'Iets wat niet beweegt,
is dood of gaat dood'
band
'Iets wat niet beweegt, is dood of gaat dood'. Dit Chinese spreek
woord wordt nogal eens aangehaald als het gaat om het functio
neren van bedrijven. De Rabobankorganisatie erkent dat een be
drijf dat niet vernieuwt, verandert en met haar tijd meegaat, ge
doemd is onder te gaan. Zij onderhoudt op verschillende manieren
contact met de wetenschap. Zo vervullen drie medewerkers van
Rabobank Nederland in deeltijd een hoogleraarschap aan een uni
versiteit. Er zijn ambities om een RabobankAcademie in te stellen,
het Projectenfonds steunt bijzondere leerstoelen en elk jaar vinden
er stages plaats. Drie hoogleraren aan het woord over de samen
werking tussen de Rabobank en universiteiten op hun werkterrein.
Studentencontacten
Projectenfonds
Nummer 21/1 november 1993
Prof.mr. Jan Berkvens, medewerker Ju
ridische en Fiscale Dienst en gespe
cialiseerd in privacy-vraagstukken,
prof.ir. Wim van Dinten, directeur Strategie
Rabobank Nederland en prof.dr. Bert Kersten,
hoofd CTW, vertellen over hun werkzaamhe
den voor de Rabobank en de relatie met uni
versiteiten.
Informatica en recht Op het terrein van
informaticarecht heeft de Rabobank sinds be
gin jaren tachtig veel werk verzet. Alle ont
wikkelingen omtrent automatisering en infor
matisering hebben sinds het begin van de ja
ren tachtig veel stof doen opwaaien op
juridisch terrein. Privacy, computercriminali
teit, computercontracten, elektronisch beta
len zijn nieuwe vraagstukken waarmee de ju
risten worden geconfronteerd. De Juridische
en Fiscale Dienst van Rabobank Nederland
heeft deze vraagstukken voortvarend opge
pakt. Dat heeft ertoe geleid dat mr. Jan Berk
vens in 1990 als bijzonder hoogleraar Infor
matica en Recht werd benoemd aan de Ka
tholieke Universiteit Nijmegen. 'Toen we
hiermee begonnen, was het een volkomen
nieuw terrein. Er bestond nog maar nauwelijks
Naast de betrokkenheid met de weten
schap door de hoogleraren, maken elk jaar
studenten kennis met de Rabobank. Die
contacten vinden in de meeste gevallen
plaats in de vorm van stages. Tot juni dit
jaar hebben ruim honderd studenten van
HBO en universiteit hun stage bij een van
de activiteiten van Rabobank Nederland
vervuld. De activiteit Stages en Onder-
wijscontacten bemiddelt tussen studenten
en eenheden die met stage-opdrachten bij
hen aankloppen. Ad Marien van Stages en
Onderwijscontacten: 'Twee keer per jaar
inventariseren we bij eenheden welke vra
gen er liggen. Die leveren ons een korte be
schrijving van opdracht en niveau, vaak
aangevuld met een voorkeur voor een be
paalde studierichting of vakkenpakket. Uit
het grote aanbod individuele studenten dat
zich aanbiedt voor een stage bij de Rabo
bank zoeken wij de meest geschikte kan
didaat.' Mariën benadrukt dat er een be
paalde klus moet liggen, wil een student
aan de slag kunnen gaan.
literatuur over. Op de bank liepen we in het
moderne technologieveld als eerste tegen al
lerlei nieuwe vraagstukken aan. Daarvoor
moest een oplossing worden gevonden, want
het bedrijf gaat gewoon door. Later heeft de
nieuwe situatie nadere wetgeving in het leven
geroepen. De overheid probeert daarmee
greep op de ontwikkelingen te houden.'
Publiceren De medewerkers van de Ju
ridische en Fiscale Dienst die werken op het
terrein van recht en informatica hebben re
gelmatig gepubliceerd in juridische en ban
caire vaktijdschriften. 'De eerste boeken over
computercontracten in Nederland zijn mede
geschreven door medewerkers van Rabobank
Nederland. Datzelfde geldt ook voor de eerste
boeken over elektronisch betalingsverkeer.
Vanuit de wisselwerking tussen het werk bij
de bank en aan de universiteit zijn we op zoek
gegaan naar praktische oplossingen. Vijf me
dewerkers houden zich bezig met het onder
werp informatierecht, leder met een eigen
specialiteit', licht Berkvens toe.
Privacy-bescherming Berkvens houdt
zich voornamelijk bezig met privacy-bescher
ming. Op dit terrein is hij uitgegroeid tot een
autoriteit. Hij voert onder meer veel gesprek
ken met vertegenwoordigers van het minis
terie van Justitie, het parlement en het Euro
pees parlement over de komende privacy-
richtlijnen. Berkvens: 'Het is van groot belang
dat de banken op de hoogte zijn van de hui
dige en komende wetgeving op allerlei terrei
nen. Wat zijn de consequenties van bepaalde
wetgeving op de werkwijze van plaatselijke
banken? Dat geldt met name voor de Euro
pese privacy-richtlijnen die in voorbereiding
zijn. Dat heeft zeker gevolgen voor marke
tingactiviteiten.'
Wetgeving 'De Europese Commissie
volgt het elektronisch betalingsverkeer op de
voet, terwijl ook consumentenorganisaties
druk uitoefenen om te komen met wetgeving
op het gebied van homebanking. De verscherp
te wetgeving op het gebied van auteursrecht
en automatisering heeft heel direct conse
quenties voor de plaatselijke banken. Om de
risico's bij de aanschaf van software te kun
nen omzeilen is nu veel meer kennis nodig.
Ook de voortschrijdende wetgeving om het
oneigenlijke gebruik van collectieve voorzie
ningen terug te dringen, heeft ertoe geleid dat
de bank als onbezoldigd opsporingsambte
naar moet optreden. De rente-renseignering
speelt een belangrijke rol bij het opsporen
van moneylaundering en fraude in de sociale
voorzieningen.'
Coöperatie De Rabobank kent als co-
operatieve kredietinstelling heel specifieke
problemen die alles te maken hebben met
haar bijzondere structuur. Vraagstukken op
het gebied van de bestuurskunde en de be
drijfskunde van de Rabobankorganisatie wor
den aangepakt door de stafgroep Strategie
van Rabobank Nederland. Prof.ir. Wim van
Dinten, directeur Rabobank Nederland en
hoofd van de stafgroep Strategie, vertelt dat
de uiteenlopende opvattingen bij medewer
kers van Rabobank Nederland en plaatselijke
banken over het begrip coöperatie, het heel
moeilijk maken het bedrijf te leiden. 'Als ie
mand de Rabobank als een sociale organi
satie ziet, met een belangrijke functie in de
gemeenschap, dan zal hij op die gronden be
sluiten een kantoor in een wijk of dorp open
te houden. Anderen wegen kosten en baten
tegen elkaar af en komen tot de conclusie dat
De Rabobank laat ook op een andere
manier haar betrokkenheid bij de weten
schap blijken. Het Projectenfonds steunt
een aantal bijzondere leerstoelen, die het
belang van de leden in het bijzonder dienen.
Zo wordt onder meer de leerstoel voor
'Ondernemingscultuur en Ondernemings
ethiek' aan de universiteit van Twente met
een bijdrage gesteund. Aan deze leerstoel
dragen ook de banken in de regio bij. Begin
dit jaar heeft de Raad van Beheer besloten
financieel bij te dragen aan de instelling
van een bijzondere leerstoel 'De Coöpera
tieve Onderneming' aan de economische fa
culteit van de Rijksuniversiteit Limburg.
het moeilijk wordt om het coöperatieve tarief
voor de leden te handhaven door de hoge kos
ten van het bijkantoor. Zo'n bijkantoor moet
vanuit die visie dicht. Zulke tegenstellingen
maken sturen lastig.'
Overeenstemming Het gebrek aan over
eenstemming binnen de organisatie leidde tot
problemen op tal van terreinen en niveaus, zo
als bij het ontwikkelen van systemen, oplei
dingen en het ontwerpen van profielen voor di
recteuren van plaatselijke banken. Strategie
doet regelmatig voorstellen om een brug te
slaan tussen de tegenstellingen binnen de
Rabobankorganisatie. Daarnaast formuleert
deze stafgroep mogelijke antwoorden op vra
gen zoals: wat moeten wij doen met het Cen
trale Bankbedrijf van Rabobank Nederland, de
automatisering, de fusie met Interpolis en hoe
nu verder met Robeco? Maar als het met het
bedrijf op een aantal fronten minder goed
loopt, gaat de stafgroep, als denktank van de
Hoofddirectie en de Raad van Beheer, op zoek
naar de knelpunten. 'Vanuit Rabobank Neder
land worden allerlei produkten en diensten
aangeboden die passen binnen de snelle tech
nologische veranderingen in de bancaire sec
tor. Het is echter de vraag of plaatselijke ban
ken daarop zo snel kunnen inspelen. Er is
sprake van een kloof en waar het een kennis-
kloof betreft, zul je medewerkers en managers
moeten opleiden', stelt Van Dinten.
Visie op organiseren Van Dinten is
sinds 1988 vooreen aantal dagen per jaar als
bijzonder hoogleraar 'Bedrijfskundige Analyse
en Synthese' verbonden aan de Erasmus Uni-