orde te doorkruisen, of voor de af
wisseling eens niet de overbekende
effecten te herhalen.
Raad vragen
Uit angst voor ongelukken zodra
'kunstenmakers' zich met hun werk
gaan bemoeien, zijn er trouwens ook
architecten genoeg die niets willen
weten van een kunstenaar als bond
genoot. Ze verschuilen zich vaak
achter bouwtechnische uitvluchten
of argumenten zoals: 'Het tast de
flexibiliteit aan' of 'Zouden we dat
wel doen? Over een paar jaar moet
de indeling van de bankhal verande
ren en dan kan een monumentale
wand of een kunstzinnig beschilder
de muur een nadeel zijn. Je kunt
zoiets dan niet zomaar slopen.'
Het vraagstuk van de toepasbaar
heid laat de betrokken kunstenaars
natuurlijk ook niet onberoerd. Hun
opvatting: 'Kasten verschuif je toch
ook. Waarom 'n kunstwerk dan niet?'
Bouwlustige banken die beducht
zijn voor het welles-nietes van impo
tente praatcolleges kunnen in zo'n
situatie mogelijk raad vragen bij één
van de gemeentelijke kunststichtin
gen. Ze beschikken doorgaans over
heel bruikbare informatie. Het geldt
ook voor de culturele raden; iedere
provincie kent er één, fungerend als
advies- en documentatiecentrum.
Meestal zijn er ook hier wel specia
listen op het terrein van de beelden
de kunsten werkzaam. Hun advies
praktijk is echter duidelijk minder
groot dan die van twee andere in
stellingen: de Amsterdamse Stich
ting Kunst en Bedrijf, of het vanuit
Delft opererende Centraal Orgaan
voor het Scheppend Ambacht. Men
probeert er zoveel mogelijk kunste
naars 'aan het werk' te krijgen bij de
realisering van (ver)nieuwbouw-
plannen. Dat alles onder het motto:
kunst is geen wereld apart, maar
een deel van ons dagelijks leven,
werken en wonen. Het gaat vaak om
sfeerbepalende of... camoufleren
de elementen, zoals het aankleden
van een saaie muur of het breken van
kale vlakten waar de elementen vrij
spel hebben. Instellingen als COSA
werken veelvuldig in samenspraak
met architecten. Verspreid over di
verse vakgebieden - beeldhouw
kunst, keramiek, textiel, grafiek,
edelsmeed- of schilderkunst - is er
een documentatiesysteem opge
bouwd waarin honderden kunste
naars zijn vertegenwoordigd. Wat er
van hen kan en mag verwacht wor
den is bekend. Zonder uitzondering
zijn ze in het bezit van 'de benodig
de papieren'. De bemiddelings- en
adviesfunctie, waarbij een honora
rium geldt dat 10% beslaat van de
opdrachtsom, gaat dikwijls ook ge
paard met begeleiding gedurende
de eigenlijke uitvoering van allerlei
opdrachten. Uiteraard kan het ook
voorkomen dat er oriënterende be
sprekingen nodig zijn met kandi
daat-opdrachtgevers. Het kan neer
komen op diapresentaties waarbij
het waarom van een bepaald advies
ook door vergelijkingen met an-
derssoortig werk wordt toegelicht.
De ervaring leert dat een dergelijk
proces over het algemeen tot betere
resultaten leidt. Brita Bakema,
adjunct-directrice bij COSA, is nauw
betrokken bij de zeer gevarieerde
verzoekjes om advies over het toe
passen van kunst. Zij: 'Het gaat niet
alleen om wat dan omgevingskunst
heet. Kennis van de situatie ter plaat
se is in zulke gevallen natuurlijk een
vereiste. Soms ook wil een bedrijf al
leen iets passends hebben om bij ju
bilea te kunnen aanbieden. Dan
weer is het de opgave om in samen
spraak te komen tot een passende
selectie van grafiek voor diverse
kantoorruimten. Ook daar kun je niet
klakkeloos te werk gaan en een
greep doen uit de permanente gra
fiekcollectie in onze tentoonstel
lingsruimte. Je moet dingen kiezen
die voor de gebruikers van zo'n ge
bouw ook een functie hebben.'
Iets opbouwen
Bij COSA - hoe kan het anders? -
loopt men niet warm voor 'leen-
kunst'. Brita Bakema: 'Het is toch al
lemaal wat onpersoonlijk, bijna ano
niem, zoals in een bibliotheek. Mijn
voorkeur zou toch zijn het opbouwen
van een eigen collectie. Dan kun je
interessante dingen doen, ook bij
een niet al te groot budget. Daarbij
is het wel van belang zo'n bedrag
niet te versnipperen. Je zult zien, dan
heeft aan het eind van de rit nog nie
mand iets gehad voor het geld. Veel
beter kun je dan in zo'n situatie ge
leidelijk aan iets opbouwen. Bij het
samenstellen van een eigen collec
tie kunnen telkens de nieuwe aan
winsten gepresenteerd worden,
maar ook - ik noem maar wat - kun
nen mensen die op iets uitgekeken
zijn zelf een andere prent van hun
keuze uit het depot opvragen.'
