19 bezoek valt ogenblikkelijk op dat de nieuwbouw waar Frau Doctor Hiller met haar staf de scepter zwaait, ideaal har monieert met de historische omgeving van de middeleeuwse binnenstad. Met de monumentale domkerk op slechts luttele meters afstand, verrees zomaar een ultra modern informatiecentrum waar schaamteloos beton en andere ei gentijdse materialen werden toegepast. Kijkers kunnen sinds 1974 met eigen ogen de geslaagde resultaten in ogen schouw nemen. Ze doen het gretig en massaal, want er zijn zondagmiddagen met 1500 bezoekers en meer. Het kerke lijke verleden, voor zover dat na een be zoek aan de overvloed van de dom nog aanvulling behoeft, krijgt hier op onder delen nadere toelichting, eerst en vooral echter kan de moderne mens er treden in de voetsporen van de oude Romeinen. Daarbij krijgt het educatieve element alle denkbare aandacht, zodat niet alleen leerlingen van middelbare scholen uit heel Duitsland hier met autobusladingen tegelijk terecht kunnen voor een brok aanschouwelijk geschiedenisonderricht. Ook de aantallen Nederlandse en Engel se scholieren die Xanten registreert groeien jaarlijks. De collectie archeologische vondsten is verbluffend, hoewel veel in het verleden verkwanseld werd. De conservatrice legt uit hoe vooral sinds de vorige eeuw par ticulieren in het wilde weg in de Xanten- se bodem op zoek zijn gegaan naar spo ren van het Romeinse verleden. Het le gertje avonturiers zag z'n moeite ruim schoots beloond, getuige het gegeven dat thans geschiedkundige musea in di verse omliggende landen pronken met waardevolle spullen van Xantense origi ne. Xanten zelf moet zich tevreden stel len met afgietsels van de originele beel den of altaarstenen. Ook de gedenkste nen voor de doden zijn veelal slechts in kopie aanwezig. Frau Hiller wijst hoe de Romeinen op een hoogte langs de zuid kant van het tegenwoordige stadje hun eerste legerplaats bouwden. Twee legi oenen waren er gelegerd, in totaal 12 000 huurlingen tellend. Na schermut selingen met Batavieren verrees meer naar het oosten een nieuw Castra Vete ra, zoals baggerwerken uitwijzen gele gen in de huidige Rijnbedding. Noorde lijk van de tegenwoordige stad maakten de Romeinen ten slotte onder keizerTra- janus in de eerste eeuw van onze jaartel ling een begin met de bouw van een om vangrijke nederzetting voor hun burgers. Zij verwierf de naam Colonia Ulpia Traia- na. Het gebied tussen hun garnizoen en de Colonia, gebruikten de Romeinen om er hun doden te begraven. Vreemd ge- noeg was het daar dat later de Kelten de eerste stoot gaven tot het ontstaan van het latere Xanten. Tot in de middel eeuwen toe werd echter nog dankbaar gebruik gemaakt van bouwmaterialen uit de Romeinse ruïnes. Wind en zand zorgden vervolgens in geduldig samen spel voor de rest. Langzaam maar zeker verdwenen ook de laatste Romeinse res ten onder de grond, althans tot 1971 Toen namelijk ontstond het denkbeeld om in Xanten te komen tot een stichting van een archeologisch park. Was de uit gangspositie niet ideaal? In tegenstelling tot Keulen en Trier, de twee overige Ro meinse stadsnederzettingen op Duits gebied, deed zich in Xanten het unieke feit voor dat men hier te maken had met een colonia waar later hoegenaamd geen bebouwing meer was gepleegd. Het gedurfde plan klonk aanvankelijk te mooi om waar te zijn: het systematisch bloot leggen van aanwezige fundamen ten en de gedeeltelijke reconstructie van aanwezige bouwwerken. Welk een gi gantisch karwei het hier betreft, wordt duidelijk bij aanschouwing van wat cij fers: de colonia besloeg in totaal 83 hec taren, er woonden 12 0CX3 mensen en de stadsmuren waren 4 kilometer lang. Voorlopig hebben de archeologen als graafterrein een gebied van 23 hectaren onder handen genomen. Direct grenzend aan de stad, maar van de opgravingen gescheiden door een doorgaande ver keersweg ligt de rest van het Romeinse stadsdeel. Daar komt - sporadisch - wel bebouwing voor. Maar de archeologen schatten dat ze voorlopg toch nog wel generaties lang werk zullen hebben. Xanten is naar grootte het tweede op gravingsproject op Duitse bodem. Nood- opgravingen op diverse percelen hebben al massa's gegevens opgeleverd. Ergens ligt een brokstuk van de Romeinse wa terleiding. Tot nu toe is het bestaan vastgesteld van twee leidingen, elk van ruim 8 kilometer lengte. In ieder geval heeft de stad twee tempels gekend, een badhuis, een havenkade en een amphi- theater dat in omvang het midden hield tussen het colosseum van Rome en het amphitheater in Pompei'. De archeolo gen hebben de fundamenten steen voor steen weer bloot gelegd. In een volgen de fase is ongeveer een kwart van het openluchttheater op de nog bruikbare fundamenten van tufsteen weer her bouwd. Het kost de moderne bezoeker aldus geen enkele moeite meer zich voor te stellen hoe hier eens de gladiatoren in de arena onderling strijd hebben gele verd. Vanaf volgend jaar kan het publiek hier regelmatig terecht voor voorstellin gen op cultureel gebied. Ook de vecht sporten zullen vanzelfsprekend aan bod komen. Op alle mogelijke manieren wordt de fantasie van het toege stroomde toeristenpubliek een handje geholpen. Men ziet de natuurgetrouwe reconstruc tie van stadsmuren en verdedigingsto rens. Eenmaal voorbij de kassa's geniet iedereen de grootst mogelijke bewe gingsvrijheid. De wetenschapsmensen hebben om te beginnen het stratenpa- troon gedeeltelijk bloot gelegd: een rij baan van 10 a 12 meter, in het midden een goot voor transport en afvalwater. Ergens anders zijn vast de funderingen van een tachtig meter lang pand zicht baar gemaakt en geconserveerd. Verre weg het grootste deel van het terrein be staat momenteel echter nog uit maag delijke gazons. Het is nauwelijks voor te stellen dat zich ook daar vaak al op nau welijks 25 centimeter diepte de eerste restanten van honderden bouwwerken moeten bevinden. Op luchtfoto's die on der ideale weersomstandigheden geno men werden, tekenen de contouren zich af als onomstotelijke bewijzen. Derge lijke fotografie is maar een van de hulp middelen die hier worden toegepast. Van computers maken de bodemvorsers al evenzeer gebruik. Met magnetome ters wordt het onderzoekgebied centi meter voor centimeter afgezocht. De op lettende bezoeker krijgt in Xanten duide lijk te zien hoe moderne archeologie be dreven wordt. Voor de wetenschaps mensen zelf is de overweldigende be langstelling van honderdduizenden men sen per jaar niet altijd even geweldig. Het liefst zouden zij werken achter me tershoge schuttingen, maar Stadtdirek- tor Trauten en de zijnen houden er ande re opvattingen op na. Teveel belasting centen zijn er met het project gemoeid, en vandaar dat de wetenschap tot een lichte knieval voor de ontspanning ge dwongen werd. Zonder overigens de ge schiedkundige juistheid geweld aan te doen. Want ook hier geldt dezelfde stel regel als in het Xantense streekmuseum: het informatieve en educatieve element wordt geenszins verwaarloosd. Het 'APX' oftewel het 'Archeopark Xanten' kent een eigen uitgekiend informatie centrum. Tekstborden vertellen aan de hand van gevonden bouwmateriaal welke de plaatsen van herkomst zijn. Veel kwam uit de Eifel of het Zevenge bergte. In vitrines ligt een zeer beschei den gedeelte van wat de bodem aan ge bruiksvoorwerpen tot nu toe prijs gege ven heeft. Net buiten de muren van de Romeinse stad wordt op proefvelden druk geëxperimenteerd met graansoor ten die gangbaar waren in de Romeinse tijd. Daarnaast zal er de eerstkomende 15 jaar druk gewerkt worden aan de rea lisering van een watersportproject in de nabijheid. Uit de bedding van de Rijnarm die eens voorbij Colonia Ulpia Traiana voerde zal net zo lang grind gebaggerd worden tot er een paar waterplassen van 200 hectaren ontstaan. Op een land tong in het midden zijn gigantische zwembassins geprojecteerd. Een bubbelbad, sauna's en eetgelegen- heden zullen voor afronding van het ge heel moeten zorgen. Als dat nog niet voldoende is Per auto 'blaast' de massa uit het Ruhrgebied desgewenst in minder dan een uur naar Xanten. En sig naleren de toeristische onderzoeken niet voordurend een sterkere behoefte aan attracties in eigen omgeving? Nou dan. Stadtdirektor Trauten verwacht de dag jesmensen en de echte toeristen in over weldigende aantallen. Met cohorten te gelijk, bij wijze van spreken.

Rabobank Bronnenarchief

blad 'Raboband' | 1979 | | pagina 25