eiimii
UB
v. C
hSBSSsiB»
t
rend de bouw van een tweede winkelcen
trum. Voorzieningen in de nieuwbouwbuurt,
vooruit maar. Maar wie moest er te kopen
gaan? Het wilde niet. Een strop voor de geïn
teresseerde bedrijven. 'Wat heeft er al niet
gezeten,' jammert Winschoten, en: 'Het is al
lemaal net niks.' Slechts banken handhaven
heen zal het niet minder zijn geweest. Een
verzamelaar heeft inmiddels een collectie
van meer dan 1000 prentbriefkaarten opge
bouwd met uitsluitend stadsbeelden uit Win
schoten. Iedere zichzelf respecterende krui
denier gaf ze uit tot meerdere eer en glorie
van zijn woonplaats. Tegenwoordig maakt
de gemeente Winschoten op haar manier
propaganda. De stad werd zelfs gebombar
deerd tot de eerste VN-stad ter wereld. De
historische gebeurtenis dagtekent van 24 ok
tober 1974. 'Het lijkt op een stunt, het klinkt
als een kreet' geven gemeentelijke woord
voerders toe, maar ze zijn tot de ontdekking
gekomen dat het een groep Winschoters
ernst is met de zaak. Uit overtuiging dat de
wereld voorbij de gemeentegrenzen niet op
houdt, zochten zij uiting te geven aan hun
maatschappelijke betrokkenheid bij het we
reldgebeuren. De vraag rees of Winschoten
iets had in te brengen in diverse wereldpro
blemen. Contacten tussen Winschoters en
de Nederlandse vereniging van de Verenigde
Naties resulteerden in het uitroepen van
Winschoten tot VN-stad. De erkenning bleef
niet een kwestie van fraaie schildjes bij de in
valswegen, en VN-vlagvertoon op hoogtijda
gen of een bordje op de muur van het stad
huis. De inwoners die zich opwierpen als we
reldverbeteraars trachten via schoolprojec
ten bij de jeugd een zodanig bewustwor
dingsproces op gang te brengen dat men
oog krijgt voor de eigen leefsituatie in verge
lijking met die van leeftijdgenoten elders.
Het nobele streven neemt niet weg dat de
opgroeiende jeugd die zich op schoolvrije
middagen koestert in het zonnetje voor de
plaatselijke eetcafés, de patatterie, de Snorre
Corner of het Proathoes er in meerderheid
niet warm voor kan lopen. In deze kringen
waar vakkundig het bierglas wordt geleegd,
blijven de verlangens beperkt tot strikt tast
bare zaken als een open jongerencentrum.
Wie als jongere niet op soulmuziek gesteld
is, heeft het plaatselijke uitgaansleven niets
te bieden. Aan activiteiten zoals bestaande
jeugdaccommodaties ze ontwikkelen,
kleeft veelal het bezwaar van de kerkelijke
saus die het geheel bedelft. En over ellende
gesproken, hebben we dan werkelijk nog niet
vernomen waar al die problemen met de
werkgelegenheid uit voortkomen? De ge
meente heeft fraaie, aanlokkelijke toeslag
regelingen te bieden, dat klopt. Ook voor de
ontplooiing van kleine en middelgrote onder
nemingen. Er is een industriegebied van 82
ha bebouwd: 14 ha kunnen nog uitgegeven
worden en 24 ha is in voorbereiding. De af
stand tot de dichtstbijzijnde rijksweg be
draagt hooguit een paar honderd meter; het
Winschoterdiep is voor schepen tot 1350 ton
bevaarbaar. Maar daar gaat een arbeider die
al een paar keer op straat kwam te staan niet
van plat. Voor hem geeft maar een factor de
doorslag: het zijn vrijwel stuk voor stuk fili
aalbedrijven die er in Winschoten worden
neergezet. De echte beslissingen, de belang
rijke besluiten worden niet in de stad geno
men. Onzekerheid, onrust aan het arbeids
front is er een uitvloeisel van. De bevolking
heeft ogenschijnlijke details leren interprete
ren als voorboden van naderend onheil. Staf
functionarissen en kaderleden die driftig naar
een baan elders gingen zoeken, vormden de
aankondiging van menige bedrijfssluiting.
Een bron van aanhoudende gissingen en ge
ruchten blijft de Winschotense Philipsfa-
briek, gespecialiseerd in de fabricage van
beeldbuizen voor tv-toestellen. Vierhonderd
mensen werken er momenteel. In 1972 had
den het er 700 moeten zijn.
Met een slordige 10 miljoen gulden aan
overheidssteun liet anno 1968 het concern
zich naar Winschoten lokken. Nog voor de
fabriek er kwam begon de bouw van honder
den Philipshuizen. De overheid pompte er
geld in, maar het liep anders dan was ge
dacht. De gemeente moest haar eigen bouw
programma stoppen om de leegstand in de
Philipsbuurt geen al te schrijnend aanzicht te
geven. Al in 1974, ondanks lange levertijden
voor televisietoestellen, introduceert Philips-
Winschoten het begrip werktijdverkorting.
Het doet aardig wat stof opwaaien. Stijgend
ziekteverzuim en een produktie die met
tweederde daalt zijn de voornaamste symp
tomen. Momenteel circuleert hardnekkig het
gerucht als zou Philips overwegen de pro
duktie van televisieglas te concentreren in
een Akense vestiging. Winschoten houdt de
adem in. Al zo vaak heeft men een eender
gevoel van machteloosheid gekend. Bedrij
ven werden uitgehold, met behoud van de
meest waardevolle poten. De rest werd on
herroepelijk afgestoten. Aan het eind van de
jaren zestig startte Winschoten ook voortva-
er hun bijkantoor temidden van lege winkel
ruimten. Bij een van de weinige volhouders
hing op zekere dag het bordje 'Wegens
brandschade gesloten' voor het raam; gezien
de tijd die sindsdien verstreek vermoedelijk
het excuus om nooit meer te heropenen
Heeft de mislukking te maken met de aan
wezigheid van de eigenlijke koopstraten in
het stadscentrum? Het heeft er alle schijn
van. Rond het marktplein staat de traditione
le manier van zaken doen in het café dicht bij
verschillende moderne winkelvormen. Win
schoten, oorspronkelijk gekenmerkt door een
binnenstad met een Jordaanachtig karakter
en gedomineerd door veel Joodse nering
doenden, zette in 1968 een grondige sane
ring door.
Tegenstanders noemden het kaalslag, ande
ren prefereerden het woord ontsluiting om
aan te geven wat er nabij het Israëlplein ge
beurde. Rondom een aangeklede parkeer
ruimte met plantenbakken en een waterpartij
verrezen supermarkten die in de hele provin
cie hun weerga niet kennen. Hier ook ligt het
hoofdkantoor van de Rabobank Winschoten-
Oude Pekela. De bouw had om uiteenlopen
de redenen nogal wat voeten in aarde. Dertig
meter onder het maaiveld bereikte men pas
de vaste ondergrond. Heien had geen enkele
zin, zodat heel het bankgebouw uiteindelijk
als het ware drijvend op caissons werd ge
bouwd. Maar er was meer. Het nieuwe
hoofdkantoor betekende in feite de zoveelste
onderstreping van Winschotens centrum
functie. Het deed zeer in Oude Pekela. Daar
namelijk had het coöperatieve bankwezen
oorspronkelijk wortel geschoten. Nu beschikt
'de Pekel' zelf ook altijd nog over een kantoor
dat er in alle opzichten zijn mag, maar
