De bank als
bleekmiddel
voor
crimineel geld
Geld spreekt tot de verbeelding.
Wie zou niet graag over een
groot kapitaal willen beschik
ken? Vaak gebeurt dat illegaal.
Criminele praktijken, waarvan
de handel in verdovende midde
len 95 procent voor haar reke
ning neemt, brengen jaarlijks
naar schatting zo'n f 500 mil
jard crimineel geld in omloop.
Het is crimineel verworven geld
dat men graag wil 'witwassen'.
Banken en andere financiële in
stellingen spelen in dergelijke
'witwas operaties' vaak onge
wild een hoofdrol.
Nummer 19/5 oktober 1992
ns land kent een uitgebreide he-
lingwetgeving waarin het witwas-
sen van vermogen uitstekend
past', vertelt Fred Horbeek van Coördinatie
Beveiliging Rabobankorganisatie. 'Een nieu
we wet zal de meldingsplicht regelen van fi
nanciële instellingen, wanneer er sprake is
van het weten of vermoeden, dat een 'goed'
oftewel een vermogen door criminele activi
teiten is verkregen.'
EG-richtlijn Op basis van een EG-richt-
lijn met betrekking tot het witwassen van
crimineel geld wordt per 1 januari 1993 de
wet 'Melding ongebruikelijke transacties'
van kracht. Deze wet verplicht banken om
zich te houden aan een identificatieplicht
van cliënten wanneer zij zakelijke betrekkin
gen aangaan. De al van kracht zijnde identi
ficatieplicht wordt ook van toepassing voor
incidentele cash-transacties die een bedrag
van f 25.000,- te boven gaan. Ook worden
banken verplicht om feiten, die zouden kun
nen wijzen op het witwassen van geld, te
melden zonder de betreffende cliënt daar
van op de hoogte te stellen. Verder komt er
de verplichting om bij een onderzoek volle
dig samen te werken met de betreffende
autoriteiten. Bovendien moeten alle ge
wenste inlichtingen worden verstrekt als
daarom wordt verzocht.
Regels naleven Welke gevolgen heeft
dit voor de Rabobank? Horbeek: 'Allereerst
betekent het, dat men de regels inzake legi
timatie en registratie strikt dient na te le
ven. Daarnaast moet men alert zijn op on
gebruikelijke transacties. Ik besef, dat 'on
gebruikelijk' een vage omschrijving is, waar
mee niet iedereen uit de voeten kan. In
interbancair overleg is daarom een lijst met
aanwijzingen, de zogenaamde indicatoren,
opgesteld. Bijvoorbeeld dat het verdacht is,
wanneer iemand een heleboel ongeteld
geld aanbiedt in een sporttas.'
'Ken uw cliënt' Volgens Horbeek heb
ben veel medewerkers langzamerhand een
prima gevoel ontwikkeld voor wat normale
transacties zijn en wat niet. 'Het motto 'Ken
uw cliënt' is bij de bestrijding van witwassen
dan ook zeker toepasselijk. Het is goed om
dat 'Fingerspitzengefühl' mee te laten spre
ken in een beoordeling en niet uitsluitend
op richtlijnen en lijsten af te gaan. In geval
van twijfel en na overleg met de kantoorbe
heerder dient men contact op te nemen met
de afdeling Crisismanagement en Fraude
bestrijding, telefoon (030) 903333. Is er
duidelijk sprake van witwassen of een zoge
naamde ongebruikelijke transactie, dan
moet men zich onthouden van dienstverle
ning aan de betreffende cliënt.'
Witwas-procedures Om enig inzicht
te krijgen in de criminele praktijken geeft
Horbeek wat voorbeelden van witwassen.
'Er zijn simpele vormen van money launde-
ring, zoals het aankopen van fiches in een
casino met illegaal geld. De fiches worden
vervolgens ingewisseld voor legaal geld.
Ook worden soms winnende loten opge
kocht voor een prijs, die iets boven het te
winnen bedrag ligt. Wanneer het echter om
hele grote bedragen gaat, zijn ingewikkelder
procedures nodig om het illegale vermogen
te legaliseren. Kenmerkend daarvoor is, dat
het vermogen in snel tempo van de ene
bank naar de andere bank, van het ene land
naar het andere en via allerlei tussenreke-
ningen en schijntransacties wordt ver
plaatst. De papierstroom, die dit verplaat-
sen oplevert, zoals stortingsbewijzen, kwi
tanties, A- en B- formulieren, etcetera, ma
ken nasporing nauwelijks mogelijk.'
Tax haven Horbeek: 'Bij een bank kan
men geld inwisselen tegen cheques, obliga
ties of andere waardepapieren aan toonder.
Heeft een bank een vestiging in een buiten
landse tax haven, dan wordt graag gebruik
gemaakt van de mogelijkheid om het geld
het land uit te plaatsen, zodat de fiscus er
geen greep op krijgt. Het bankgeheim, dat
in landen als Luxemburg, Zwitserland, Oos
tenrijk en Liechtenstein nog een groot goed
is, garandeert uiterste discretie. Heeft men
in een aantal landen bankrekeningen lopen,
dan is het mogelijk snel geldbedragen over
te maken en op te splitsen via tientallen re
keningen in verschillende landen. De pa
pierstroom wordt daardoor zeer moeilijk te
volgen.'
Wisselkantoren Ook wisselkantoren
en effectenhuizen worden regelmatig inge
schakeld bij witwassen. Horbeek: 'Zij vallen
niet onder de in veel landen geldende regis
tratieverplichtingen. Bovendien zijn ze ge
wend om contante transacties voor grote
bedragen te behandelen. Ook effectenhui
zen bieden soms mogelijkheden om crimi
neel geld onder te brengen. Zij zijn niet ver
plicht om de fiscus inzage te geven in rente
tegoeden. Deze uitzonderingspositie schept
voor mensen met crimineel geld legio moge
lijkheden.'
Tussenrekening Horbeek: 'Stel, dat
een bedrag wordt overgemaakt naar een
Luxemburgse bank, waar de begunstigde
geen rekening heeft. Die bank boekt het be
drag dan naar een tussenrekening. De be
gunstigde meldt zich en neemt het geld op
of laat het naar een andere Luxemburgse
bank overmaken. De tussenrekening van de
eerste bank loopt snel glad omdat er binnen
een paar dagen is in- en uitgeboekt. Het geld
is niet meer te traceren.'
Vliegensvlug Al die procedures be
schrijven hoe illegaal geld in het legale ban
caire circuit terecht kan komen. Maar er is
nog een minder legaal bankcircuit, ge
specialiseerd in transacties met crimineel
geld en uitsluitend opererend in criminele
milieus. In een aantal landen zijn uitgebrei
de netwerken van deze banken aanwezig.
Ze richten zich erop om vliegensvlug vermo
gen van het ene naar het andere land over
te maken en om goud of andere zaken in te
wisselen voor geld.
Lening Met crimineel geld, dat op een
buitenlandse bank staat, kun je niet veel.
Om er normaal over te kunnen beschikken
moet het geld in het maatschappelijke geld
verkeer worden gebracht. Ook hier zijn aller
lei constructies voor bedacht. Eén ervan is
de loan back methode. Men doet een inves
tering en betaalt die aan met een legitiem
bedrag. Bij de bank waar een clandestien
vermogen is gestort, kan men vervolgens
een lening afsluiten, die dan weer met het
clandestiene geld wordt afgelost. De op
brengst van de investering levert een keuri
ge documentatie op en het criminele geld
wordt met de dag witter.
Nieuwe methodes Horbeek: 'De ge
noemde witwas procedures zijn nog te vol
gen. Ingewikkelder wordt het als er structu
reel miljoenen wit gewassen worden door
middel van allerlei internationale transac
ties, waarin verschillende rechtspersonen
en tussenpersonen een rol spelen. Vaak zijn
deze transacties nep. Soms worden werke
lijk diensten of produkten geleverd, maar
factureert men bijvoorbeeld dubbel. Er wor
den steeds nieuwe methodes bedacht.'
'Deze maand komt een videoband uit,
waarin wordt ingegaan op de problematiek
van het witwassen van crimineel geld', ver
telt Horbeek. 'En ook verschijnt binnenkort
een circulaire met de beloofde indicatoren-
lijst voor verdachte transacties. Samen ge
ven die praktische informatie over de rol
van de Rabobank bij de bestrijding van wit
wassen.'
MISSCHIEN VERDER D/
Op de Informatiemarkt bij de Algemene Vergade
ring werd witwassen gesymboliseerd met een
wasmachine.
