De krach van 1987
Ook huisfonds doet mee
De beurs maakt steeds weer
geschiedenis
Het eerste aandeel
De eerste beurskrach
morgens tot 9 uur 's avonds in
grote delen van de provincie
Utrecht het telefoonverkeer
gestoord. De oorzaak daarvan
was de nieuwe computerge
stuurde digitale centrale in
Utrecht. Interlokaal verkeer
was de hele dag nauwelijks
mogelijk. Mevrouw C.M.M.
Snijders van de Telefooncen
trale van Rabobank Nederland
in Utrecht was content met de
aangesloten banken die naar
Effecten wilden bellen. Zij had
den begrip voor de situatie en
werden niet boos als zij even
moesten wachten. De mede
werkers van de centrale - con
stant vier mensen - hebben
keihard gewerkt om alles zo
goed mogelijk te laten ver
lopen. Toch was het probleem
uiteindelijk zo groot dat in het
gebouw aan de Croeselaan -
via de overal hoorbare inter
com - omgeroepen werd om
alleen in zeer dringende
gevallen van de telefoon ge
bruik te maken. Gelukkig was
de storing bij de PTT woens
dagavond laat verholpen.
Natuurlijk bleef het telefoonver
keer ook donderdag en vrijdag
nog ongewoon druk, maar het
gaf niet langer problemen.
De gebeurtenissen op de
beurs hebben ook grote in
vloed op het Aandelenfonds
Rabobank. Op 2 oktober 1987
was de dagprijs f 60,11. Dit is
de hoogste waarde die het
fonds in zijn éénjarige bestaan
heeft gekend. Op 1 oktober
1986 - de dag dat het huis
fonds van start ging - bedroeg
de dagprijs van een participatie
f 50,-. In één jaar tijd beteken
de dat dus een stijging van
ruim 20%. Op vrijdag 16 okto
ber was de waarde van een
participatie f 55,06, op zwarte
maandag (20 oktober) nog
slechts f 46,24. De (voorlo
pig?) laagste dagprijs werd be
reikt op 28 oktober: f 39,42.
Op 'zwarte maandag' en de
daarop volgende dinsdag nam
de deelname in het Aandelen
fonds Rabobank met f 2 mil
joen af. Op woensdag 21 en
donderdag 22 oktober nam de
deelname echter met maar
liefst f 10 miljoen toe. En dat
in twee dagen! Ter vergelijking:
In een normale maand stijgt de
deelname in dit huisfonds met
f 15 miljoen. De beste maand
tot nog toe liet een toename
met een bedrag van f 16 mil
joen zien.
De gebeurtenissen op de
beurs zijn niet uniek. Er is een
soort golfbeweging waar te
nemen. Soms gaat het een tijd
heel goed, soms gaat het op
eens heel slecht. Hieronder
een stukje geschiedenis, dat
ons een redelijk beeld geeft
van de historie van het aan
deel en het wel en wee van de
beurs.
Op initiatief van Van Oldenbar-
neveldt werd in 1602 de Ver-
eenigde Oostindische Com
pagnie (VOC) opgericht. De
VOC stond open voor ieders
deelneming. Wie geld inves
teerde zou van tijd tot tijd divi
dend ontvangen. De aandeel
houder van de VOC had wei
nig andere rechten dan die op
een eventueel uit te keren divi
dend en de vooraf vastgelegde
terugbetaling op zijn inleg na
het tienjarig bestaan van de
onderneming. Na die tien jaar j
voelden de bewindvoerders
van de VOC niets voor terug- j
betaling op de gestorte aande
len. Zij wonnen de strijd met de
aandeelhouders en er kwam
een nieuwe overeenkomst,
waarbij de participanten het
recht kregen van toezicht op
het gevoerde beleid. De VOC
was van de oprichting af bij het
publiek geweldig populair. De
belangstelling was zo groot dat
na sluiting van de intekenter-
mijn, nog voor de stortingsda
tum, de 'parten' reeds verkocht
werden door hen die hun in
schrijving tegen een snel
winstje wel kwijt wilden. De
handel in aandelen ontstond
als vanzelf.
De inschrijvingen waren ver
schillend van grootte; de aan
delen hadden geen 'nominale
waarde'. Al snel ontstonden er
'actiën' van f 3000,- en onder-
aandelen van f 300,-, de zoge
naamde 'ducatons'. De zaken
in grote 'acties' kwamen mon
deling en bij handslag tot stand
en werden in de registers van
de VOC bezegeld. De transac
ties in 'ducatons' werden inge
schreven bij een zgn. 'gene-
raal-kassier'. Deze ontving van
beide partijen een halve stuiver
vergoeding.' De generaal-kas-
sier bepaalde op de eerste dag
van elke maand de prijs. Hij
leidde die af van de prijs van
de grote aandelen. Na de prijs
bepaling werden de transacties
afgerekend en moesten de
speculanten weer een maand
wachten voor er een nieuwe
'koers' werd opgemaakt.
Veel aandelenkoersen stegen
tot een niveau, dat in geen en
kele verhouding meer stond tot
de feitelijke waarde van de on
derliggende stukken. In het
jaar 1720 volgde een koersda
ling, die veel speculanten het
faillissement indreef.
Het begon in Parijs met de
oprichting van een bank door
de Schot John Law. die papier
geld uitgaf (voor die tijd een
revolutionaire ontwikkeling) en
bovendien garandeerde dat
dat papiergeld tegen een
vooraf vastgestelde koers te
gen munten kon worden inge
wisseld. Bovendien vroeg hij
voor leningen maar 4,5 tot 6%
rente per jaar, waardoor de
woekeraars, die vaak 30% of
meer eisten, kansloos werden,
j De instelling van Law won aller
vertrouwen. Helaas reikten zijn
ambities verder.
Frankrijk bezat aan de mon-
Op de orderafdeling volop bedrijvigheid, telefoons en schermen staan
niet stil.
5
