Wie zal het zeggen? In de strijd om bij
hun opmars een bruggehoofd over de
Rijn te vestigen in het nabije Wesel ko
zen de geallieerden voor de inzet van ex
tra materieel om manschappen te ont
zien. Het platgewalste Xanten had één
geluk. Hoewel uiterlijk door brand en
granaatscherven zeer gehavend en een
troosteloze aanblik biedend, kreeg de
domkerk geen enkele voltreffer. Boven
dien was het ruim voor de catastrofe
nog gelukt om alle verplaatsbare kunst
schatten weg te stoppen in Westfaalse
brouwerijkelders of bij burgers. Het her
stel, een karwei waarvan het eind nog
altijd niet in zicht is, heeft inmiddels 25
miljoen DM gekost. Voortvarendheid
kenmerkt ook de rest van de wederop
bouw. Op het gemeentehuis sleept
Stadtdirektor Heinz Trauten het ene
voorbeeld na het andere aan om de
veerkracht te illustreren waarmee zijn
stad haar derde jeugd begon. Is dat niet
een beetje overdreven, Herr Trauten?
Niets daarvan. De blakende stadsmana-
ger wappert haast verontwaardigd met
de handen. Hebben we het dan werkelijk
nog niet gehoord? Het in de oorlog ver
woeste Xanten, globaal genomen ont
staan gedurende de middeleeuwen en
inclusief stadsmuren daar ook alle ken-
ligging aan de grens nooit echt woest
moest of kon groeien, spaarde de stad
ook voorde kwalijke randverschijnselen
ervan. Trauten hoeft geen bouwkunstige
prima donna's of pompeuze winkels in
zijn stad. Belangrijk voor hem is slechts
de totaliteit van het stadscentrum. Er is
een oppervlakte van 750 x 400 meter
mee gemoeid. Daar gelden strenge
maatstaven. Daar wordt elk opengeval
len gat zo gaaf mogelijk gedicht. Daar
ook heeft men de gespaarde resten van
de oorspronkelijke stadsmuren geres
taureerd en deels gereconstrueerd.
Stadspoorten en aanbouwsels die be
houden bleven, krijgen zoveel mogelijk
een aangepaste bestemming. Groen
voorzieningen voor de wallen moeten
het geheel hier net als elders af gaan
ronden. Aan de noordelijke kant van de
oude stad, eens de uitvalsweg naar
Kleef, kwam onlangs de dubbele stads
poort beschikbaar als vakantieverblijf.
Liefhebbers kunnen de torenwoning hu
ren voor 280 DM per week. De wentel
trap is niet door een lift vervangen, of
schoon de bezoeker zich maar wel per
intercom heeft te melden. Aan belang
stellenden ontbreekt het niet. De stads
bestuurders hebben het goed gescho
ten. Er liggen hier kansen als je de indus-
merken van vertonend, kende al een le
gendarische voorgeschiedenis. Om
streeks de jaartelling hebben de Romei
nen hier massaal hun voetsporen gezet.
Er kwam een legerplaats, later ook nog
een tweede kampement. Van hieruit,
meneer, marcheerden de legioenen op
naar het Teutoburgerwoud om er zo on
genadig op hun kop te krijgen dat ze de
oversteek over de Rijn verder maar ver
gaten. In plaats daarvan kwam er bij
Xanten ten tijde van keizer Trajanus een
stad tot stand waar 12 000 Romeinse
onderdanen woonachtig waren. Daar
mee werd Xanten een van de 350 colo-
niae die het keizerrijk kende. Gelukkig
maar dat zich nu een gelegenheid voor- j
doet het gebrek aan kennis bij de Neder
landers wat weg te werken. In Heerlen
heeft men anders toch net de resten van
een Romeins badhuis opgegraven. Er
moet als het goed is zelfs nog een weg
wijzer geplaatst zijn die verwijst naar dit
Xanten, oftewel Colonia Ulpia Traiana.
Toch een aardig idee van die Hollanders.
Heinz Trauten adviseert met klem een
bezoek aan het regionale museum, gele
gen aan de voet van - alweer-de Xan-
tense domkerk. Meteen verordonneert
hij een charmante begeleidster, want
laat vooral een ding duidelijk zijn: er
wordt hier stevig aan de weg getimmerd
als het gaat om Werbung, propaganda.
Niet voor niets houdt de dienst voor het
vreemdelingenverkeer nadrukkelijk kan
toor in de hal van het stadskantoor. Wij
bouwen onze toekomst op het verleden,
heeft Heinz Trauten meteen al gezegd.
Hij zal het waar maken ook. De discus
sies of er op grote schaal aan industrie
werving moest worden gedaan, hebben
een ontkennend antwoord opgeleverd.
Toch zal de kas moeten kloppen, gromt
onze Stadtdirektor strijdlustig. Hij wijst
op wat er al tot stand werd gebracht:
gedurende het monumentenjaar in 1975
was Xanten toch maar een van de vijf
modelsteden in de Bondsrepubliek. En
dan was er nog die wedstrijd 'Stadtge-
stalt und Denkmalschutz im Stadtebau'.
De 56 deelstaten mochten elk een stad
kandidaat stellen voor de gouden me
daille. De bijbehorende plaquette voor
de winnaar is inmiddels wél aange
bracht in de Xantense stadhuishal, een
monumentale nieuwbouw. Het kantoor
kenmerkt de aanpak van alles wat er op
poten wordt gezet in het middeleeuwse
stadsgebied. Daar is grootschaligheid
taboe. Het stratenpatroon van weleer
wordt zo goed mogelijk gehandhaafd.
Is het in zulk een omgeving verwonder
lijk dat toch telkens weer bij grondwerk
zaamheden de verrassendste bodem
vondsten aan het licht komen? Geen
bouwvergunning wordt er verstrekt
zonder dat zelfs de deelstaat ermee
akkoord gaat. Soms tot ongenoegen
van de plaatselijke bevolking telt de
plaatselijke bouwverordening een was
lijst van aanvullende bepalingen. 'Lang
zaam beginnen onze burgers het nu te
begrijpen,' stelt Trauten vast. Het feit dat
Xanten door zijn min of meer afzijdige
trie niet wilt en het toerisme wilt bedrij
ven. Xanten hoeft niet eens alle registers
open te trekken.
De held Siegfried uit het Nibelungenlied
kan rustig blijven waar hij is: in sagen-
land. Trauten: 'Dat Nibelungen-Siegfried
hier geboren werd, staat boven twijfel.
Maar daar komt geen sterveling voor
hierheen. Zelfs met een standbeeld be
reik je daar niets. We vertellen dat Sieg-
fried-verhaal alleen nog uit een zekere
piëteit. Aan brokken geschiedenis die je
aanpakken kunt heb je wezenlijk veel
meer. Je moet er alleen voor waken dat
het geen Disneyland wordt.' Raadsel
achtige woorden zijn het, die een druk
bezet man als de Xantense Stadtdirektor
daar spreekt. Wat hij precies bedoelt zal
gauw genoeg blijken. Op het programma
staat allereerst het met zoveel klem aan
geprezen streekmuseum, bedoeld als
onderdeel van het Rheinisches Landes-
museum te Bonn. Zelfs bij een bliksem-
