Brieven
19
m/m
011111/1/
iiiinuiinniiim/ni
In het spionnetje
'Hallo, ik bel je maar even, dat gaat wat
vlugger dan schrijven want daar kom ik
toch niet aan toe.' Na het over en weer vra
gen hoe het er mee gaat, praten we over het
weer. Ja, het is maar weer slecht, je kunt
nu beter ergens in de zon zitten en dan ko
men de stijgende prijzen aan de beurt: het
is verschrikkelijk zo duur alles is.
Als ik 's avonds nog even terugdenk aan
het telefoongesprek betrap ik mij er op hoe
weinig er van is blijven hangen. We had
den even contact, dat was alles. Als er geen
bepaalde aanleiding is kan dat ook best ge
zellig zijn, even zo'n kletsje, maar als het er
om gaat echte belangstelling te tonen om
dat iemand juist een nieuwe baan heeft, een
baby heeft gekregen of pas met pensioen is
van nostalgie en warmte te lezen.
Hoe komt dat? Die oude brieven geven,
soms in hun simpelheid, een duidelijk beeld
van de tijd waarin de schrijvers leefden en
de gevoelens die men aan de ander heeft
willen overbrengen. Dat kan heel ontroe
rend zijn en het is alsof er opnieuw een
contact ontstaat tussen twee mensen, nu
tussen de man of vrouw die allang niet
meer tot de levenden behoren en de mens
van 1981 die de geschreven signalen op
vangt.
Een voorbeeld. 'Lieve Betje,' schrijft een
jongeman op 31 oktober 1837 aan het
meisje dat hij liefheeft. 'Och maak toch een
einde aan mijne wroegingen en schrijf mij
zoo spoedig mogelijk. Waarom toch doet
gij het niet? Bemint gij mij niet meer?
Hebt gij mij niet meer lief zoo als tevoren?
Ik geloof dat ik het wel geraden heb dat gij
dan komen je gevoelens van echt meeleven
per brief meestal beter over dan in een tele
foongesprek.
Helaas hebben we geen tijd meer om brie
ven te schrijven en dat verschraalt het con
tact tussen de mensen onderling. Alles
moet vlug, vlug. Zakelijke mededelingen
worden nog vaak schriftelijk gedaan omdat
er dan een bewijs zwart op wit is van de
gemaakte afspraak. Maar hoeveel particu
liere brieven ontvangt u per week en hoe
veel schrijft u er? Och, we bellen wel even.
De kunst van het brievenschrijven hebben
we trouwens aardig verleerd. Eigenlijk vin
den we het ook een verouderde manier van
communiceren. Onze grootouders ja, die
hadden tijd om hun gevoelens op papier uit
te drukken. Gelukkig zijn er een aantal van
die oude brieven overgebleven en wie het
geluk heeft enkele van die zeer oude exem
plaren te bezitten, zal er beslist niet aan
ontkomen ze steeds weer met een gevoel
Kir^y
'9i
om mij niet meer denkt en dit is van het be
gin tot nu toe zoo geweest. Doch laat ik U
niet met beschuldigingen overladen.' En
dan deelt hij haar mede dat hij voor chirur
gijn gaat studeren en dat hij 'zoo allemag-
tig veel' van haar houdt, dat hij hoopt dat
ze samen een toekomst zullen opbouwen.
Voor de zekerheid vraagt hij haar dan of ze
zijn brieven wel verbrandt. Gelukkig heeft
Betje dat nooit gedaan anders zou deze
brief samen met vele andere niet tot mijn
kostelijkste bezit behoren. En gelukkig was
er toen nog geen telefoon
Als we in onze dagen ons medeleven betui
gen dan grijpen we behalve naar de tele
foon ook vaak naar een kaart. En dan niet
alleen als een vriendelijk groetje tijdens de
vakantie of een wens met Kerstmis, maar
ook als er sprake is van een vijfentwintigja
rig huwelijksfeest, een kennis die in het zie
kenhuis ligt of een bekende die iemand
door de dood verloren heeft.
Je stapt een winkel binnen, kijkt in het rek
en pakt een kaart met een toepasselijk op
schrift. 'Van harte beterschap', 'Gefelici
teerd met de geboorte van uw zoon' of
'Met hartelijke deelneming'. Je zet er je
naam op en je bent nóg gauwer klaar dan
met een telefoontje. Prachtig toch.
Degene die de kaart ontvangt zal waar
schijnlijk teleurgesteld zijn. Een stukje kar
ton met een 'mooi' plaatje en een paar gou
den of zwarte letters. Dat is het dan. Waar
mensen in situaties van vreugde of verdriet
behoefte aan hebben is het werkelijke men
selijke contact. Iemand die even rustig gaat
zitten om een brief te schrijven laat ook
zijn gedachten gaan over wat die ander
overkomen is. Zo'n brief brengt dan een
stroom van belangstelling, vriendschap of
liefde over. Gevoelens kun je nu eenmaal
beter op papier uitdrukken dan via zo'n kil,
zakelijk apparaat als de telefoon.
Ook in deze nuchtere tijd zal iemand die de
post uit de brievenbus haalt er onmiddellijk
de met de hand geschreven enveloppe uit
halen. De rest komt wel. Maar die geschre
ven brief lees je, leg je weg en leest hem
nog eens en bij het beantwoorden nog eens
voor de derde keer.
Wie door de moeilijke ervaring is heenge
gaan iemand die heel dichtbij leefde te ver
liezen, weet hoe belangrijk sommige brie
ven zijn. Zelf heb ik altijd gedacht: wat
hebben die mensen, die nu in verdriet leven
eigenlijk aan die condoleancebrief van mij.
Nu weet ik wel beter.
Niemand kan je verlies vergoeden, maar
hoeveel warmte en steun kan er overge
bracht worden door een brief. Er straalt
iets van uit en dat geeft je het gevoel dat de
mensen die je schreven troostend heel
dicht om je heen staan.
Wat een teleurstelling is het dan dat men
sen die je goed kent je een klaargekochte
kaart sturen met een 'fraaie' palmtak en er
behalve hun naam alleen maar p.c. op
schrijven. Natuurlijk bedoelen ze het goed,
maar als ik iets geleerd heb dan is het wel
om dat soort kaarten in het rek te laten
staan.
Veel mensen vinden het moeilijk hun ge
dachten van medeleven op papier te zetten.
Het is ook moeilijk, maar wie beseft hoe
veel zo'n brief kan betekenen zal er zeker
de juiste woorden voor vinden.
Mien
Holthuizen
