sieren kunt. De behoedzaamheid ont
breekt; je zou eens wat zien, anders
Weer wat bedaard zijn de deskundigen
trouwens wel bereid te erkennen dat het
dorp in het verleden ook pech genoeg
heeft gehad. Een kasteel dat bescher
ming bood ontbrak. De bevolking moest
maar zien zichzelf te redden. Het resul
teerde in een behoorlijk saamhorigheids
gevoel. Keer op keer blijkt de versnipper
de bebouwing nu eens de kracht en dan
weer de grote zwakte voor het gemeen
schapsleven te zijn. De plaatselijke
sporthal biedt een aanknopingspunt. Er
wordt jaarlijks bijna twee ton op toege
legd.
Het grote openluchtbad, gelegen in de
bosrijke omgeving en geschikt voor in
ternationale wedstrijden, biedt een nog
duidelijker aanwijzing. De bezoekersaan
tallen kelderden in enkele jaren tijd. Uit
gemeenschapsgelden mag Zelhem jaar
lijks meer dan twee ton bijpassen op de
exploitatie. Doetinchem realiseerde als
trekpleister een overdekt bad. Daarente
gen kan de Zelhemse leeszaal en biblio
theek de stormloop van belangstellen
den nauwelijks verwerken. De verklaring
ligt voor de hand. Het boek biedt uit
komst en compensatie in een streek
waar afstanden het uitgaansleven nog
steeds lijken te belemmeren. Burgerzin
die zorgt voor een onderlinge vrijwillige
band, is hier een vanzelfsprekendheid.
De vraag: 'wil jij mijn noaber wezen?'
heeft verstrekkende gevolgen. Er volgen
rechten en plichten uit. Bij trouwerijen
moeten er bloemetjes gemaakt worden
ter versiering. De buurt serveert, maar is
ook bij een begrafenismaal present.
Waar anders ook zou de gigantische
vlucht van het verenigingsleven uit
voortkomen? Men kan ternauwernood
een vereniging opnoemen, die onbekend
is in Zelhem. Vanouds zijn er de toneel
clubs en de muziekkorpsen, eentje zelfs
met weer een eigen supportersclub. Er is
een vereniging van touwtrekkers, de vo
caal begaafden kunnen bij twaalf koren
terecht. Hun namen lopen uiteen van
Kunstgenot en Nieuw Leven via Hosan
na, en Zingt den Here tot de Krekeltjes
en de Vrolijke Zangertjes.
Buurtverenigingen floreren. Ze bestrijken
een werkgebied dat met evenveel ge
mak de organisatie van een danscursus
bestrijkt als het streven naar plaatsing
van banken bij de bushaltes. 'Daar ie
mand die lang moet wachten er rustig
bij kan gaan zitten en genieten van na
tuurschoon en landschap'.
In dit Zelhem kan het gebeuren dat op
een georganiseerde fietstoer langs his
torische boerderijen houdt. Daar kan het
ook gebeuren dat een gemeenschaps-
bolwerk als de Velswijk maandenlang
z'n straten met wimpels versierd houdt
en z'n boerderijen met lampjes optuigt
om aldus luister bij te zetten aan het zo
veelste eeuwfeest. Vermaard zijn de
prestaties op hippisch gebied: 'Ons rui
ters dresseren zichzelf en 't peerd d'r
bie.' Weer is het een uitspraak die illu
stratie mag zijn voor de rapheid van tong
onder de plaatselijke bevolking. Ze ver
wijzen nog naar de levendige belangstel
ling die vooral in de contreien van H al Ie
momenteel de cross-sport kent, gemo
toriseerde variant op de paardesport.
Was er voor de armoedzaaiers en de
huttemannen van weleer een groter tri
omf denkbaar dan de uitverkiezing van
juist hun circuit als decor voor opnamen
van de zoveelste Nederlandse filmpro-
duktie? 'Spetters' luidt de titel van het
produkt waarmee regisseur Paul Ver
hoeven de bioscoopgangers nu weer in
vervoering hoopt te brengen. Na de ver
vaardiging van klapstukken als Keetje
Tippel, Turks Fruit en Soldaat van Oranje
moet thans Rutger Hauer als crossheld
Paul Verhoeven nieuwe kassuccessen
bezorgen. Een hele werkweek lang was
de natuur rond het circuit De Kappen-
bulten in Halle volstrekt van slag af, door
toedoen van de filmploeg met gevolg.
Als plaatsvervanger voor de breekbare
Rutger Hauer mocht crossgrootheid
Gerrit Wolsink opdraaien voor het vuile
en gevaarlijke werk. En waar diende al
die drukte toe, gemeten in filmduur?
Royaal geschat ging het om een minuut
of acht, maar heel de plaatselijke motor
sportbrigade draafde met man en macht
op, enthousiast als figurant fungerend a
raison van 5 tientjes per dag. Het saam
horigheidsgevoel kwam weer eens om
de hoek kijken. Als zovaak. Waar het zijn
oorsprong vindt? Het alles omvattende
antwoord zou minstens de omvang van
een proefschrift aannemen. Een buurt
vereniging in Velswijk formuleerde haar
doelstelling heel uitdrukkelijk in de
woorden: 'Meedoen met feesten organi
seren, om zodoende elkaar meer te leren
kennen en te waarderen, zodat in de
Velswijk de belangen van volksgemeen
schap en samenleving boven eigenbe
lang en kleinzieligheid staan.'
Weer raken we vermoedelijk de kern van
de zaak. Het woord feest is een sleutel
begrip waarbij spontaan veler oogjes
gaan glinsteren. Zomaar een enkel frag
ment uit een van de oriënterende ge
sprekken: 'Er is hier altijd wat te doen,
feesten kunnen ze hier buitengewoon,
en Zelhem staat bekend om zijn gewel
dige feesten Dat belooft wat, maar
het schept ook verplichtingen. Zulke be
weringen zijn gauw genoeg gedaan. We
treffen het echter bijzonder. Wat zouden
we denken van een bejaardensoos die
het éénjarige bestaan viert? Is dat niet
boffen? De rit voert een flink eind de bin
nenlanden in. Vlak land zover het oog
reikt. In de omstreken van Halle, pardoes
temidden van de weilanden, verrijst een
aanzienlijke feestzaal. De ene na de an
dere personenauto rijdt voor, mannen
met werklaarzen achter het stuur. De
bejaarde passagiers worden keurig afge
leverd. 'Tot straks dan en veel plezier.'
