vol tegenstrijdigheden
19
der de huidige omstandigheden aanzienlijk
goedkoper dan elektriciteit uit de 'ouder
wetse' fossiele brandstoffen. Zou bijvoor
beeld een centrale als die in Borssele wor
den stilgelegd, dan zou dat betekenen dat
onder meer de aluminiumfabriek van Pé-
chiney in Vlissingen zoveel meer voor de in
grote hoeveelheden benodigde elektriciteit
moet gaan betalen dat de fabriek maar be
ter kan sluiten. Dat beweerden ten minste
de vakbewegingen een paar weken geleden.
Atoomdrempel
Door onze aardgasrijkdommen, maar wie
weet ook door het milieu-bewust-zijn van
de Nederlanders, blijft kernenergie in ons
land voorlopig een randverschijnsel. In
veel landen is dat totaal anders. Landen zo
als Zweden, Duitsland en Frankrijk zijn ei
genlijk al te afhankelijk van atoomenergie
om er nog nee tegen te kunnen zeggen.
België moet volgens de huidige plannen
nog vóór 1990 meer dan de helft van zijn
elektriciteit uit kerncentrales halen. Op de
Nederlands-Duitse grens wordt actief ge
werkt om grote kerncentrales te bouwen,
om verrijkingsfabrieken van de grond te
krijgen en opslagplaatsen te verzekeren.
De Nederlandse Brede Maatschappelijke
Discussie zal daar geen rechtstreekse in
vloed op kunnen hebben - net zo min als
op al die stortingen van nucleair afval waar
ook in de onze kusten zo rijkelijk omspoe
lende wereldzeeën.
En dat is nou net het naarste trekje van
atoomstroom: dat afval. Zelfs enthousiaste
kerngeleerden geven toe dat ze het afval
probleem niet onder de knie hebben en dat
er nog veel onderzoek naar aanvaardbare
opslagmogelijkheden moet worden ver
richt. Dat zal niet meevallen, want het af
val van de centrales zal zelfs volgens de
meest bedaarde uitspraken voor tientallen
duizenden jaren gegarandeerd veilig opge
borgen moeten worden.
Voorstanders van kernenergie zeggen dat
dat wel zal kunnen in steenzoutlagen zo'n
honderd meter diep in de Noordnederland
se bodem. De Nederlandse regering heeft
in meerderheid bepaald dat onderzoeken
naar die mogelijkheden voorlopig achter
wege moeten blijven. Dat staat de geleer
den slecht aan, zij vrezen een achterstand
in kennis en vaardigheid ten opzichte van
het buitenland. Maar tegenstanders van
kernenergie hebben gezegd dat een begin
van proefboringen een definitieve stap over
de atoomdrempel is.
De tegenstellingen tussen voor en tegen
standers van kernenergie lijken zich de
laatste jaren aan te scherpen. Wetenschap
pelijke voorstanders slaan van tijd tot tijd
onwetenschappelijke taal uit om hun gelijk
te krijgen. Er bestaat in die kringen een ze
kere neiging de tegenstanders te criminali
seren: men doet voorkomen dat iedereen
die in de protestoptochten meemarcheert
boefachtige trekjes vertoont. De anti-kern
bewegingen in ons land voeren in overgrote
meerderheid de banier van het geweldloze
verzet, al is lang niet iedereen het er over
eens of blokkades ook tot de geweldloze
middelen moeten worden gerekend. Van
tijd tot tijd rollen er uitkomsten van enquê
tes uit computers die doen geloven dat de
meerderheid van de Nederlandse bevolking
niets wil hebben van atoomstroom, dat ze
liever een paar tientjes meer voor de
stroom willen betalen als die maar op de
vertrouwde manier wordt opgewekt.
Maar zo gemakkelijk ligt het niet. Volgens
de huidige rekenmodellen is kernenergie
goedkoper en de vaderlandse economie zal
met alle kracht de goedkoopste energie
bron eisen. Maar of atoomstroom het goed
koopst blijft als eerlijk wordt berekend wat
de afvalverwerking tot aan de uiterste vei-
ligheidsgrens kost? En niet alleen het afval
is gevaarlijk. Bij de 'bijna'-ramp in het
Amerikaanse Harrisburg scheelde het
maar een haartje of duizenden mensen wa
ren aan een onaanvaardbare dosis levens
gevaarlijke straling blootgesteld. Steeds va
ker duiken berichten op dat in de omge
ving van functionerende centrales geheim
zinnige ziekten rondwaren. Zo zou het
aantal gevallen van een bepaalde soort
bloedkanker in de omgeving van de West-
duitse centrale Lingen onevenredig hoog
zijn. De koeien uit Harrisburg kunnen al
jaren niet meer normaal hun kalveren ter
wereld brengen. Kerncentrales hebben ook
een magische aantrekkingskracht op boos
wichten en elkaar beconcurrerende naties.
Denk bijvoorbeeld aan het bombardement
van de Israëlische luchtmacht op de cen
trale van Bagdad. Van dat soort 'grappen'
moeten we er niet te veel hebben. Een indi
rect gevolg van kernenergiecentrales is
trouwens ook dat het gemakkelijker wordt
atoombommen te vervaardigen.
Je bent met kernenergie nog niet jarig,
maar toch willen ze weten wanneer je jarig
bent. Een kernstroomfabriek in onze we
reld is een vesting van hoog opgetast prik
keldraad, honden, particuliere 'politieman
nen' en elektronisch vernuft ter bewaking.
Persoonlijke gegevens over iedereen die er
iets meer van wil weten gaan in de compu
ter. Kernenergie brengt ook de dreiging
van het wederzijds wantrouwen. De prijs
voor de goedkope stroom is hoe dan ook
nogal hoog - hoe tegenstrijdig dat ook
klinkt. En dat is dan één van de vele tegen
strijdigheden van het atoomtijdperk.
