verkeerde bureaus terecht kunnen ko
men.
Globaal genomen zijn er bij de plaatse
lijke banken circa 4500 mensen die in
aanmerking komen voor deelname aan
de periodieke medische onderzoeken.
Onder de problemen waar de gezond
heidsdienst van een bedrijf als de Rabo
bank zich mee geconfronteerd ziet ne
men de stressverschijnselen een zeer
voorname plaats in.
Van personen beneden 35 jaar heeft 3,8
procent ermee te maken. Binnen de
groep van 35-45 klimt het percentage al
naar 11,2 procent, terwijl boven die
grens uit meer dan 20 procent van de
onderzoeken spanningsverschijnselen
zijn af te leiden. Het bevestigt de alge
mene regel: terwijl fabrieksarbeiders
zich voornamelijk door lichamelijke kwa
len bedreigd zien, lopen kantoormensen
eerder het risico dat ze 'de zenuwen'
krijgen.
Op iedere bedrijfsgeneeskundige rust,
beknopt samengevat, de taak om door
het aangeven van verbeteringen in de
arbeidsomstandigheden te helpen bij de
bestrijding van het ziekteverzuim. Via
het PM O-werk wordt geprobeerd te ach
terhalen in hoeverre deelnemers licha
melijk gezond zijn, en verder of datzelfde
eveneens geldt in... geestelijk en sociaal
opzicht.
formiteit in de gegevens en de meetme
thodes die er gehanteerd worden.
In de wind
Willen projecten als de PMO's resultaten
afwerpen, dan zullen uitkomsten zeker
niet voor kennisgeving aangenomen
mogen worden. Toch blijken kandidaten
het dikwijls moeilijk te vinden om na een
medische waarschuwing hun leefwijze
te veranderen: de dringende vraag ge-
zonder te gaan leven, spreekt dan onvol
doende aan. Hoe gek het ook klinkt,
.vaak zijn mensen pas nadat er iets mis
ging bereid echt te luisteren. Zelfs baat
het niet als een onderzoekarts werkelijk
fors tegen iemand tekeer gaat. Een oude
rot in het vak komt tot een wel heel
krasse formulering: als je mensen zegt
dat hun manier van doen gelijk staat met
de inlevering van 20 jaar aan levensver
wachtingen, dan heeft zoiets nog weinig
effect. Vraag je hen zich dan in ieder ge
val op gezette tijden door hun huisarts te
laten controleren, dan hoor je achteraf
dat de arts in kwestie hartelijk lacht om
alle bezorgdheid en waarschuwingen
van de kant van de bedrijfsgeneeskun
dige. Werkelijk, adviezen worden soms
totaal in de wind geslagen. Vooral oude
re artsen zijn niet ingesteld op het pre
ventieve werk. Een gemis in hun oplei
ding. Dat zou meer aandacht moeten
Risicofactoren
In de hedendaagse maatschappij reali
seren veel mensen zich onvoldoende
welke risico's men loopt. Een massa fac
toren werken bedreigend op de gezond
heid. Mensen zijn vaak te zwaar, het vet
gehalte van hun bloed is te hoog, ze zijn
te weinig in beweging en er is dikwijls
wel het een en ander aan te merken op
hun rookgedrag. Ook de werkomgeving
en werksituaties kunnen zorgen voor
problemen op het vlak van de gezond
heid. In de bedrijfsgeneeskunde gaat het
erom voor iedereen afzonderlijk een zo
genaamd risicoprofiel op te stellen. Na
tuurlijk moet je die gegevens niet van
geval tot geval en per onderzoek beoor
delen. Wil je er werkelijk profijt van heb
ben dan moet je alle informatie niet al
leen turven. Je moet ook gaan vergelij
ken. Dat vereist dan uiteraard wel uni-
krijgen. Maar hoe goed een bedrijfsge
zondheidsdienst-ook is georganiseerd en
geoutilleerd, we moeten wel reëel ge
noeg blijven om in te zien dat ook zo niet
alle narigheid is te voorkomen. Sommige
mensen zijn extra vatbaar. Die krijgen
met een prima bloeddruk en een choles
terolgehalte waar niks op aan te merken
valt toch een hartaanval.
De zenuwen
Iets dergelijks zien we ook als het gaat
om de stressbestendigheid. Daarbij on
derscheiden we twee elementen. De be
lastbaarheid en de belasting. Die moe
ten in evenwicht zijn. De zogenaamde
stresstolerantie ('hoeveel iemand heb
ben kan') is mede afhankelijk van de
vraag of iemand zich lekker voelt. Het
blijven momentopnamen, maar je kunt
duidelijk symptomen vaststellen. Behal
ve in de werksfeer, kunnen stressver
schijnselen ook ontstaan uit situaties
thuis of in de vrijetijd. Als er sprake is
van stress, dan onderscheidt men in de
bedrijfsgeneeskunde gevallen waarin ie
mand te zwaar belast wordt en gevallen
waarin iemand te weinig belastbaar is.
Gaat het om stress die voortvloeit uit
privéproblematiek dan kan de bedrijfs
arts desgewenst wijzen waar hulp te
krijgen is. Liggen de oorzaken binnen het
bedrijf dan signaleert hij de problemen
en moet er over veranderingen gedacht
worden. Het hoort bij een gezond sociaal
beleid.
Vergelijken
Het zal duidelijk zijn van hoeveel ge
wicht het is te kunnen beschikken over
een zodanig gerangschikte informatie
dat de spanningsvelden voor bepaalde
groepen personeelsleden duidelijk boven
water komen. Wat betreft de groep
bankdirecteuren is aldus nagegaan aan
welke specifieke belasting men is bloot
gesteld. In totaal leverde het een tiental
stress-oorzaken op. Zo'n onderzoek is
vanzelfsprekend voor uiteenlopende
functies mogelijk. De arts gaat vervol
gens vergelijkingen treffen en zo ont
staat er een risicobeeld voor de collecti
viteit van zo'n groep personeel. Hier ligt
de kern van de zaak: bescherming van
de collectiviteit.
Een aantal medische aspecten die met
stress te maken hebben, blijken tot nu
toe onvoldoende aandacht te krijgen. Ze
komen tijdens de medische studie in het
geheel niet aan bod. Daarbij houdt men
zich veelal slechts met individuele geval
letjes bezig. De praktijk toont aan dat
lang niet altijd de oorzaken diep liggen.
Als mensen overspannen dreigen te ra
ken, kunnen er heel eenvoudige dingen
in het spel zijn. Bepaalde mensen ver
dragen elkaar eenvoudig niet. Voor som
migen kan het al teveel zijn wanneer ze
baliewerk te doen krijgen terwijl ze ge
wend waren aan hun vaste plekje in de
kasbox bijvoorbeeld. Essentieel is in hoe
verre iemand kans ziet spanningen te
kanaliseren en ze niet op zich in te laten
werken. Uiteraard alleen met instem
ming van de PMO-kandidaat zelf, kan er
gedacht worden aan eventuele hulp bij
het oplossen van de problemen: een ver
trouwensman gaat poolshoogte nemen
bij de bank, of er wordt een afspraak ge
maakt met een zogenaamde gespreks-
arts.
