Tegenwoordig kijkt niemand
meer verbaasd op wanneer
er een nieuwe spaarvorm
wordt aangekondigd. Het is
dan de zoveelste in een
lange, lange rij. Maar 25 jaar
geleden was de introductie
van de Zilvervloot een
revolutionair gebeuren.
Deze maand is het 25 jaar geleden
dat de Jeugdspaarwet van kracht
werd. Deze wet heeft meer bekend
heid gekregen onder de naam De Zil
vervloot', een spaarregeling voor jon
geren, waarbij de overheid een pre
mie van 10% over het gespaarde be
drag en over de gekweekte rente
geeft.
Enige tijd geleden verschenen berich
ten in de pers dat de Zilvervloot per 1
januari 1984 in de bezuinigingsstorm
ten onder zou gaan. Dat bleek een
ambtelijk misverstand te zijn. Wel
worden momenteel wijzigingsvoor
stellen uitgewerkt om tot besparingen
in het premiebedrag te komen. In
1981 gaf het rijk er ruim 35 miljoen
gulden aan uit.
Zilvervloot
nog steeds
op vaste
koers.
Er bestonden nauwelijks verschillen
in spaarvormen, laat staan dat, het
fenomeen premiesparen in Neder
land bekendheid genoot. Het doel dat de
regering voor ogen had was het bevorde
ren van de spaarzin bij de gewone burger.
Zij richtte zich in eerste instantie op de
werkende jongeren vanaf 1 5 jaar. De pre
mie die het rijk in het vooruitzicht stelde,
was een aantrekkelijk lokkertje. Dat kon
niet gezegd worden van de rentevergoe
ding, die de banken gaven. Dat was het
normale tarief van 3 Op verzoek van de
overheid gooiden ze daar toen nog een
kwartje bovenop.
Ongegronde vrees
Overigens stonden de banken aanvankelijk
nogal sceptisch tegenover het wettelijk
geregelde premiesparen. Zij vreesden dat
de reeksen bepalingen de jeugdige spaar
ders zouden afschrikken. Een ongegronde
vrees, zo bleek achteraf. Na een aarzelende
start kreeg de Zilvervloot spoedig flink de
wind in de zeilen. Op 24 januari 1 963 toog
drs. W. K. N. Schmelzer, de toenmalige
staatssecretaris van algemene zaken, naar
het postkantoor in Eindhoven om de 1 5-ja-
rige Adje Willems, 'employé bij de Philips-
fabrieken' van harte geluk te wensen. Ad
opende de 500 000ste Zilvervlootreke-
ning.
Ware bezoeking
Tot in het midden van de jaren zestig be
moeiden de handelsbanken zich niet met
de Zilvervlootrekening. Zij hielden zich in
hun marmeren geldtempels uitsluitend be
zig met de handel en industrie. De kleine
man was niet interessant genoeg; die
moest zijn spaargeld maar ergens anders
in bewaring geven. De particulierenmarkt,
om een moderne kreet te gebruiken, was
het domein van de spaarbanken, postkan
toren, Raiffeisen- en Boerenleenbanken.
Deze waren gevestigd in kleine gebouwen,
ja vaak zelfs nog in de op- of zijkamer van
een woonhuis. De kassier (een boer of no
tabele die het bankieren in zijn vrije tijd
deed), beheerde dikwijls alleen maar een
brandkast. Het ging er heel gemoedelijk
aan toe. En daar kwam ineens de overheid
met een spaarvorm die bij de wet was ge
regeld en tot in alle punten en komma's
moest worden nageleefd. Een ware bezoe
king was het voor de kassiers. Er werd
zelfs een handleiding verstrekt. Hoeveel
moeite het kostte blijkt wel uit de aantallen
circulaires die - gestencild en voorzien van
handtekening - bij de centrale banken de
deur uitgingen. Ook de inspectiedienst
maakte overuren om fouten in de kasboe
ken te corrigeren.
Verrassend modern
Maar alles went, ook het schrijf- en reken
werk voor de Zilvervloot, die bovendien ook
nog voordelen bood. Het blad 'De Boeren
leenbank' schreef in november 1965; 'Het
aantrekken van deze spaarders betekent in
het algemeen een langdurige relatie voor
de bank, waarbij dan ook nog voor een aan
zienlijk en rustig tegoed gezorgd wordt.
Hieraan dient direct te worden toege
voegd, dat de acquisitie thans veel kosten
met zich meebrengt. Wij zijn echter van
mening dat vooral hier geldt: 'de cost gaet
voor de baet'.' Een verrassend moderne
uitspraak. Modern (in de betekenis van
nieuw) was ook de wijze waarop door de
spaarinstellingen propaganda voor de Zil
vervloot werd bedreven. Tot die tijd was
het bankwezen zeer terughoudend ge
weest in het maken van publiciteit. Naar re
clame werd met een scheef oog gekeken.
Trouwens, het was ook niet zo noodzake
lijk. Maar op aandrang van en in samen
werking met de overheid werd voor de Zil
vervloot een intensieve publiciteitscam
pagne opgezet: advertenties, folders, pers
berichten, grammofoonplaten, radiozend
tijd, alles werd te baat genomen. Er ont
stond zelfs een kleine concurrentieslag om
de jeugdige spaarder toen de spaarbank
'de Centrale Volksbank' tegen alle afspra
ken in voortijdig met een wervingscam
pagne begon, waarbij een startpremie van
een rijksdaalder in het vooruitzicht werd
gesteld. Deze daad werd haast onfatsoen
lijk gevonden. Overigens is het ook nu nog
tegen de regels.
In die 25 jaar is wel het een en ander veran
derd. Het Zilvervlootsparen is echter in die
kwart eeuw rotsvast blijven staan. In 1 982
waren er meer dan één miljoen rekeningen,
waarop een totaal spaartegoed van ruim
2 miljard gulden staat geboekt. Bijna 60
van alle Zilvervlootspaarders is klant bij de
Rabobank,
