Economen hebben gelijk: zelfs frisse lucht heeft z'n prijs band 'We zitten regelmatig op het Frederiksplein' Bush is verkouden, dus zakt de dollarkoers. Saddam Hoessein lijkt bereid tot een oplossing in de Golfcrisis en de olieprijzen dalen. Voor niet-ingewijden lijkt het soms alsof de financiële we reld van toevalligheden aan el kaar hangt. De ingewijde eco noom beziet hectische ontwik kelingen van een afstand. Hij legt verbanden, kijkt naar verle den, heden en toekomst. Een blikverruimend gesprek met twee economen van de Staf- groep Economisch Onderzoek. Nummer 21/2 november 1990 y n feite zijn alle goederen schaars'. Zo begint het gesprek met de econo men Vogelaar en Van der Burg. Maar we beginnen bij het begin: de definitie van economie. Het is de leer van de schaarste, het gaat over de wijze waarop je schaarse middelen - arbeid, kapitaal, goederen en diensten - inzet en hoe ze worden verdeeld. Van der Burg: 'Overal zit een prijskaartje aan. Tijdens onze studie werd altijd gezegd: zelfs frisse lucht heeft z'n prijs. Dat merken we nu aan de hele milieuproblematiek. Als ergens geen prijskaartje aan zit, kan het dus mislopen.' Vogelaar vult aan: 'Het punt schaarste duidt er op dat er sprake is van vraag- en aanbod-verhoudingen en dat er prijzen tot stand komen. Daaronder horen ook rente en valutakoersen.' Analyse De Rabobank-economen analy seren, verklaren, geven toekomstverwach tingen, komen tot voorspellingen. 'Eén van de belangrijkste taken van Internationaal Onderzoek is het in kaart brengen van lan- denrisico's', stelt Van der Burg. 'De bank heeft kredieten uitstaan in landen en op het moment dat die landen in schuldenproble men komen en niet meer kunnen terugbeta len, heeft de bank een probleem. We bren gen die risico's in kaart en doen voorstellen voor zogenaamde landenlimieten. Dan ben je heel concreet bezig. Voor sommige landen die op de een of andere manier betrokken zijn bij de Golfcrisis is momenteel qua kre dietverlening minder mogelijk, daar zijn we extra voorzichtig.' Toevalligheden De dollarkoers lijkt af hankelijk van toevallige omstandigheden. Daar kun je als econoom toch geen voor spellingen over doen? Vogelaar: 'Dan heb ben we het over dagelijkse fluctuaties, die niemand kan voorspellen. Wij vinden dat van-dag-tot-dag-gebeuren soms weieens ver makelijk. Mensen die werken op de financië- Ie markten reageren altijd heel direct op dit soort verschijnselen. Dat moeten ze ook. Daar verdienen ze geld mee. Maar dan is het onze rol om voortdurend te wijzen op lange termijn-ontwikkelingen. Wij zetten op een rij wat er nu eigenlijk bijvoorbeeld de laatste drie, vier jaar is gebeurd. We kunnen ook wat gemakkelijker afstand nemen, omdat we er niet direct commercieel bij betrokken zijn.' Vooruit Vogelaar vervolgt: 'We kijken ook vooruit. We onderscheiden ontwikkelingen op economisch en op monetair gebied. Dus aan de ene kant: Hoe ontwikkelen zich zaken als investeringen, consumptie of nationaal inkomen? En aan de andere kant: Hoe ont wikkelen zich de rentes en valutakoersen? We geven trends aan. Voor institutionele re laties van het directoraat Financiële Markten hebben we daarvoor bijvoorbeeld sinds een paar jaar de 'Visie op 19..', een jaaranalyse. Cliënten willen een financieel-economisch advies. Wat kunnen ze verwachten?' Golfcrisis Van der Burg over de Golfcri sis: 'De prijs van olie is in de economie altijd een mooi voorbeeld. De Golfcrisis beteken de hogere olieprijzen en dat betekent infla tie, stijging van het gemiddelde prijspeil. Olie en aan olie gerelateerde produkten als elek- triciteit en verwarming maken 8 procent uit van ons gemiddelde consumptiepakket. En als de prijzen stijgen, stijgt ook de rente. Dat moetje als bank volgen.' Maar waarom stijgt dan de rente? 'Als je inflatie verwacht, als je verwacht dat alles duurder wordt, dan zegje toch, laat ik nu maar kopen, want straks is het me veel te duur', legt Van der Burg uit. 'Tenzij ik een voldoende hoge vergoeding krijg als ik mijn geld wegzet en de aankopen uitstel. Als de inflatie toeneemt, zie je daar om direct dat de rente hoger wordt. Daar hebben wij als bank geen invloed op. We zijn gewoon volger van de markt.' Rente Er zijn in hoofdzaak twee soorten rente. De geldmarkt kent de korte rente voor uitzettingen korter dan twee jaar. De kapi taalmarkt kent de lange rente, daar worden de gelden langer dan twee jaar uitgezet. 'Banken financieren over het algemeen een deel van hun lange uitzettingen met korte gelden', vertelt Vogelaar. 'Daar zit ook een deel van de winst, omdat de korte rente meestal lager is dan de lange rente. Als er nu een omgekeerde rentestructuur aan komt, dus een hoge korte rente en een lage re lange rente, dan moet dat tijdig worden gesignaleerd. Ook dat is onze rol. De men sen die met geld op de balans schuiven, moeten daarop tijdig kunnen inspringen.' Centrale banken Waarop baseert men een en ander? Vogelaar: 'We baseren dat vooral op het monetaire beleid dat centrale banken voeren of willen gaan voeren. Wij sig naleerden zo'n twee jaar geleden al dat het beleid van de centrale banken forser aange zet zou worden dan in het verleden. Overi gens wisselen die instrumenten van monetair beleid nogal eens. Wij analyseren nieuwe instrumenten en maatregelen van de Nederlandsche Bank en hebben ook invloed op de vorm en de totstandkoming van die maatregelen. We zitten regelmatig op het Frederiksplein in Amsterdam. Kredietrestrictie Banken worden niet al leen beïnvloed door economische ontwikke lingen, maar banken beïnvloeden die econo mie ook zelf. Banken kunnen geld scheppen. Als banken kredieten verschaffen aan bedrij ven, zonder dat daar lange middelen tegen over staan, vindt er geldschepping plaats. De Nederlandsche Bank heeft in 1989 maatre gelen getroffen om die geldschepping wat te beperken. 'De centrale bank is bang dat we allemaal tegelijk ons geld gaan besteden', vertelt Van der Burg. 'Banken moesten daar om hun geldschepping wat beperken. Dat be tekent lange middelen aantrekken, daar kan men niet aankomen.' Topics Van der Burg en Vogelaar merken beiden een toenemende belangstelling voor nationale en internationale vraagstukken. Van der Burg: 'Het aantal telefoontjes neemt duidelijk toe. Over de EMU, de Duitse een wording, Oost-Europa, de rente. We worden geacht daar kennis over te hebben. Bijvoor beeld Oost-Europa. Een ondernemer denkt dat hij daar een graantje kan meepikken en komt met een financieringsaanvraag bij de bank. Die komen bij ons met de vraag, wat verantwoord is.' Vogelaar gaat verder: 'Ook houden we ons bezig met financiële instellin gen, overheidsfinanciën en de spaar-, ver mogens- en woningmarkt. Verder maken we een economisch kwartaalbericht. Dat is on der meer bestemd voor de plaatselijke ban ken en hun cliënten. Op Mira staat een ren- De activiteiten Algemeen Economisch Onder zoek en Internationaal Onderzoek onder leiding van respectievelijk drs. Niek Vogelaar en drs. Huib van der Burg houden zich bezig met zaken als Golfcrisis, Europa '92, rente, valutakoer sen, Nederlandsche Bank, Europese Monetai re Unie, Duitse eenwording. Ze 'onderzoeken Hoe moet de bank op economische ontwikke lingen inspelen? teverwachting. Onze statistici zorgen voor cijfermateriaal en grafieken over onder meer rentes en koersen. Die grafieken vinden gre tig aftrek. In het Nibe-blad of een blad als Economisch Statistische Berichten publice ren we regelmatig. Het is goed dat we ons extern als deskundig profileren.' Het gesprek moet natuurlijk eindigen met een voorspelling. Wanneer komt er daadwerkelijk een Europese Monetaire Unie met één centrale bank en één munteen heid? De beide economen zijn daarover eensgezind: 'Voor de eeuwwisseling moet het er van komen.'

Rabobank Bronnenarchief

blad 'Raboband' | 1990 | | pagina 12