enorme balanstotalen kunnen ontstaan?
Tijdens de bustocht richting Nijverdal
bracht de aanblik van maisvelden en de
mededeling dat dit produkt uitsluitend
als veevoer toepassing vindt, menigeen
tot oprechte verontwaardiging.
Feitelijk was heel de cursus zo doordron
gen van een tweerichtingsverkeer op in
formatiegebied. Tijdens de aanloopda-
gen moesten de cursusbegeleiders eerst
en vooral zien het ijs te breken. Uit de
veertig aanvankelijke aanmeldingen
werden weliswaar achttien kandidaten
geselecteerd, maar aanzienlijke verschil
len in opleiding en niveau bleken onver
mijdelijk. Twee dagen kostte het alvo
rens de groep min of meer aan elkaar
gewend was en men eikaars achtergron
den kende. Verhalen en in een enkel ge
val een meegebrachte film deden hun
werk. Langzaam ontstond er een onder
linge band in het gezelschap dat toch
maar ruim twee maanden 'met elkaar
zat opgescheept'. Later pas volgden
schoorvoetend de eerste terreinverken
ningen op eigen houtje, ook buiten de
directe omgeving van het Internationaal
Agrarisch Centrum of de plaatselijke Ra-
bobanken waar men tijdelijk gastvrijheid
genoot. De georganiseerde trips en ex
cursies werden tijdens de weekends
meer en meer aangevuld met expedities
op eigen houtje. Zoals gebeurde bij het
Aziatische viertal dat op een zondag
naar Harderwijk toog met de bedoeling
ci een uczucn aan mci uuimiai lum ie
brengen. Na de nodige dwaaltochten ar
riveerde men er net op het moment dat
de portier de laatste bezoekers naar bui
ten werkte en de toegangspoorten ging
sluiten. De teleurgestelde gezichten en
het verhaal dat men helemaal uit India
was gekomen om de dolfijnenshow te
kunnen bekijken, maakten echter zoveel
indruk dat er gratis en na sluitingstijd
een extra voorstelling gegeven werd.
Boordevol indrukken en ervaringen zijn
inmiddels na afloop alle cursisten weer
huiswaarts gekeerd: Babul Kanti Patwari
(28) uit Bangladesh, Charles Laryea (44)
uit Ghana, Vasudeva Prahbu (41uit In
dia, Willington Makumbi (36) uit Kenya,
mevrouw Carmelita Bilaoen (38) van de
Filippijnen, Ali Mohammed Ahmed Be-
dawi (43) uit Soedan, Mohammed Ah
med Al Sharafi (29) uit Jemen, en al die
anderen, ledereen is inmiddels weer in
de eigen omgeving aangeland. Ook Pita
Leumaga (42) natuurlijk. Twee dagen en
nachten vliegen kostte het hem om zijn
thuisbasis te bereiken: de eilandengroep
West-Samoa in de Polynesische archi
pel. Ook hij kan zijn kerst rustig door
brengen in het vertrouwde milieu temid
den van de eigen landslieden en onder
omstandigheden die weer volstrekt af
wijken van de tradities en gebruiken die
er rond deze tijd in Zambia of Neder
land gangbaar zijn. De altijd opgewekte
Pita Leumaga ('Zeker, jullie land is mooi.
Maar het mijne net zo') desgevraagd:
'Christmas, of Kirisinasi zoals het in onze
taal heet, is heel nadrukkelijk een cen
traal punt in het jaar voor de 158 000
mensen die de 15 eilanden bevolken
waaruit mijn land bestaat. Je kunt dat
eiyeinijK mei uesunujven. uaai muei je
bij zijn. ledereen trekt overal heen. Fami
liebezoek. In de auto, achterop een
vrachtauto of per bus.
Alles wat maar rijden kan, wordt ingezet.
Op Kirisinasi verheugen hele dorpsge
meenschappen zich; iedereen kijkt er
naar uit. Na de kerkdienst trekken men
sen zingend door de straten. De traditio
nele volksliederen komen weer boven,
net zo goed als het vertrouwde kerstre
pertoire zoals 'Stille Nacht, vredige
nacht'. Dan klinkt in alle straten en dor
pen: 'Po manni, Po filenna; na fanan ai o
Jesu'. Voor veel mensen is de kerstvie
ring zo belangrijk dat ze er vakantie voor
nemen. Echt een sociaal evenement
waar geen vastomlijnd programma aan
te pas komt. Men viert gewoon een
week lang feest. Luidruchtig zingend.
dansend, familieleden bezoekend en
drinkend van de kava tot je er slaperig
van wordt en gaat zitten soezen. Dat is
het geheim van onze nationale drank,
gestampt uit de gedroogde wortel van
de kavaplant en aangelengd met water.
Een speciale welkomstdrank, die je
drinkt uit een nap van de cocosnoot. Als
er niet meer gezongen wordt heeft de
kava zijn werk gedaan.'
