De harde
strijd om
de vraag:
wie betaalt
't betalen?
'1991 wordt
het jaar van
de betaal
automaat'
Rabo
band
Al een aantal jaren staan er in Ne
derland betaalautomaten. Tot nu
toe vooral bij benzinestations van
de bekende oliemaatschappijen.
In winkels komen ze slechts
mondjesmaat voor. 'Dat gaat ver
anderen', stelt Wim Kremers van
de Produktgroep Betaaldiensten.
'Van de drie betrokken groepen
zijn er al twee enthousiast. De
banken en de consumenten. En
ik denk, dat we ook de retailer
kunnen overtuigen.'
Nummer 3/11 februari 1991
Elektronisch betalen is sinds een jaar
of tien technisch mogelijk. Het idee
komt uit Amerika. In 1985 besloten
de Nederlandse banken tot een proef met
betaalautomaten in de regio Eindhoven/Til
burg. Zestig automaten werden geplaatst
bij benzinestations, supermarkten, doe-het-
zelfzaken en kledingwinkels. Het resultaat
was positief.
BeaNet 'In 1987 hebben de gezamen
lijke banken BeaNet opgericht', vertelt Kre-
mers. 'Die kreeg de opdracht om binnen
twee jaar een infrastructuur op te zetten, zo
dat op grote schaal overal in Nederland
bea's geplaatst zouden kunnen worden.
Vervolgens schreef BeaNet potentiële klan
ten aan: U koopt een betaalautomaat, te
kent een contract, betaalt een bedrag en wij
doen de rest. Helaas liepen die onderhan
delingen nogal stroef. Men had zich in één
ding misrekend. De retailer vond het ge
woon te duur. Wij dachten dat onze argu
menten algemeen zouden worden onder
schreven: snelle verwerking, snelle credite
ring, lager overvalrisico, korte doorlooptij
den bij de kassa, etcetera. Dat viel dus te
gen. Eigenlijk hebben we tot nu toe alleen
succes bij de benzinestations. Die hadden
samen al ruim 1.000 automaten staan van
de voorgangers van BeaNet. Hun klanten
waren dus aan de bea gewend. Eind vorig
jaar is met de oliemaatschappijen overeen
stemming bereikt. Ik verwacht, dat halver
wege dit jaar zo'n 3.000 benzinestations in
Nederland een bea hebben.'
Zeven procent Van de Rabobankcliën-
ten, die een pas met pincode hebben, be
taalde vorig jaar maar drie procent via een
bea. Dat ligt nu al op zeven procent. Kre-
mers: 'We hebben vorig jaar onderzocht of
men weet dat men via een bea kan betalen.
Het antwoord was verrassend: We weten
dat het kan en willen het ook, maar we gaan
er niet voor omrijden. Als er bij het benzine
station of de winkel op de hoek een bea
Veel publiciteit over elektronisch betalen.
stond, zouden we die zeker gebruiken. De
consument wil dus wel, maar er zijn nog te
weinig bea's. Daar zit het probleem. Ik denk
dat in de olie de marges zodanig zijn, dat
men het elektronisch betalen kan bekos
tigen. Maar in andere bedrijfstakken zijn de
marges kleiner. In onderhandelingen met
NCOV, KNOV en de federatie van het groot
winkelbedrijf werd duidelijk gesteld, dat zij
elektronisch betalen te duur vinden en het
dus niet invoeren.'
IKosten Een bea-transactie kost grof
weg 60 cent. 20 cent voor de aanschaf van
het apparaat, 20 cent voor datacommunica-
tiekosten en 20 cent voor de variabele kos
ten van BeaNet. De vaste kosten, zoals ge
bouw en personeel betalen de banken. 'De
retailers vinden dat dus te duur', stelt Kre
mers. 'Wij willen als Rabobank voortaan
graag zelf de onderhandelingen met cliën
ten over bea's doen. Wij willen de bea be
trekken in de totale onderhandelingen over
het betalingsverkeer.'
Vraag van bedrijven Er komen steeds
meer geluiden van winkels, dat zij wél aan
de betaalautomaat willen. Kremers: 'Ik durf
te stellen, dat van de zakelijke klanten
eigenlijk niemand principieel tegen elektro
nisch betalen is. Maar men blijft de prijs te
hoog vinden. Na veel onderhandelen is vorig
jaar de transactieprijs gezakt van 60 naar
58 cent. Daar gingen KNOV, NCOV en het
grootwinkelbedrijf mee akkoord. Dat werd
breed uitgemeten in de pers: Akkoord be
reikt, grote aantallen bea's zullen worden
geplaatst. Maar dat gebeurde dus niet. De
achterban vond het onderhandelingsresul
taat te mager. Toen kreeg je de voorbeelden
in de media, die zeiden: Ik verkoop voor een
tientje, daar zit 10 cent winst op en dan
moet ik 60 cent voor de transactie betalen.
Betekent dat ik er 50 cent op verlies. Dat ga
ik doorberekenen aan de klant. De Consu
mentenbond sprong erin en uiteindelijk werd
zelfs minister Kok om zijn mening gevraagd.
Hij heeft zich niet in de discussie gemengd,
maar wel aangegeven dat hij er vanuit gaat,
dat het betalingsverkeer in Nederland laag
drempelig moet blijven, ledereen moet er te
gen minimale kosten gebruik van kunnen
maken. Een tweede uitgangspunt van Kok
is, dat in het betalingsverkeer de veroorza
ker van de kosten ze ook betaalt.
Zelf onderhandelen Hoe meer bea's
we plaatsen, hoe beter het is', vindt Kre
mers. 'Volgens mij moeten we de commer
ciële functie bij de plaatselijke banken neer
leggen. Zij moeten deals kunnen maken
met de plaatselijke ondernemers. Zij moeten
kunnen zeggen: 'U heeft zoveel cheques,
een bea-transactie is voor de bank goed
koper. Voor maakt het niet zoveel uit.
Weet u wat we doen, we nemen een deel
van de aanschafkosten van uw bea het eer
ste jaar voor onze rekening. Belangrijk is
daarbij wel, dat de banken nooit onder de
kostprijs gaan werken. Anders schieten we
er niks mee op en maken we het betalings
verkeer op organisatie-niveau nooit kosten
dekkend. En dat blijft toch de achterliggen
de gedachte. Het moet een succes kunnen
worden. Simpel gezegd: Als we de koppen
bij elkaar steken en afspreken dat we alle
maal een deel betalen, dan moet het kun
nen. De consument is best bereid om iets
Bea's in steeds meer winkels.
meer voor zijn pas te betalen om daar meer
gebruiksgemak voor te krijgen. En de winke
lier is best bereid om wat te investeren om
de bea-transacties te stimuleren als vervan
ging van kasgeld, creditcards en cheques.
Minder afstortingen betekent minder werk
op de bank en dus minder kosten voor de
cliënt.'
Saldocontrole 'We zijn bijna klaar met
een centrale fiatteringsdatabase', kondigt
Kremers aan. 'Die zal in de tweede helft van
het jaar worden geïntroduceerd. Als een
consument een transactie doet bij een bea
of een gea, wordt straks het actuele reke
ningsaldo bekeken. Nu is het zo, dat een
cliënt voor transacties een bepaald pas-sal
do per week heeft. Is dat saldo op, dan kan
dat heel hinderlijk zijn voor de cliënt. Centra
le fiattering lijkt slechts een technische
voorziening, maar het heeft grote commer
ciële uitstraling. Je kunt iedere klant een
pas met pincode geven, want elke transac
tie gaat via het centrale fiatteringssysteem.
Heeft de klant geen saldo, dan gebeurt er
niks. Het wordt dan ook voor andere bedrij
ven interessant een bea neer te zetten. Bij
voorbeeld in zaken die wasmachines of vi
deo's verkopen.'
'Door de particulier zal de bea net zo
snel worden aanvaard als de gea', verwacht
Kremers. 'Als men voor de bea kiest,
spaart ons dat geld. Voorlopig leiden we
nog steeds verlies op het betalingsverkeer.
We streven ernaar om op nul uit te komen.
De bea is een stap in de goede richting.'
