Commissie zet gebruik
huisstijl op een rijtje
H
Rabo
band
Wie kent niet het blauw van de KLM, het blauw van Albert Heijn
en het blauw van de Rabobank. Ongeveer dezelfde kleur. Plaats
daar een logo bij en ineens wordt een bedrijf herkenbaar: onder
scheidend. Huisstijl, het meest visuele deel van een bedrijfsstijl,
zorgt voor die herkenning. De huisstijl van de Rabobankorganisa-
tie bestaat sinds 1972. Onlangs is een commissie Huisstijl in het
leven geroepen. Enerzijds omdat de huisstijl inmiddels op onderde
len aan aanpassing toe is. Maar ook omdat de gebruikers zich wei
eens wat té veel vrijheden permitteren. Een gesprek met Jan
Olthuis van Communicatie en PR.
\lummer 16/24 augustus 1990
uisstijl is een onderdeel van de
communicatie van een bedrijf',
begint Olthuis. 'We zijn bezig om
allerlei zaken rondom communicatie op een
rijtje te zetten. Daarin spelen begrippen als
identiteit, imago en bedrijfsstijl een grote rol.
We moeten duidelijk krijgen wat de identiteit
van de Rabobank is, wat en wie we zijn. Daar
na gaan we kijken of we ook zo overkomen bij
onze klanten en relaties. Anders gezegd: wat
is ons imago? We kunnen wel vinden dat we
een coöperatieve bank zijn die persoonlijke
dienstverlening voorstaat, maar men moet
ons dan wél zo zien. Als we overkomen als
een handelsbank met alleen maar geldauto
maten, dan klopt er iets niet. Dan is het ima
go heel anders dan je wilt. Met de bedrijfsstijl
kan invloed worden uitgeoefend op het ima
go. Huisstijl is daar het meest tastbare on
derdeel van. Dat kan variëren van briefpapier
tot bioscoopfilms. Bedrijfsstijl gaat veel ver
der: hoe gaan mensen met publiek om, hoe
wordt er getelefoneerd, hoe gaat een bedrijf
met 'service' om. Het doel van alles is om op
een bepaalde manier over te komen, om een
imago op te bouwen ofte bevestigen.'
Rabobank-huisstijl 'Ons huisstijlpro
gramma bestaat uit een aantal onderdelen',
legt Olthuis uit. 'Het logo, de naam Rabo
bank, dat op zes verschillende manieren
mag worden gebruikt. Het vignet, de opgaan
de lijn. De bijpassende letter, de Univers,
een schreefloze zakelijke letter in verschillen
de varianten. De kleuren blauw, groen en
bruin, met blauw als hoofdkleur. En diverse
basisstramienen waarmee lay-outs voor on
der meer advertenties, folders en brochures
kunnen worden opgebouwd. De regels zijn te
vinden in het handboek 'Visuele Normalisa
tie'. Ik vind wel dat er destijds méér in het
programma had kunnen worden opgenomen.
Want niet elke communicatieve uiting kan
voldoende op dezelfde manier worden vorm
gegeven. Een jaarverslag bijvoorbeeld is toch
iets anders dan een advertentie.'
Geen alfabet Olthuis: 'Wim Crouwel van
het ontwerpbureau Total Design ontwikkelde
in het begin van de zeventigerjaren een huis
stijl voor de nieuwe bankeenheid, die onder
de roepnaam Rabobank de markt opging.
Het beeldmerk bestaat uit de letters Rabo
bank, meestal in combinatie met het vignet.
Die twee delen zijn in principe met elkaar ver
bonden. Voor alle duidelijkheid: Hij ontwierp
géén alfabet, zoals velen denken. Hij ont
wierp de letters van het woord Rabobank en
smeedde die tot beeldmerk.'
Basisontwerp Zijn de plaatselijke ban
ken verplicht zich aan de huisstijl te houden?
'Rabobank Nederland oefent een controle
taak uit op de huisstijl', zegt Olthuis.
'Als plaatselijke banken gebruik ma-
ken van het ontworpen huisstijlpro
gramma, dan mogen ze het basis
ontwerp van Crouwel niet aantasten.
In de voorwaarden van het toenmali- K
ge GVN, Grafische Vormgevers Ne-
derland, staat dat de ontwerper het
geestelijk eigendom heeft en houdt
van het ontwerp. Er mag alleen wor
den gewijzigd in overleg met de ont
werper.'
Kracht Het beeldmerk Rabo
bank met het daarbij behorende logo
wordt niet vaak aangetast. 'Dat de
monstreert dus de kracht, het is een
compliment aan het ontwerp', vindt
Olthuis. 'Dat pleit ervoor om het in
stand te houden. Maar een huisstijl
bestaat uit meer. Het basisprogram
ma heeft vanaf het begin een te
smalle basis gehad. Er is bijvoor
beeld niets gezegd over hoe illustra
ties moesten worden toegepast of
hoe de fotografie er uit moest zien.
Vergeet niet dat er in het land duizen
den mensen bezig zijn met bijvoor
beeld drukwerk en advertenties voor
de eigen bank. En juist daarin speelt
huisstijl een belangrijke rol. Je gaat zo snel in
de fout, en niet altijd met opzet. Even naar de
plaatselijke drukker, logo'tje verplaatsen,
iets ander lettertype, verkeerde kleuren, en
voor je het weet lijkt het niet meer op de
Rabobank. En we streven toch naar een
heid.'
'Ik vind' Een huisstijl zonder duidelijke
voorschriften is kwetsbaar. Olthuis: 'De 'ik
vind'-theorie speelt snel een rol. Maar of ie
mand het wel of niet mooi vindt, doet niet ter
zake. Iets werkt of iets werkt niet. Bewezen is
wel dat onze huisstijl-uitgangspunten het
goed hebben gedaan en dat nog steeds
doen. Het huisstijlprogramma moet worden
uitgebreid met meer handreikingen. De ba
sis willen we onaangetast laten. Ook al van
wege alle kosten. Denk maar eens aan alle
neons...
Knopen van jas Het beeldmerk moet je
niet veranderen, benadrukt Olthuis: 'Als je
dat doet, kan het imago worden geschaad.
En dat gaat heel snel, hoor. Stel je wat over
dreven voor: een plaatselijke bank wil iets
'eigens' doen met haar naam. Er wordt een
bootje of een ui bij het woord Rabobank
gezet. Haal je daar het woordje bank uit, dan
wordt zo'n bank ineens geassocieerd met
een scheepswerf of een groenteveiling. Er is
maar weinig voor nodig om de knopen van je
jas te halen. Als bank A zoiets doet en zich
zelf in een werf verandert, dan doet hij daar
ook bank B verderop schade mee.'
Betrouwbaar, deskundig, betrokken 'Men
realiseert zich dan niet dat men bij een grote
organisatie hoort en ook wil horen, laten we
dat duidelijk stellen', zegt Olthuis. 'Die over
koepelende eenheid straalt toch iets uit. Al
ben je nog zo verschillendje hoort bij die gro
te, krachtige organisatie. Ik weet wel dat een
stadsbank anders is dan een plattelands-
bank. Maar Gullit en Van Basten spelen toch
ook in hetzelfde tenue, terwijl ze zich binnen
hun team duidelijk onderscheiden? Een te
grote verscheidenheid in uitingen onder
graaft de eenheid die we willen vormen en
die moet voldoen aan begrippen als: be
trouwbaar, deskundig en betrokken.'
Commissie Voldoet de huisstijl die in
WÊÈÈÉÊ!SL--
Olthuis: 'Van de huisstijl-regels wordt te vaak afgeweken.
1972 is ontworpen nog wel aan de eisen van
deze tijd? Olthuis: 'We moeten ons op de
huisstijl bezinnen. De richtlijnen passen
eigenlijk niet meer helemaal in het huidige
beeld. In 1972 hadden we het toch nog niet
over buitenlandbeleid, Europa of resultaten-
centra? De richtlijnen die toen zijn gemaakt,
waren op een heel andere organisatievorm
toegespitst. We zijn ons op verschillende ge
bieden aan het heroriënteren. Er is een com
missie Huisstijl, samengesteld uit mensen
die te maken hebben met allerlei visuele ui
tingen. En onlangs ontvingen de plaatselijke
banken een circulaire over de huisstijl. Als
men meer wil weten, kunnen ze me altijd be
naderen. Wil een grote organisatie met zo
veel vertakkingen optimaal munt slaan uit
haar huisstijl, dan moeten immers de rijen
worden gesloten.'