ze hebben gezocht en hebben niet die
vreugde gekregen, die ze zochten. Ik
vind dat niet alleen aan de gevolgen
moet worden gewerkt, maar dat vooral
de oorzaken moeten worden opge
spoord en weggenomen'. Peinzend -
'Ja, jongelui hebben het dikwijls maar
verrekte moeilijk. In deze zakelijke maat
schappij is een mens vaak een nummer;
je waarde wordt bepaald door wat je
presteert. Ik merk, dat mensen met hun
gewone menselijke leven in de knoop
komen. Dat verklaart ook het succes van
veel kleine groepen, van mystieke clubs
en koffiebars. Daar wordt vaak de aan
dacht gekregen die mensen nodig heb
ben. De kerk kan dit niet, mist vaak de
boot. Jammer - jammer. Maar 't is een
goede zaak, dat anderen inspringen
waar de kerk het niet kan.' Hij zwijgt
geëmotioneerd.
Weet je dat we over een heet ander on
derwerp praten dan de bedoeling is. Je
viei me in de rede, toen ik je aan het ver
hen: Wordt het Kerstfeest geen afge
zaagde gebeurtenis? Nee, dominee, was
het antwoord, nee. ,,'t Is elke keer weer
anders." (Met overtuiging:) 'En dat is
ook zo. Men kan negentig keer Kerstmis
vieren en dat negentig keer anders bele
ven, omdat het staat in het kader van
een bepaalde tijd en beïnvloed wordt
door het tijdsgebeuren, omdat dit ingaat
tegen de hele betekenis van het Kerst
feest of omdat het iets laat zien van wat
dat feest ook kan bedoelen. Dit jaar
heeft de ontmoeting Sadat/Begin mee-
gespeeld-vrede tussen Jood en Arabier.'
Betekent vrede op aarde, dat de een de
ander niet doodslaat?
Hij lacht, alsof hij zeggen wil: Man, hoe
kun je zoiets vragen. 'Die vrede valt er
zeker ook onder, maar ze is zo veelom
vattend, dat het veel meer inhoudt:
rechtvaardigheid, barmhartigheid, wel
vaart, welzijn.'
Ik vind, dat jij het kerstgebeuren teveel
Het gesprek gaat om jou, maar je gaat
steeds een andere kant op dan ik wil.
'Ja,' gniffelt hij, zijn ogen tot spleetjes
samengeknepen van pret, 'dominees
kun je nou eenmaal niet vertrouwen,
j maar dat wist je.'
Hoe beleef jij persoonlijk Kerstfeest?
'Ik vier het feest vele keren - te vaak.
Dominee Buskes zei eens: ,,lk heb acht-
j tien keer Kerstfeest gevierd, en toch nog
i m'n geloof behouden".
Het vieren van het feest in bepaalde
j kringen vraagt zoveel, dat je het bijna
niet meer op kunt brengen. Ik voel me
soms een bergbeklimmer. Je klimt van
uit het dal naar de top. Ik deed dat eens
met m'n gezin in Oostenrijk en het was
een bijzondere en boeiende tocht. Ik heb
er echt van genoten. Ook met Kerst heb
ik dit jaar hetzelfde beleefd.
Met jongelui ben ik in discussie ge
weest, heb ik meegedacht over de vele
vragen, over het zoeken naar een weg.
Met een groep van veertig dames heb ik
tellen was over de kerstnummers van
onze Raboband. Dit jaar wilden we een
'beroepskerstfeestvierder' eens vragen
hoe hij over dit feest denkt, hoe hij het
beleeft. Een priester dus, of een domi
nee. Aan jou. Mag ik overigens in het
verhaal jij' zeggen, of heb je liever dat ik
'u' zeg.
'Nee, tutoyeer me maar wij kennen el
kaar goed en tutoyeren maakt het ge
sprek het meest direct - het minst opge
doft. De zaak waar het om gaat, komt er
mogelijk beter door uit.'
Als ik opmerk, dat het om hemzelf gaat,
schudt hij het hoofd en zegt: 'Nee, niet
om mij, maar om de Ander- en dat
schrijf je met een hoofdletter.'
Kerstmis 1977 - wat je nu vertelt, wordt
volgend jaar, eind 1978, gepubliceerd.
Vind je dat niet zot, of is ieder Kerstfeest
5 gelijk
'Nee, dat maakt wel degelijk verschil.
Elke Kerst is anders, hoewel het om het
zelfde gaat. Ik stond vrijdag voor een
groep bejaarden (er waren er, die de ne-
al aaaaacantd aiataal oia ik i
ophangt aan de gebeurtenissen van alle
dag. ik vind, dat met Kerstmis de kerk-
het Christendom - verjaardagsfeest viert
en dat moet onbezorgd kunnen. Ortho
doxe predikanten zoals jij gaan dan op
het feest toch weer over nare dingen
praten, over armoe, onrecht, zonde
Hij onderbreekt me met een schaterlach.
'Jij berijdt nu een stokpaardje. Je wilt de
dingen uit elkaar halen en dat wil ik niet.
Je kunt de belangrijke dingen in het le
ven niet scheiden; je kunt ze hooguit on
derscheiden.
Het leven krijgt z'n contouren, z'n teke
ning, als je de dood erbij betrekt. Het
kerstgebeuren krijgt z'n stralende kracht,
wanneer je het een met het ander erin
betrekt. Jij praat vanuit jouw visie, maar
er zijn mensen, die niet hun ogen kun
nen sluiten voor de situatie, die jij niet
accepteert. Ik zelf heb een gruwelijke
hekel aan situaties, waarin mensen op
zondag totaal andere mensen zijn dan
op maandag of woensdag. Ik ben als de
dood voor een tijdloze boodschap van
het Kerstfeest; een tijdloze preek is een
t op een heel andere manier het feest ge
vierd - deze dames hebben het zaakje
gaande gehouden tijdens mijn ziekte
(hartoperatie), ze hebben mensen opge
zocht, hulp geboden, in moeilijke geval
len voorzien. Ja, de kerstviering kreeg
mede hierdoor omlijsting, perspectief. In
een bejaardensoos vierde ik Kerstmis
met mensen, naast wie ik bij een sterf-
j bed zat en daar is deze viering weer een
totaal andere.
Ik vierde het Kerstfeest met een groep,
1 waarin de moeder zat van een jongen
die een ander had vermoord. Ik heb me
afgevraagd, hoe ik het moest doen. Zij
mocht beslist niet denken - daar word
ik, daar wordt mijn jongen mee bedoeld.
Ze moest het Licht zien en niet een dom
per op haar hoofd krijgen. Ze weet toch
al niet, waar ze het zoeken moet. Ik heb
het daar gehad over het Kind, dat een
nieuwe toekomst openlegt, dat nieuwe
levensmogelijkheden biedt. En zo kan ik
j doorgaan. Je bent met zo'n diversiteit
aan mensen bezig - de situaties zijn zo
anders, dat je Kerstmis voor jezelf steeds
