ren van een bedrijf. Toch vindt hij de
ideeënbus niet het ideale middel om dat in
dividu zich in de collectiviteit te laten ont
plooien.
'In zijn vormgeving koerst het ideeënbus
systeem te veel op de individuele drager
van een idee. Wanneer je per se het sy
steem tot leven wilt brengen, moet je toch
eens bekijken hoe ideeën ontstaan. Er zijn
maar weinig creatieve geesten die dat he
lemaal in hun eentje doen. Ideeën, voor
stellen komen vaak voort uit plotselinge
gedachtenkronkels tijdens gesprekken.
Hele nieuwe innovatieve ideeën ontstaan
niet in de hoofdstroom van een research-
programma, maar omdat iemand een zijlijn
bewandelt, omdat iemand even onconven
tioneel is in een proces van brainstormen
met anderen. Daarom zet ik nogal wat
vraagtekens achter het individuele, per
soonlijke karakter van ideeën. In veel geval
len loopt dat niet zo, maar komen ideeën
door praten met mensen, collegae of vrien
den. Met andere woorden, er zijn altijd
meerdere mensen bij betrokken. Het punt
is duidelijk: daaruit kunnen conflicten naar
voren komen. Iemand zendt individueel
een idee in, bij de ontwikkeling waarvan
ook anderen zijn betrokken. Hoe reageren
collega's daarop? Fluiten zij de inzender te
rug, wordt hem duidelijk gemaakt dat nooit
meer te doen omdat het niet collegiaal is
met een gezamenlijk idee weg te lopen?
Maar ook met chefs en afdelingshoofden
kunnen conflicten ontstaan. Stel dat u lei
ding geeft over een afdeling en een van uw
medewerkers gooit een voorstel in de
ideeënbus die betrekking heeft op de orga
nisatie van uw afdeling, of op een bepaald
aspect waarvan u zich kunt afvragen of
het niet tot uw eigen taak zou behoren dat
naar voren te brengen. Zou u het niet als
een bedreiging zien? Kijk, het doorbreken
van de hiërarchische lijnen, wat vaak als
een voordeel van een ideeënbussysteem
wordt gezien, geeft tegelijkertijd gelegen
heid tot mogelijke tegenwerking van die
hiërarchie.'
Professor Thierry stipt nog een derde be
zwaar aan, dat zijns inziens bijzonder
zwaar weegt en betrekking heeft op de
concretisering van het idee. Wanneer een
idee op zijn haalbaarheid is getoetst en
goed bevonden, wordt het uitgevoerd.
Maar, zegt hij, dat heeft logischerwijs
consequenties voor anderen. Vinden die
het eigenlijk wel aantrekkelijk? Is er een de
mocratische besluitvorming geweest in
overleg met degenen die met het idee
moeten gaan werken? 'Ik denk dat dat een
probleem is met een systeem, waarbij spe
cialisten ideeën beoordelen, die afkomstig
zijn van individuen.'
Voorwaarden
Henk Thierry doet niet zo positief over het
ideeënbussysteem. Dat betekent echter
geenszins dat volgens hem de ideeënbus
niet kan werken. Hij kent wel voorbeelden,
waarbij het heel bevredigend functioneert.
Maar er zijn dan wel een paar voorwaarden
aan verbonden: 'Reken maar dat zo'n sy
steem wordt uitgetest. Bij de invoering er
van zijn echt wel mensen die zich afvragen
'wat hebben 'ze' nu weer bedacht?' Ze stu
ren een idioot idee in om het systeem te
testen op zijn geloofwaardigheid, in de
trant van hoe serieus is het eigenlijk? Be
doelen 'ze' het werkelijk of is het weer een
modegril? Dus zorg ervoor dat het als een
serieuze zaak wordt beschouwd.
Verder is de vaart die achter de behande
ling van de ideeën wordt gezet van essen
tieel belang. Ik merk dat dat bij veel bedrij
ven een tere schakel is. Ze hebben grote
moeite met het bewaken van de doorloop
snelheid, niet alleen totdat de inzender be
richt ontvangt, maar ook totdat het idee
wordt ingevoerd. Ik kan niet genoeg bena
drukken hoe cruciaal het is om de vaart er
in te houden.' Als het beoordelen te lang
gaat duren, gaat men er verhalen over ma
ken in de zin van: is mijn idee gevaarlijk of
te onbelangrijk misschien? In nauwe sa
menhang met de snelheid van behandelen
staat de instelling van de deskundigen, die
de ideeën moeten beoordelen, en daarmee
het inzichtelijk maken van de besluitvor
ming. Uitsluitend de instelling 'we bekijken
het welwillend' is een uitstekende houding
om het systeem te laten mislukken. En
hebben de deskundigen er af en toe geen
belang bij de negatieve kanten van een
idee wat te benadrukken, juist omdat zij
zich kunnen afvragen of het eigenlijk niet
tot hun taak behoorde met een dergelijk
idee te komen? Wanneer je de zaak wilt uit
stellen, dan is het gemakkelijk om te zeg
gen dat het een ingrijpende zaak is en dat
er een commissie moet komen om zich
over de problematiek te buigen. Deze com
missie brengt vervolgens een minder
heidsrapport uit, op grond waarvan wordt
besloten een nieuwe commissie in het le
ven te roepen. Nou, de inzender is dan al
lang weg.'
Verder is volgens professor Thierry ook
een follow-up onontbeerlijk. Niet alleen om
te bezien of de uitwerking van het idee ef
fectief blijkt, maar ook om te kijken wat er
met de ideeëninzender gebeurt op de afde
ling zelf. 'Dus ik zeg niet: ideeënbus, dat
moet je nooit doen. In de huidige tijd moet
je altijd blij zijn met een goed idee. En be
grijp me goed, ik spreek nu ook een beetje
als de advocaat van de duivel, zeg het alle
maal wat zwart-wit. In de meeste gevallen
loopt het allemaal niet zo'n vaart. Het zijn
geen positieve berichten die u zo van deze
buitenstaander hoort, vindt u niet?'
Henk Thierry is er veel meer van overtuigd
dat de groep de bakermat van ideeën is.
Tot deze overtuiging is hij gekomen na een
grondige bestudering van het Scanion-
systeem, dat hier in Nederland het systeem
van participatie en toerekening wordt ge
noemd. Maar dét is een ander verhaal.
