen
te gaan was een initiatief van de bankensector.
Daarentegen is de verplichting tot het melden
van ongebruikelijke transacties wettelijk ge
regeld. De banken waren volgens Wijffels
voorstander van die regeling: 'We hebben
meegewerkt aan de totstandkoming vanuit
een oogpunt van algemeen belang én eigen
belang. Die liggen in eikaars verlengde. Het is
in het algemeen belang de vingers te krijgen
achter de transacties die te maken hebben met
enige vorm van wetsovertreding. Op die ma
nier kan de misdaad worden bestreden. Ons
specifiek belang is dat indien banken worden
gebruikt als kanaal om dergelijk geld 'in vei
ligheid te brengen', zij daardoor worden geïn
fecteerd. Dan komen elementen van crimina
liteit de bank in. Daarvan willen wij ver
schoond blijven.' -<
