De Rabobank
en de land
en tuinbouw:
Over wat kan
en wat mag
Rabo
band
Steeds vaker is de Nederlandse
land- en tuinbouw onderwerp
van gesprek. Discussies over
wat kan en wat mag op het ge
bied van milieu en ethiek, hou
den de gemoederen bezig. De
Rabobank is met een marktaan
deel van ruim 90 procent de
grootste financier van de Neder
land land- en tuinbouw. Ook de
Rabobank zoekt mee naar op
lossingen.
Nummer 15/12 augustus 1991
De agrarische wereld is op zoek naar
milieuvriendelijke en ethisch verant
woorde produktiemethoden. Politie
ke, technologische en sociaal-economische
ontwikkelingen zijn er volop. Wetgeving
wordt aangepast. Problemen op het gebied
van mestoverschotten, boterbergen en die
renwelzijn moeten worden opgelost, is de
algemeen maatschappelijke tendens.
Kredietverlening De Rabobank heeft
met de veranderende maatschappelijke op
vattingen te maken. Het milieu bijvoorbeeld
speelt vaker een rol bij de beoordeling van
investeringsbeslissingen. In gesprekken
tussen de kredietadviseur en de onderne
mer wordt daarop ingegaan. Ir. Fokkeline
Padmos van Voorlichting en Externe Betrek
kingen: 'Men moet bijvoorbeeld rekening
houden met toekomstige milieu-wetgeving.
Stel je voor, een boer komt bij de bank voor
de financiering van een nieuw huisvestings
systeem voor zijn dieren. De relatiebeheer
der weet dat die manier van het houden van
varkens of kippen binnenkort wordt verbo
den. Dan is het onder meer de taak van de
bank die ondernemer in te lichten. Al was
het alleen maar om zekerheid te hebben dat
de financiering op tijd wordt afgelost.'
Argumenten De Rabobank houdt zich
niet alleen aan wettelijke voorschriften,
maar heeft ook haar eigen normen en waar
den. 'We hebben ook onze maatschappelij
ke verantwoordelijkheid', meent Padmos.
'We luisteren naar de geluiden om ons
heen. Zo hebben we bijvoorbeeld regelma
tig gesprekken met actiegroepen of belan
genverenigingen als de Nederlandse Vereni
ging tot Bescherming van Dieren. Het is
goed om met elkaar in gesprek te zijn, argu
menten van elkaar te horen. Op die manier
word je van beide kanten aan het denken
gezet. Het is een belangrijke functie van ac
tiegroepen om de maatschappij bewust te
maken van eventuele misstanden.'
Actiegroep Niet altijd is er vriendelijk
overleg, er zijn ook 'hardere' acties. Zo riep
de Stichting Lekker Dier ruim een jaar gele
den op tot het opzeggen van Rabobank-
rekeningen. De Rabobank zou spaargelden
beleggen in de bio-industrie en in onderzoek
naar genetische manipulatie met dieren.
Ook de bioloog Midas Dekkers schaarde
zich achter hun standpunt. 'Onze reactie op
het verwijt ten aanzien van genetische ma
nipulatie van dieren was kort', vertelt Pad
mos. 'Dat financieren we niet. Zeker zolang
daar maatschappelijk nog geen uitspraak
over is.' Florigene, een bedrijf waarin de
Rabobank deelneemt via het Biotech Ven
ture Fund, doet wèl genetisch onderzoek.
Maar dan bij planten. Padmos legt uit: 'Met
genetische manipulatie kun je een planten-
ras kweken dat niet vatbaar is voor bepaal
de ziekten. Dan hoeven er geen bestrij
dingsmiddelen te worden gebruikt en dat is
goed voor het milieu.'
Welzijn De zaken rondom het finan
cieren van de intensieve veehouderij, ook
wel bio-industrie genoemd, liggen wat genu
anceerder. Padmos: 'Vooral na de Tweede
Wereldoorlog, toen er voedsel nodig was,
werd uitbreiding en intensivering van de
veestapel gestimuleerd. Langzamerhand
werd vlees een belangrijk exportprodukt.
Nederland verdiende er goed aan. We heb
ben het eigenlijk met z'n allen heel lang
goed gevonden. Vanaf begin jaren zeventig
rijzen er vragen: Is het wel juist dieren op
zo'n intensieve wijze te houden? Hoe zit het
met het welzijn van de dieren? Willen we dat
allemaal accepteren? We proberen nu geza
menlijk naar andere methoden van produce
ren te zoeken. Maar dat kan niet direct. En
terug naar vroeger kan ook niet. De boer
moet nog wel een boterham kunnen verdie
nen.'
Toekomstperspectief Het ecologisch
en biologisch-dynamisch (BD) 'boeren' staat
steeds meer in de belangstelling. De ver
wachting is dat het marktaandeel stijgt van
één naar vijf procent. 'Gezond' of 'groen'
komt bij de consument steeds vaker op het
boodschappenlijstje voor. Padmos: 'Voor
een aantal van onze agrarische leden biedt
dit toekomstmogelijkheden. Dat betekent
dat wij van nieuwe ontwikkelingen en opvat-
m' 'cV:
Aandacht voor welzijn van dieren: Een bal in het
hok voorkomt dat varkens elkaar in staart of oren
bijten.
Padmos: 'We mogen een relatie niet zomaar
laten vallen omdat een produktiemethode niet
meer wordt geaccepteerd door een groep uit de
maatschappij.
tingen op de hoogte moeten zijn.' Zo ver
schenen onlangs de 'Visie op uw Akker
bouwbedrijf' en de 'Visie op uw Vollegronds-
groentebedrijf''Daarin geven we verschil
lende markt- en produktierichtingen aan',
vertelt Padmos. 'We noemen bijvoorbeeld
de ecologische- en de BD-landbouw als al
ternatief voor de gangbare landbouw. Die
brochures zijn bestemd voor de relaties van
de plaatselijke banken.'
Projectenfonds Het projectenfonds
van Rabobank Nederland draagt financieel
een steentje bij aan onderzoek naar nieuwe
of aangepaste produktie- en teeltmethoden.
Begin dit jaar is een project ondersteund
voor de biologisch-dynamische en ecologi
sche landbouw. Ook wordt een bijdrage ge
geven aan een voorlichtingscampagne van
de Stichting PWT (Publieksvoorlichting over
Wetenschap en Technologie). Deze campag
ne moet de maatschappelijke discussie
over biotechnologie op gang brengen. Daar
naast worden er diverse (regionale) projec
ten op het gebied van de mestverwerkings-
problematiek ondersteund.
Niet sturen Toch is het sturen van dit
soort ontwikkelingen niet de primaire taak
van de Rabobankorganisatie, meent Pad
mos. 'Enerzijds willen we meedenken en
nieuwe methoden stimuleren. Anderzijds
willen we zeker niet onze bestaande relaties
afwijzen. Wij zijn geen landbouwpolitiek-in-
strument. Niet van de overheid, niet van de
boeren. De Rabobank voorziet in de behoef
te aan vreemd vermogen. Daarbij letten we
uiteraard op de huidige en te verwachten
milieumaatregelen die van invloed kunnen
zijn.'
'We kunnen als Rabobank niet ineens
zeggen: We financieren de gangbare land
bouw niet meer', stelt Padmos. 'We zijn een
kredietcoöperatie en dat betekent onder an
dere dat we lang achter onze leden blijven
staan. Heeft iemand een relatie met de
Rabobank, dan mogen we die relatie niet
zomaar laten vallen omdat een produktie
methode niet meer wordt geaccepteerd
door een groep uit de maatschappij. We wil
len wèl samen met onze leden naar alterna
tieven zoeken.'
