Ir. P. J. Lardinois in de pers
Per 1 september legde ir. P. J. Lardinois zijn functie als voor-
zitter van de Hoofddirectie van Rabobank Nederland neer.
Op zijn afscheid komen wij in het volgende nummer van Ra-
boband nog terug.
De landelijke pers heeft in de maand augustus veel aan
dacht geschonken aan dit afscheid. TV, radio, kranten en
tijdschriften, velen wilden de heer Lardinois op de valreep
nog eens proberen te verleiden tot uitspraken op allerlei ge
bied. Hieronder treft u delen aan van interviews, uit Boer en
Tuinder van 7 augustus, Het Utrechts Nieuwsblad van 8 au
gustus, Elseviers Weekblad van 9 augustus, De Volkskrant
van 11 augustus en de Haagsche Courant van 16 augustus.
Zij geven samen een aardig beeld van de heer Lardinois als
mens, als landbouwspecialist en als bankier. TMF
Hoe handig is het voor iemands
carrière om minister te zijn geweest
alvorens ondernemer te worden?
„Ik geloot dat het gaan in de politiek
voor mezelf zeer functioneel is ge
weest in het bereiken van deze func
tie. Veronderstel dat ik na mijn af
studeren bij de bank was gaan wer
ken; dan zie ik nog niet dat ik deze
positie had bereikt. Ik heb dit nooit
gepland. Ook het gaan in de politiek
heb ik nooit gepland. Ik ben voor de
functies die ik heb bekleed eigenlijk
altijd gevraagd."
Als rijkslandbouwconsulent in Bra
bant beleefde ik een mooie tijd, jaren
vijftig, alles ging vooruit. We waag
den nog wel eens wat en dat ging
goed. Ik heb me toen geweldig kun
nen uitleven. Ik was toen ook q.q.-lid
van de Boerenleenbank in Eindho
ven. Ik propageerde heftig onder de
boeren om leningen te sluiten. Ik ver
telde gewoon op vergaderingen: een
gulden kost u nu vier cent. Nu zeg ik:
pas op! Ofschoon we nu ook peer
aan een stuk wederopbouw toe zijn.
Het is weer de tijd van nieuwe initia
tieven. Er ontstaan nu vijf maal zo
veel beginnende bedrijven als in de
jaren zeventig. Er heerst een nieuw
geloof, een nieuwe nuchterheid. Men
ziet dat de verzorgingsstaat precair is.
Omstreeks '58 waren er verkiezingen
en toen werd ik zonder het te weten in
veertig plaatsen kandidaat gesteld
voor de KVP. Ik was heel passief lid,
ik kende niemand eigenlijk. Dat is het
begin van mijn politieke loopbaan ge
worden. Ik heb daarna in Londen ge
zeten, in de Tweede Kamer. Ik moet
zeggen: toen ik minister werd, had ik
een mooi scala van ervaringen opge
daan. Behalve direct na mijn afstude
ren heb ik eigenlijk nooit gesollici
teerd. Toen was het èen moeilijke
tijd, toen ben ik wel een half jaar be
zig geweest voor ik een baan kreeg,
als adjunct-ingenieur bij de rijksland-
bouwvoorlichtingsdienst in Purme-
rend. Voor een bruto-maandsalaris
van ƒ348,—".
Bent u een workaholic?
„Een beetje wel. Ik nam ook werk
mee naar huis. Ook werken in het
weekend. De neiging om het werk
voor te laten gaan boven het gezin.
Achteraf bekeken, tja. Ik heb het er
nog wel eens met mijn kinderen over
gehad, maar die zeiden: Toch niet; we
waren je zo gewend. Ik besprak thuis
niet de zaken, alleen mooie stories.
Ook in de politiek alleen bepaalde
verhaaltjes".
Loopt u ook rond in het bedrijf?
Welke baliemedewerker kent u bij
voorbeeld bij naam?
„Niemand. U moet goed begrijpen:
in tegenstelling tot de meeste banken
hebben wij vrij goed contact met de
aangesloten banken. Wij hebben vier
keer per jaar centrale kringvergade
ringen waar zo'n 140 man een hele
dag komen. Daarnaast bezoeken wij
twee keer per jaar een kringvergade
ring in het land. Dat is ook weer een
halve dag, waarin je met de mensen
van alles doorspreekt. Je krijgt verder
brieven; ze bellen je op. Je voelt echt
heus wel: zit het lekker of niet. An
dere banken kunnen zich nauwelijks
voorstellen dat je de provincie ingaat
en daar regelmatig praat met de direc
teuren van aangesloten banken en alle
mogelijke kritiek krijgt over onder
werpen waarover je nauwelijks iets
weet, maar waar je wel geacht wordt
het antwoord op te geven. Dit is al
tijd, ook voor de fusie, het systeem
geweest."
Nog een voorbeeld: Ik heb een paar
jaar geleden een hartoperatie onder
gaan en moest daarna thuisblijven. In
die tijd zijn er ten aanzien van het
onder handen zijnde project 'Opvoe
ring Toegevoegde Waarde', OTW,
beslissingen genomen, waarvan ik
achteraf zeg: prima gezien."
Er stond ergens in een beschrij
ving dat u slecht uit uw evenwicht te
brengen bent.
„Ik geloof dat dat inderdaad zo is.
Het is zelden dat ik met een of ander
probleem naar bed ga en dan ga lig
gen woelen. Misschien heeft dat een
hele natuurlijke verklaring, want ik
heb een lage bloeddruk. Een arts zei
eens tegen mij: als ik het zo bekijk,
dan slaapt u niet zo veel. Ik ant
woordde dat ik inderdaad meestal
laat naar bed ga en soms laat nog een
aanval krijg om te werken. Ik sta ook
vroeg weer op. Maar ik heb een na
tuurlijke neiging om, als ik achter in
de auto zit, mijn ogen te sluiten en
dan wat te slapen. Hier ga ik boven
ook wel eens op bed liggen, 's mid
dags, zeker als ik 's avonds vergade
ringen of bijeenkomsten heb".
Het was voor mij moeilijk mij een
beeld van u te vormen uit de inter
views die voorheen met u gehouden
zijn. U hebt bij voorlichting gezeten.
Welk imago streeft u zelf na?
„Het hangt ook dikwijls af van de
stemming, maar in tegenstelling tot
wat veel mensen denken ben ik toch
vrij gesloten. Als het echt op de kern
van mezelf aankomt. Ofschoon men
in het noorden van een zuiderling
denkt dat die het hart op de tong
draagt, valt dat zwaar tegen. Ik ben
een typische zuiderling en nog een
Limburger ook. Dat wil niet zeggen
dat ik me niet kan geven, maar ik zal
toch een kern beschermen. Om me
niet te veel bloot te geven. Misschien
omdat je je toch niet te kwetsbaar wilt
opstellen".
Wie uit de organisatie mogen
Pier re" tegen u zeggen?
„Mijn collega's, een paar anderen
nog. Een aantal directeuren en leden
van de Raad van Beheer. Niet zoveel,
nee. Wat dat betreft kun je zeggen dat
ik eigenlijk nog een beetje ouderwets
afstandelijk ben."
Hoe krachtig drukt u doorgaans
uw stempel op de besluitvorming?
„Het is moeilijk voor mijzelf om dat
te zeggen. Ik hoor hier wel eens het
verwijt dat ik in de vergaderingen te
veel het stempel druk op beslissingen.
Ik houd er ook wel van om mijn me
ning openlijk te uiten. Behalve in con
troversiële gevallen. Als ik weet dat
een zaak wat controversieel ligt, heb
ik de neiging om wat voorzichtiger t«
worden. Dan neem ik er meer tijë
voor. Ik houd dan ook voorbespre
kingen. Ik probeer de mening van an
deren tot haar recht te doen komen.
Voor andere oplossingen dan ik pri
mair zelf had gedacht stel ik me ook
wel open, hoor. Maar in het normale
werk heb ik nogal eens de neiging om
door te stoten."
Hoe presen teert u dat?
„Altijd vragenderwijs. Onbewust. J
hebt een bepaalde manier van doen
van zeggen, van brengen, van inklc
den, daar ben je je niet bewust van."
Noemt u eens een voorbeeld vai
een beslissing die heel anders is uitge
vallen dan u aanvankelijk had ge
dacht.
Bedachtzaam: „Een paar jaar gele
den hebben wij gesproken over winst
verdeling. Daarbij heb ik ook gedach
aan een rechtstreekse vorm van winst
verdeling naar de leden toe. Dat is he
niet geworden. We hebben wel vor
men van winstverdeling gecreëerd
van rijkere naar armere aangeslotei
banken en in de vorm van fondsen
Maar de vorm waar ik primair aai
dacht is er niet uitgekomen. Voor eei
deel heb ik zelf geconstateerd da
mijn weg voor onze organisatie bui
tengewoon moeilijk was. Dat je hee
snel terecht zou komen in een soor
van poedersuiker behandeling. Overa
hele kleine bedragen die op zichzel
heel weinig zoden aan de dijk zetten
Maar de veranderingen in met nam
de laatste paar jaar in het nele ban
kenbeeld hebben er ook een rol bi
gespeeld.
6
