Meer duidelijkheid
met afkortingen
Rabo
band
Lange woorden maken het dagelijks taalgebruik er niet eenvoudi
ger op. Als oplossing voor dat probleem zijn er afkortingen ont
staan. Woorden, namen en uitdrukkingen worden teruggebracht
tot enkele letters. In veel gevallen is het ook in de financiële we
reld dé oplossing. Echter, lang niet alle afkortingen die binnen de
Rabobankorganisatie worden gebruikt zijn voor iedereen duidelijk.
Opnieuw zette Raboband ze op een rijtje en op veler verzoek nu op
uitneembare pagina's. Een kijkje in de wereld van afkortingen,
punten, kleine- en hoofdletters.
afkorting v (-en), 1. het korter-maken;-2. (w.g.) mm-
Shet verminderen van een rekening een loon
enz (gew.) iets op afkorting betalen, in n>inderl
afgekort woord of woorddeel, verkorte uitdrukking g -
vormd door de eerste letter of letters va"h^w°ord'
volgd door een punt, of door een bepaald teken, «n ad-
uertenties leest men «aak de afkorting z. b. b. h.
bezigheden buitenshuis hebbende; enz. enzouoorts etc.
etcetera afkortingsteken, o. (-s), teken dat afkorting
aanduidt; (taalk.) weglatingsteken, afkortzaag, v. (m.)
(...zagen), kortzaag; ...zaagmachine, v. t-s).
y J J et aantal afkortingen binnen een
organisatie is omgekeerd even-
I redig aan haar doelmatigheid.'
Dat zegt de Schrijfwijzer, een uitgave van de
Staatsuitgeverij. De Rabobankorganisatie is
een organisatie met een groot aantal afkor
tingen. Het zijn er zoveel dat het bijna on
mogelijk is om ze allemaal op een rijtje te
krijgen. Namen van afdelingen, produkten,
diensten, functies, systemen en interne
adrescodes worden zo vaak gebruikt, dat
men bij het ontstaan ervan meteen al be
sluit op welke wijze ze moeten worden afge
kort. Vanaf dat moment krijgt de afkorting
een bepaalde betekenis.
Medewerking Het was een hele opga
ve de lettercombinaties te verzamelen en er
bovendien de betekenis aan toe te voegen.
Maar het ging eenvoudiger dan driejaar ge
leden toen de eerste afkortingenlijst werd
gepubliceerd. Direct na de publicatie ervan
kwamen de eerste aanvullingen binnen. Op
het recente verzoek om ontbrekende en
nieuwe afkortingen door te geven werd de
redactie overladen met lijsten die bij banken
of afdelingen worden gebruikt en met losse
afkortingen. Voor die medewerking hartelijk
dank!
Hoofdletters Ook het zoeken naar de
manier waarop de afkortingen genoteerd
moeten worden bleek niet eenvoudig. Wan
neer gebruik je hoofdletters en wanneer
moeten er punten achter de letters? Er be
staat hierover geen eenduidige opvatting bij
schrijvers van boeken die zich op dit onder
werp hebben gestort. En dat zijn er nogal
wat. Bij spellingproblemen is het 'groene
boekje', de officiële Woordenlijst van de Ne
derlandse taal, een handige leidraad. Voor
afkortingen is er zo iets officieels niet. Wel
is er een 'Afkortingenlijst van de Neder
landse taal', een uitgave van Auctor. Het
boekje lijkt echter officiëler dan het in wer
kelijkheid is. De uitgever heeft er heel han
dig het uiterlijk van het 'groene boekje' aan
gegeven.
Schrijfwijzer Naast het 'groene boek
je' wordt de Schrijfwijzer van Jan Renkema
veel gebruikt. De eerste editie verscheen in
1979 bij de Staatsuitgeverij op initiatief van
dr. Anne Vondeling, toen voorzitter van de
Tweede Kamer. Hij stelde een commissie
in, die klachten over onduidelijk taalgebruik
bij de overheid moest bekijken. Eén van de
resultaten van het werk van de commissie
was de Schrijfwijzer. Het boek geeft ant
woord op vragen over zinsbouw, woordge
bruik, spelling, leestekens én over afkortin
gen. Sinds 1989 verschijnt een volledig her
ziene editie.
Afkortingenlijst Bij het samenstellen
van de Rabobank-afkortingenlijst zijn in prin
cipe alle afkortingen samengesteld uit
hoofdletters en zijn ze geschreven zonder
puntjes. Dat geeft een bepaald houvast en
in ieder geval duidelijkheid voor de dagelijk
se praktijk. Een uitzondering is gemaakt
voor enkele letterwoorden. Dat zijn afkor
tingen die door de volgorde van letters mak
kelijk in het gehoor liggen en bovendien als
zelfstandig naamwoord kunnen worden ge
zien. Dat zijn bijvoorbeeld bea, gea, ecu,
olga en pin, Cicero, Laura en Caar. Daarvan
zijn bea, gea, olga, pin en ecu soortnamen
en de andere drie eigennamen. Dat ver
klaart ook waarom de eerste vijf zonder en
de andere drie mét hoofdletter worden ge
schreven.
Volledigheid Ook dit keer is de afkor
tingenlijst verre van volledig. In ieder geval
ontbreken afkortingen die in het algemeen
taalgebruik voorkomen. Zo wordt circa afge
kort tot ca. en nummer tot nr. Die komen in
de lijst niet voor. Ook ds., drs., jhr., mr. en
prof. niet. De afgekorte titels krijgen een
kleine letter met daarachter een punt. Af
kortingen van instanties en bedrijven wor-
Nummer 6/22 maart 199:
den doorgaans in hoofdletters zonder pun
ten geschreven. De Schrijfwijzer geeft de lijr
aan en wordt, naast het 'groene boekje'
van harte aanbevolen.
Duidelijkheid 'Afkortingen worden ge
bruikt om eficiënter te kunnen communice
ren', zegt Jaap van den Beukei van Taalbe
werking bij Rabobank Nederland. 'Je moetje
daarbij wel afvragen of dat doel ook ech
wordt gerealiseerd. Als je schrijft 'a.d.h.v.' ie
dat iang niet zo duidelijk als gewoon 'aan de
hand van'. En ook 'als het ware' laat preciee
zien watje bedoelt, 'a.h.w.' niet. Het is daar
om veel beter in teksten zo weinig mogelijl
afkortingen te gebruiken.'
Eigen afkortingen 'Lang niet ieder
een binnen de Rabobankorganisatie wee'
wat er achter bepaalde afkortingen schui
gaat', zegt Van den Beukei. 'Daarom kar
het heel effectief zijn om eerst de volledi
ge naam te gebruiken, gevolgd door de af
korting tussen haakjes. Komt die naam ir
het vervolg van het artikel opnieuw tei
sprake, dan kunnen we op die plaats vol
staan met de afkorting en is verdere toe
lichting overbodig. Afkortingen behorer
meestal tot het jargon van deskundigen
Of ze zelf de letters kunnen omzetten in de
woorden waarvan de afkortingen zijn afge
leid is de vraag. Is een bepaalde tekst uit
sluitend bestemd voor mensen die zekei
weten wat de betekenis van een bepaalde
afkorting is, dan kun je steeds met de af
korting volstaan.'
Niet alle afkortingen De Rabobank is
en blijft in beweging en daarmee verander!
de lijst van afkortingen. Enkele jaren gele
den was het aantal afkortingen op het ge
bied van automatisering nog niet zo groot.
Dat is nu veranderd. Daarbij komt nog eens
dat lang niet alle beschikbare automatise-
ringsafkortingen in de afkortingenlijst zijr
opgenomen. Die keus is gemaakt omdat ze
slechts voor een beperkte groep medewe
kers interessant zijn. Dat criterium geldt ooh
voor andere, door relatief weinig medewer
kers van plaatselijke banken of Rabobank
Nederland gebruikte afkortingen.
De afkortingenlijst verandert regelmatig.
Afkortingen komen en verdwijnen. Daarom
zal over enige tijd opnieuw een nieuwe, bij
gewerkte lijst worden gepubliceerd. Sugges
ties voor aanvullingen, maar ook opmerkin
gen over de lijst blijven welkom bij de re
dactie. 4
(Uit: Van Dale)
