van buiten ken ik ze soms als het karwei is
geklaard.
Een zeker vertrouwen is onontbeerlijk. Je
blijft intussen voortdurend opletten: hoe
zit dat met zo'n gezicht? Eventjes zo hou
den, klinkt het soms. Portretten bouw je
geleidelijk aan op. Je komt erop terug. Je
maakt altijd een soort beeltenis, niet in de
finesses gelijkend, want tenslotte wil je in
zo'n kop toch ook iets van het karakter leg
gen.' Als mensen er met hun gedachten
niet meer bij zijn, geen zin meer hebben om
zich te laten 'begluren' merkt De Monchy
het ogenblikkelijk. Hij vertelt gedreven over
proporties en verhoudingen, het eeuwige
kijken naar trekken van het menselijk ge
laat: scherp, gegroefd, gevoelig. Daar is de
constatering 'aan iemands lachen herken
je z'n karakter'. Met overgave verhaalt De
Monchy over de bouw van een neus, oog
kassen, ogen van ongelijke grootte, de
vorm van schedel, mond ('droefgeestig,
verbitterd, beslist'), onderlippen en (vast
beraden, krachtige) kinnen. Iemands pos
tuur of de manier van lopen kunnen aan
knopingspunten opleveren. 'Allerlei merk
waardige facetten kom je tegen. Sommige
elementen vragen om overdrijving. Maar
ook sierlijkheid en een speelse trek moeten
vastgelegd worden in het ongemakkelijke
en logge brons.
De zoon van een Hengelose textielfabri
kant legt een voorliefdevoor portretten van
mensen uit de toneelwereld aan de dag.
Een greep uit de lange reeks namen: Caro
van Eijk, Beppie Nooy sr., Sylvain Poons en
Johan Kaart. Sprak hun uiterlijk hem aan of
komt het door de bijzondere uitstraling van
gezichten die beroepshalve steeds wisse
lende karakters uitbeelden. Hij heeft het er
niet gemakkelijk mee: 'Je hebt mensen die
doorlopend acteren. Maar als het goed is
groeit er iets van een verstandhouding.'
Op een heel eigenaardige manier moet
daarvan sprake zijn geweest bij recente
kunstenaarsportretten van de pianist Ar-
thur Rubinstein en de componist Guiseppe
Verdi. Hun koppen hebben een ereplaats
gekregen in het Amsterdamse concertge
bouw en het Utrechtse Muziekcentrum
f-
V*
Vredenburg. Het Rubinsteinportret, ont
staan aan de hand van foto's, groeide uit
tot een schitterende kop van een man die
lijkt te luisteren met heel het achterwaarts
geheven gezicht. Het innerlijk beleven van
muziek is vertaald in een klomp brons. De
vermaarde pianist kwam persoonlijk zijn
beeltenis onthullen. 'Het was net of ik hem
al geweldig goed kende,' weet De Monchy
zich van die ontmoeting te herinneren. Als
blijk van waardering deed Rubinstein hem
een kostbaar boekwerk cadeau 'met bij
zondere dedicatie.'
De weerbarstige kop van de operacompo
nist Guiseppe Verdi ontstond op min of
meer eendere wijze. 'Ik hou erg van zijn
soort muziek,' motiveert De Monchy. De
ene Verdiplaat na de andere draaiend ging
hij op zoek naar het innerlijk achter de
uiterlijkheden bij deze componist. En we
derom raakte de kunstenaar in de ban
van het afwezige model. Harmonie tussen
uiterlijke vorm en innerlijk wezen, daar
ging het om. Overduidelijk is er met plezier
gewerkt. Dezelfde arbeidsvreugde straalt
ook af van de meeste werkstukken die puur
uit eigen initiatief tot stand kwamen. 'Om
zoiets te beginnen moet je erdoor gepakt
zijn,' klinkt het verduidelijkend. De Monchy
loopt vertederd naar een sokkel vol muzi
kanten, een teer kinderkopje. Even strelen
zijn vingers dan de sierlijke lijnen van een
stel basketbalspelers. Het eigenlijke beeld
- een en al veerkracht - staat in Breda.
Minstens zo bekend nog zijn de bonkige ju
doka's. Het beeld is een en al vaart, gestold
in brons. Amstelveen plaatste de sportieve
krachtexplosie van beide geweldenaren.
'Merkwaardig toch. Je maakt zomaar wat
kleine ontwerpen voor jezelf en daar krijg je
dan zo'n opdracht door.' Er trilt nog altijd
verbazing mee in de stem.
heupen kreeg, zo claimde Vinkeveen een
stoere turfsteker. Zo gezegd, zo gedaan. In
een plantsoentje prijkt diens beeltenis nu al
weer geruime tijd. Behalve van de vogels
heeft het monumentje van niemand of niets
wat te duchten, daar tegenover het politie
bureau. En de bejaarde Hermanus van der
Wilt zal de geschiedenis ingaan als degene
die geduldig voor het kunstwerk model
heeft gestaan, compleet met treeklompen
en versleten plunje.
De wijze waarop hij het ouderwetse stikijzer
hanteerde, verried volgens kenners een
langjarige ervaring.
