Devotionalia
Zijderupsen
ren omlaag om insecten bui
ten te houden. Overdag gran
dioze uitzichten over de Pan-
tanal, het grote moerasgebied
dat zich honderden kilome
ters lang naast detropische ri
vier de Paraguai uitstrekt. Dat
over duizenden kilometers
aansluiting zoekt bij het ge
bied rond de Amazone. Een
gebied met een onvergetelijke
fauna. Reigers, kaaimannen,
krokodillen, struisvogels, be
ren, wilde zwijnen en niet te
vergeten die vleesetende vis
sen, de piranhas. De aalschol
vers hebben we nooit eerder
in zulke grote aantallen gezien
als daar. Volledig stil met uit
gestrekte vleugels laten ze
zich opdrogen in de takken
van de kale dode bomen. Vet
op hun huid verzamelend om
straks weer extra lang te kun
nen duiken naar hun prooien
onder water.
We hebben met een Volkswa
genbusje het gebied kunnen
verkennen en zijn met een
snelle boot de Paraguai opge
varen. We genoten van de fel
contrasterende stapelwolken
in een immens blauwe hemel,
daar is nog geen luchtveront
reiniging. Wij hebben tiental
len grote witte reigerachtige
vogels hoog in het azuren
zwerk zien cirkelen in de ter-
miek van de warme tropische
luchtstromen. 'Als ik een vo
gel was, o wat zou ik vliegen',
zo speelde dat oude jeugdlied
door mijn hoofd.
We konden vanuit Corumba
met een taxi naar Ford Suarez,
een kleine garnizoensstad in
Bolivia. Passen hadden we
niet nodig. Geld zal zijn uit
werking wel gehad hebben.
Een groet van de taxichauf
feur deed de slagboom ope
nen.
Na 27 uur reizen kwamen we
enkele dagen later weer in Pi-
rajui aan. Rust was ons niet
gegund, want na snel dou
chen en omkleden moesten
we op het appel verschijnen
bij de nonnen die een maaltijd
voor ons hadden klaarstaan.
We zijn geleefd in de nog res
terende week van ons bezoek.
Goede vriendelijke en levens
lustige mensen wilden ons
begroeten, verwennen. Men
sen van zeer rijk tot nog meer
dan zeer arm. Je moet bij me
nige begroeting in Brazilië niet
bang zijn voor lijfelijke contac
ten. Als ze je begroeten gaat
de hartelijkheid ook wezenlijk
tot in hun hart dat je in de
stevige omstrengeling bijna
tegen je eigen hart voelt klop
pen. Fijne mensen met een
diep geloof. Fijne mensen met
een grote voorliefde voor de
votionalia. Zoals het Christus
beeld in Rio hoog boven de
stad torend op de Corconado.
Zo staat een beeltenis van
Christus op een ereplaatsje in
de kamer, ook al hebben de
armsten der armen vaak maar
één 'kamer', een vloer omge
ven door houten wanden, dan
hangen die wanden vol beel
tenissen van Christus, Maria,
Josef, grote rozenkransen.
Tot zelfs kleine jaarkalenders,
reclamemateriaal van allerlei
producenten, dragen de
meest kleurrijke heiligenbeel-
tenissen. Het is vreemd, 't is
een beetje eng. Zeker als je op
een fazenda (grote boerderij)
een huis ziet waarin een spe
ciale kapel gebouwd is met al
taar, gebedenboek, zijaltaren,
alsof de baas van de enorme
koffieplantage zelf pastor
spelen wil.
Wij hebben een zijderups-
fazenda bezocht. Dat heeft
een enorme indruk bij ons
achtergelaten. Tien schuren
van minstens 50 meter lengte
herbergden elk twee lange ta
fels van dezelfde lengte waar
op bladeren van een soort van
moerbeistruiken lagen opge
tast, waarop de zijderupsen
van piepklein tot volwassen
rups zich konden volvreten.
Kalkpoeder wordt aan het
proces toegevoegd, zodat als
de rups zich in de cocon wil
gaan wikkelen ze meer dan
voldoende hoogwaardige zij
de rondom zich kan spugen.
Op dat moment worden bo
ven op de bladeren plastic
'takken' neergelaten, waarin
de rups het verdere proces tot
vlinder voortzet. Juist als het
proces af is, verlangt de Ja
panse zijdefabriek cocon en
rups. Van de cocon wordt ga
ren gesponnen, de bijna vlin
der wordt vernietigd. Het on
geveer tien weken durende
proces begint opnieuw met
k
'zaadjes' (larfjes) die ook door
de in Brazilië gevestigde Ja
panse fabriek worden gele
verd. De door drie broers van
Zwitserse bloede gedreven
fazenda (eigenlijk 3 in 1vaart
er zeerwel bij. Men zegt, maar
ik zou in commissie kunnen
liegen, dat zij 4% van de we-
reldproduktie zijde voor hun
rekening nemen. We hebben
er gegeten, zoals we in die
laatste week op erg veel plaat
sen moesten eten. Tot soms
driemaal per dag- buiten het
ontbijt- moesten we de tafels
van rijk en arm eer aan doen,
van heerlijk gefrituurde ma-
niocawortels als onze aardap
pel, van voortreffelijke koude
schotels tot vlees van de bar
becue tot nog eens vlees van
de barbecue en nog eens
vlees, maar laat ik er over
ophouden. Die eerste churas-
co in San Paulo met heerlijke
wijn overgoten, mmm, een
verrassing, die andere, op
welke avond was het ook al
weer, ik kon geen brok meer
door mijn keel krijgen, hoewel
kwaliteit van vlees en spijzen
en gastvrijheid fantastisch
waren.
Armoede en inflatie
Als ik tot in details van uur tot
uur onze belevenissen moet
vertellen dan is die ochtend
dat we extra vroeg op waren
om de 'boa frijas' te zien wel
licht interessant. Die daglo
ners die 's morgens vroeg om
ongeveer vijf uur, half zes met
vele tientallen op bepaalde
punten juist buiten het cen
trum van de stad op de uit
valswegen staan te wachten
om, als men geluk heeft, mee
te mogen naar de koffieplan
tage om te plukken of naar de
rietsuikervelden om te oog
sten. Zware arbeid in de tropi
sche hitte, een zeer schamele
koude maaltijd bij zich, of
soms ook niet. Men mag blij
zijn als men voor een dag wer
ken een paar gulden bij elkaar
krijgt om wat rijst van inferieu
re kwaliteit te kopen, rijst van
230 cruzeiros per kilo, terwijl
de rijst met voedingswaarde
er 850 kost. Tenminste van
daag, want morgen of over-
