Agritrends: er verandert
steeds sneller steeds meer
Op zoek naar
alternatieven
Rabo
band
'Er verandert tegenwoordig in tien jaar meer dan vroeger in vijftig
jaar' is een veelgeslaakte kreet. Ook binnen de agrarische sector
volgen de veranderingen elkaar in snel tempo op: het Europese
landbouwbeleid, de milieuproblematiek en niet in de laatste plaats
het steeds meer veranderende gedrag van consumenten. 'Markt
gericht produceren' was één van de conclusies van het vorige
maand in Groningen georganiseerde symposium Agritrends.
Binnen de EG is sprake van
graanoverschotten. Er is daar
om een bepaald 'plafond' aan de
graanproduktie gesteld. Als dit
plafond - momenteel 160 ton -
wordt overschreden, gaan de
prijzen omlaag. Graanakkerbou
wers krijgen door deze maatre
gel steeds minder voor hun
graan: al een aantal jaren dalen
de prijzen met drie procent.
Nummer 6/25 maart 1991
e agrarische sector krijgt te maken
met veranderingen die elkaar
steeds sneller lijken op te volgen.
Het besef groeit dat de veranderingen in de
markt goed in het oog moeten worden ge
houden. Consumenten eisen steeds meer
variatie. Alle groenten moeten in alle sei
zoenen te krijgen zijn. Maar vooral: het moet
gemakkelijk gaan. Een individuele agrari
sche ondernemer kan die signalen echter
niet altijd even snel vertalen in investerings
beslissingen. Mede daarom gaan er meer
en meer stemmen op voor nauwere samen
werking tussen producenten, industrie en
detailhandel. Het door duizend deelnemers
bezochte 'Agritrends' probeerde een bijdra
ge te leveren aan de nieuwe ontwikkelingen.
EG-beleid Hoofddirectievoorzitter Wijf
fels was één van de sprekers tijdens het
Vooral de akkerbouwers in het Gro
ningse Oldambt zijn de dupe van
de dalende prijzen. De zware klei
daar is nagenoeg alleen geschikt voor
graan. Kunnen andere akkerbouwers een
gewas als consumptie-aardappelen gaan
telen, de Oldambtse boeren zitten vast aan
het graan. Toch heeft een aantal van hen
een aanvulling op het inkomen gevonden.
Schuren In hun schuren is een aantal
graanboeren oesterzwammen gaan telen.
Agrarisch relatiebeheerder Bessembinders
van de Rabobank Oldambt heeft zich daar
voor in 1988 sterk gemaakt. 'Er was hier
iemand in de buurt die zelf het substraat
maakte. Dat is de voedingsbodem waarop
oesterzwammen worden geënt en op groei
en. Zo kwam ik op het idee. Het leek mij wel
wat voor die grote landbouwschuren hier in
het Oldambt. Daarin is veel ruimte over, en
dat is net een mooie plek om oesterzwam
men te kweken. De schuren bestaan al, dus
de investeringskosten zijn beperkt. Binnen
de akkerbouw is zo'n nevenactiviteit goed
mogelijk. De pieken in het werk liggen in het
voorjaar en in juli, augustus en september
als er wordt geoogst. Daarna is er tijd voor
andere werkzaamheden, bijvoorbeeld de
oesterzwammenteelt.'
Enthousiast De Rabobank maakte een
begroting. De agrarische relaties kregen
een brief waarin een en ander werd toege
licht. 'Met de bedrijven die belangstelling
toonden zijn we toen naar de kweker van
het substraat gegaan', vertelt Bessembin
ders. 'Ook hebben we de veiling in Grubben-
vorst bezocht om ons te oriënteren.' Vier
bedrijven bleven enthousiast en zijn met de
teelt van oesterzwammen gestart. Bessem
binders: 'Toen hebben we gezegd: Dit was
de aanzet, nu zijn jullie zélf aan de beurt. Na
de gebruikelijke kinderziektes kan ik zeggen
dat de opzet is geslaagd. Eén bedrijf boekte
zelfs het eerste jaar al winst. Die onderne
mer gaat nu zijn bedrijf zelfs verdubbelen.'
Geleidelijk Ook in Veendam ontstaat
langzamerhand nieuwe bedrijvigheid. Zo is
daar twee jaar geleden met steun van ge-
meente, provincie èn Rabobank een Agro-
Centrum gestart. Het centrum maakt deel
uit van een regionaal herstructureringsini
tiatief voor de akker- en tuinbouw in Gronin
gen en Drenthe. Er hebben zich onder ande
re een koel- en sorteerbedrijf voor witlof,
spruitkool en prei en een peenwasserij ge
vestigd. Jan Daanje, agrarisch relatiebe
heerdervan de Rabobank Veendam: 'Veran
deringen in de sector moeten geleidelijk
gaan. Je kunt niet alle relaties langsgaan en
zeggen: Vanaf dit moment moeten jullie an-
Oesterzwammenteelt als nevenactiviteit.
ders gaan ondernemen. Het vraagt een
mentaliteitsverandering. Tijdens gesprekken
noem ik een initiatief als het Agro-Centrum
een keer. Of ik wijs op alternatieve gewassen
als de vollegrondsgroenten. Maar als een on
dernemer er niet voor voelt, houdt het op. Je
kunt niet verder gaan dan een aantal zaken
aangeven. Ze moeten het zelf doen.'
Verdringingsmarkt Het is ook niet ge
makkelijk om 'zomaar' op een ander gewas
over te stappen. De consumptie van groen
ten kan misschien nog wat stijgen, maarniet
veel. Er is genoeg. Alles wat nodig is wordt
of in Nederland geproduceerd of komt uit het
buitenland. In feite is er sprake van een ver
dringingsmarkt, meent Daanje. 'Wil je er een
boterham aan verdienen,dan zul je je als on
dernemer moeten onderscheiden door kwa
liteit. Eigenlijk moetje andere ondernemers
verdringen, omdat er voldoende op de markt
is. En trouwens, als iedereen begint met de
vollegrondsgroenteteelt, is de room er ook
snel vanaf. Als er teveel van een gewas
wordt geteeld, komt er een overschot en
gaan automatisch de prijzen omlaag.'
Tijdig overstappen Niet alle agrarische
bedrijven krijgen een tweede kans. Daanje:
'Als het slecht gaat, betekent dat niet dat
een alternatief gewas dé oplossing is. Het
zijn eigenlijk de bedrijven waarmee het nu
goed gaat, die moeten inspelen op nieuwe
ontwikkelingen. Die vergen meestal behoor
lijke investeringen. Als je al jaren slecht
hebt verdiend en fors op het eigen vermo
gen hebt ingeteerd, wordt het moeilijker een
financiering te krijgen.' Een bank bekijkt
jaarlijks de cijfers van haar bedrijfsrelaties.
'Je kunt als bank dus tijdig signaleren dat
het slechter gaat', stelt Daanje. 'De bank
heeft dan als opdracht om signalen te ge
ven. Je kunt een ondernemer adviseren een
gedeelte van het traditionele bouwplan te
vervangen door andere gewassen of door
een stukje intensieve veehouderij. Soms
ook is het beter als hij er een baan naast
zoekt of - als meest extreme oplossing - het
bedrijf beëindigt. Het werkt verhelderend als
een derde eens naar je bedrijf kijkt.'
