De Houtblazers
boden. Veel Nederlanders be
handelen de blaasmuziek blij
vend met een zekere gering
schatting, neerbuigend. De
meeste gesprekken hierover
staan bol van de vooroorde
len: een fanfare of harmonie
speelt per definitie vals, en
vooral ook vreselijk hard.
Voeg daarbij dat het gaat om
je reinste amateurwerk en het
vonnis lijkt geveld.
Wat dat laatste betreft kan de
samensteller van de brochure
de spraakmakende gemeente
meteen al terecht wijzen. Fijn
tjes attendeert hij op het be
staan van tenminste vijf be
roeps blaasorkesten in ons
land: de Marinierskapel der
Koninklijke Marine (Rotter
dam), de Koninklijke Militaire
Kapel (Den Haag), de Kapel
van de Koninklijke Lucht
macht (Nijmegen), de Johan
Willem Friso Kapel (Assen) en
de Amsterdamse Politiekapel.
Daarnaast betekent het be
staan van een kleine 2000
amateurverenigingen niets
meer of minder dan dat Ne
derland op elke 7000 landge
noten een korps telt. Anders
gezegd: Nederland loopt wat
deze muzieksector betreft in
de wereld voorop, terwijl de
omstandigheid dat met de
complete opleiding van muzi
kanten doorgaans 5 tot 8 jaar
is gemoeid, het allerminst
rechtvaardigt alle muziek-
amateurs als hoempapa's
achteloos op een hoop te
gooien.
Waar zich de gelegenheid
voordeed, wist Van Lijnschoo-
ten zulke elementen handig te
verstoppen tussen de regels
van zijn tekst. Het lukt hem
daarbij ook nog de aandacht
te vestigen op de veelzijdig
heid van de harmonie- en fan
fare-orkesten: hun muziek
kan men vaak tegelijk bekijken
en beluisteren.
Zacht en helder
Naar uiterlijk bezien vertoont
het boekje waarin de blaasor
kesten centraal staan veel ge
lijkenis met de voorafgaande
publikatie over het symfonie
orkest. Achtereenvolgens ko
men de verschillende instru
mentenfamilies in de be
schrijving aan bod: de hout
blazers, het koper - onderver
deeld zelfs in 'zacht' en 'hel
der' - de saxofoons en het
slagwerk. De uitspraak dat elk
muziekstuk een eigen moei
lijkheidsgraad bezit, blijkt ook
voor de afzonderlijke instru
menten te gelden. Aandacht
uiteraard eveneens voor de le
vensbelangrijke rol van de re
petities binnen een vereni
ging, het stimulerende werk
van de dirigent daarbij. De
omschrijving van diverse be
grippen en een korte beschrij
ving van de vier overkoepelen
de federaties waarin de ver
schillende muziekbonden sa
menwerken, completeren de
brochure.
Persoonlijk heeft Van Lijn-
schooten door zijn achter
grond niet eens zoveel last ge
had van het vooroordeel dat
hij met een 'miskende' mu
zieksoort te maken had. Als
kind erin gerold, volgde spoe
dig de doorstoot toen een
maal de aanleg gebleken was.
Geleidelijk aan heeft hij zo alle
stadia doorlopen. Het dirige
ren van een beroepsorkest
bleek op den duur toch ook
niet meer volledig te bevredi
gen, en vanaf dat ogenblik
kwamen er meer en meer ('je
probeert eens wat') eigen
composities in de bagage te
recht. De uitvoerend musicus
van weleer had nieuwe impul
sen en uitdagingen gevonden.
Doorlezen op pagina 6.
BLAASINSTRUMENTEN
IN FAMILIES
In blaasorkesten treden en
kele families van instru
menten kompleet of bi|na
kompleet op Van andere
families zijn slechts enkele
leden vertegenwoordigd.
Elke familie va
ten heeft zijn eigen klank
karakter Binnen een be
paalde familie onder
scheidt men sopraan- alt-
tenor- bariton- en basinstru
menten. een indeling die
van de zangstemmen af
komstig is.
INSTRUMENTENPARADE
De vier hoofdgroepen van instrumenten die in
orkesten worden gebruikt zi|n
1, houten blaasinstrumenten.
2. saxofoons.
3. koperen blaasinstrumenten.
4. slaginstrumenten.
Houten
blaas
instrumenten
Ook wel hel houl genoemd
omdat ze oorspronkeli|k al
tijd van hout werden ge
maakt Tegenwoordig
wordt soms ander materi
aal gebruikt, bijvoorbeeld
houten pijp
een mondgat waar de lucht
in wordt geblazen
Voorts zijn in de buis toon
gaten aangebracht die
door de vingers kunnen
worden gesloten en geo
pend respectievelijk voor
het verkrijgen van lagere
en hogere tonen
Op moderne houten blaas
instrumenten zijn de gaten
vaak bedekt met metalen
kleppen We zouden kun
nen zeggen kleine deksel
tjes waarmee de gaten
goed en snel kunnen wor
den afgesloten en geo
pend. De tegenwoordige
houten blaasinstrumenten
zijn het resultaat van een
lange ontwikkeling
We zullen dit geschiedkun
dige aspect hoe interes
sant op zichzelf ook - bui
ten beschouwing laten en
volstaan met een korte uit
eenzetting over de in blaas
orkesten voorkomende
houten blaasinstrumenten.
I
De fluit
Ook wel dwarsfluit genoemd omdat
deze van opzij wordt aangeblazen
Fluiten worden bijna altijd van me
taal gemaakt. De toon ontstaat door
tegen de rand van het mondgat te
blazen. Mede dankzij een geperfec
tioneerd stelsel van kleppen kan de
fluitist de lonen zeer snel op elkaar
laten volgen
In blaasorkesten wordt alleen de ge
wone dwarsfluit gebruikt (we zouden
kunnen zeggen de sopraan) alsmede
de allerhoogste uit de fluitfamilie. de
kleine fluit of piccolo
De klarinet
De klarinetten worden enkelriet-
instrumenten genoemd omdat de
toon tot stand komt via een enkelriel-
blad. Wij komen daar bij de hobo
uitvoeriger op terug
De meest gebruikte klarinet is de
sopraan, daarnaast de hoger klin
kende kleine klarinet en de lagere
alt- en basklarinet. Zeldzamer is de
zeer lage contrabasklarinet
De hobo
Om het ontstaan van de
toon bij de hobo nader te
kunnen omschrijven, moe
ten we nu eerst kennisma
ken met het zogenaamde
rietblad, meestal rietje ge
noemd. dat een essentieel
onderdeel is van het instru
ment. Het materiaal hier
voor is een bijzondere op
bamboe lijkende houtsoort
waaruit meestal door de
hoboïsten zelf twee op el
kaar passende dunne reep
jes worden gesneden. De
uiteinden hiervan moeten
zeer dun worden uitgesle
pen hetgeen een secuur
werkje is. Het riet wordt
vastgebonden op een korte
stift die vervolgens in het
bovenste uiteinde van het
instrument wordt gestoken
De ingeblazen lucht brengt
nu eerst het riet in trilling
en vervolgens de in het in
strument aanwezige lucht
De hobo behoort tot de fa
milie van de dubbelnelin-
strumenten In blaasorkes
ten wordt vooral de gewo
ne (sopraan) hobo gebruikt
en soms ook de althobo. Dit
laatste instrument wordt
ook wel Engelse hoorn ge
noemd.
De fagot
De fagot is net zoals de ho
bo een dubbelrietinslru
ment Beide instrumenten
zijn verre familieleden van
elkaar De fagot is onge
veer viermaal langer dan
de hobo waardoor men er
zeer lage tonen op kan spe
len. Om het instrument han
leerbaar te maken is de
lange buis dubbelgeklapt
5
