Een directeur:
'Ik heb Wijffels nog nooit
gesproken, zij wél.'
D
Rabo
band
In september 1988 begonnen veertig HBO-ers aan een één jaar du
rende interne opleiding bij Rabobank Nederland, het zogenaamde
basistraject. Na dat jaar zijn ze bij een plaatselijke bank gaan wer
ken. Hoe HBO-ers over hun werk bij de Rabobank denken, kwam
vorige maand in een gesprek rond de tafel in Raboband aan de
orde. Maar hoe sluit de opleiding aan bij de realiteit? En wat vin
den de directeuren van hun nieuwe medewerkers? Paul Kempe en
Stella Volkers, studenten psychologie, deden in het kader van een
stage een halfjaar onderzoek.
Nummer 20/19 oktober 1990
e Rabobank zocht mensen om
het project kadervoorziening, zo
als het officieel heet, te onder
zoeken', vertelt Kempe. 'Eén van de voor
naamste vragen was, hoe de opleiding in
het basisjaar aansluit bij het werk op de
bank. Op 1 maart zijn we met het onderzoek
begonnen en vorige maand hebben we het
afgesloten.' Volkers: 'Eerst hebben we via
gesprekken en veel lezen kennis gemaakt
met de organisatie en het project. Vervol
gens hebben we een vragenlijst gemaakt
met open vragen. Dan kan iedereen echt al
les kwijt. We hebben bijna alle betrokkenen
gesproken. Veertig HBO-ers en achtender
tig directeuren en leidinggevenden van de
banken waar ze nu werken.'
Basisjaar Op het moment, dat Kempe
en Volkers hun interviews hielden, waren de
HBO-ers al ruim een halfjaar aan het werk.
De basisopleiding was dus verleden tijd.
Kempe: 'Toch hebben we ze gevraagd terug
te kijken. Wat vond je ervan toen je net
klaar was? Over het algemeen was men te
vreden, maar natuurlijk was er ook kritiek.
Wat men bijzonder op prijs stelde, waren de
vaardigheidstrainingen, het leren omgaan
met de mensen binnen de bank.' 'Van de di
recteuren vond 56 procent, dat het basis
jaar goed aansluit op de dagelijkse praktijk
op de bank', vertelt Volkers, '39 procent
vond van niet. Vermoedelijk verwachtten de
directeuren, dat men in het basisjaar al veel
praktische en specialistische kennis op zou
doen.'
Middenkader 'Wat opviel, was dat men
van mensen die voor een toekomstige mid
denkaderfunctie worden aangenomen, ook
al meteen leidinggevende capaciteiten ver
wacht', zegt Kempe. 'Overigens schatten de
HBO-ers hun eigen kennis en kunde duide
lijk hoger in dan hun bazen... De deelne
mers aan het traject zien zichzelf soms nu
al als middenkaderlid. De directeuren me
nen terecht, dat ze daar pas over een aantal
jaren rijp voor zijn. Dat botst dus op een ge
geven moment. Blijkbaar zijn de ideeën die
de HBO-ers en de directeuren hebben niet
dezelfde. Het wordt anders verteld of
anders opgepikt, dat weten we niet. We ver
moeden, dat men eruit pikt wat men wil ho
ren...'
Veranderingen Kempe: 'De HBO-ers ko
men vaak met een bepaalde air de bank bin
nen, zo van wij hebben een jaar geleerd hoe
het allemaal moet. Een directeur zei zelfs:
Zij hebben Wijffels wel gesproken en ik niet.
Kijk, het is niet slecht om bijvoorbeeld iets
te willen verande-
schikbare HBO-ers. De procedure verschil-
de per regio. In sommige regio's is plaat
sing tot stand gekomen in overleg met de
regionale coördinator, elders kon men vrij
solliciteren. Bij plaatsing is men achteraf
gezien ontevredener dan wanneer er werd
gesolliciteerd. Je ziet in het basisjaar, tij
dens de stages, dat banken al kijken hé, die
wil ik hebben en zo kijken de HBO-ers ook.
Men wil graag zelf kiezen. Over het alge
meen was men toch wel tevreden over de
bank waar men terecht kwam, maar de
functie viel vaak tegen. Men vond het niet
dynamisch, te veel administratief werk. Niet
de snelle-auto-sfeerdie men had verwacht.'
Volkers illustreert: 'Bij 52 procent van de
HBO-ers voldoet de startfunctie niet hele
maal aan de verwachtingen. Men merkt
zelf, dat er nog een gebrek aan kennis is.
Het verschil tussen opleiding en de functie
op de bank is soms groot. Vandaar dat één
van onze aanbevelingen is, om de laatste
stage te laten aansluiten bij de toekomstige
startfunctie op de plaatselijke bank.'
Halfprodukt 'De directeuren vonden,
dat men een goede basiskennis had over
het bankwezen in het algemeen, maar geen
specialistische en praktische kennis', con
cludeert Kempe. 'Maar dat was ook de op
zet van het traject. Een aantal directeuren
vindt, dat het basisjaar en de realiteit niet
aansluiten. Je kunt zeggen: Zij verwachten
Hoe wordt het niveau van de startfunctie ervaren?*
Werkgebied
In aantallen HB&ers, inclusief dubbeltellingen
ren of om een fris
se kijk te hebben
op zaken, maar
bedenk wel, dat
de medewerkers
van een bank veel
ervaring hebben.
Wat de HBO-ers
wel eens missen
is tact. Als ze met
een bij binnen
komst roepen dit
en dat is niet
goed, dan denkt
men: wat denkt
die snotneus wel,
hij heeft nog nooit
gewerkt, maar
zegt dat ik het
fout doe. Daar ko
men denk ik veel
negatieve opmer
kingen van de directeuren en leidinggeven
den vandaan. Die voelen zich bedreigd.' De
algemene conclusie van de twee studenten
is, dat het basisjaar redelijk goed voldoet,
maar dat er nog wel wat te verbeteren is.
Plus- en minpunten 'In één maand kre
gen de HBO-ers een lawine van informatie',
meldt Volkers. 'Alle mogelijke directoraten
en activiteiten van Rabobank Nederland
presenteerden zich. Dat was te veel van het
goede in zo'n korte tijd. Overigens wordt die
informatie nu al meer verspreid over het ba
sisjaar.' Kempe: 'De stages worden over
het algemeen heel goed beoordeeld. Men
vindt Bedrijven duidelijk de leukste afdeling.
Veel HBO-ers komen van de commerciële
richting van de HEAO. Dus dan denk je al
gauw aan Bedrijven.'
Harde werkelijkheid Kempe: 'Na het
basisjaar was er de sollicitatieprocedure. Er
waren banken die voor aanvang van het pro
ject hadden aangegeven, dat zij een HBO-er
konden plaatsen en er waren veertig be-
Niveau
Volgens de Volgens de
directeuren HBO-ers
Bedrijven/Particulieren
Uitvoerend
0
1
Particulieren
Hoofd
0
1
Particulieren
Groepshoofd
4
6
Particulieren
Uitvoerend
1
1
Bedrijven
Groepshoofd
2
3
Bedrijven
Uitvoerend
21
16
Creditgelden
Uitvoerend
1
5
BTZ
Hoofd
2
1
BTZ
Groepshoofd
0
1
BTZ
Uitvoerend
2
2
Commerciële Administratie
Groepshoofd
2
2
Commerciële Administratie
Uitvoerend
3
4
- niet terecht overigens - een specialist,
maar krijgen een generalist. Iemand noem
de het een halfprodukt. Ze verwachten dat
iemand direct inzetbaar is, maar merken
dat men nog veel moet leren. Ook de HBO-
ers dachten dat ze al veel meer konden. Op
het moment van interviewen werkten ze al
ruim een halfjaar. Beide partijen hadden on
dertussen een wat reëler beeld gekregen.
Ook de praktische kennis was in die korte
tijd al fors bijgespijkerd. Op de vraag aan di
recteuren in hoeverre hun verwachtingen
over de HBO-ers zijn uitgekomen, werd over
wegend positief gereageerd.'
'Directeuren en HBO-ers moeten met
beide benen op de grond blijven staan',
stellen Volkers en Kempe. 'Het enige wat de
HBO-ers extra hebben, is een opleiding van
een jaar. Daarmee zijn ze er nog niet, al den
ken ze vaak van wel. Het zijn mensen die
nog niet eerder hebben gewerkt, recht van
school. De verwachtingen van beide partij
en moeten reëel blijven.'
