li ij ij fiCTBrnamtwwr
rnmsfmMmr9
weet men in treffende volzinnen te ver
tellen dat de betekenis van Tiel als
streekcentrum zich tot in de tegenwoor
dige tijd heeft voortgezet. Hoe dat zo ge
komen is? Men wijst op de gunstige lig
ging aan de rivier. Het maakte Tiel van
ouds tot een geliefkoosde pleisterplaats
voor het schippersvolk. Later kwam daar
langs de noordrand van de gemeente de
snelweg van Rotterdam naar het Ruhr-
gebied bij. Tiel lijkt nog steeds wat be
duusd door de verbindingsmogelijkhe
den die aldus ontstonden. Op de rich
tingborden prijkt wel een stoet naburige
dorpen, maar de aanduiding Amsterdam
blijft tot een viltstiftkrabbel op karton
beperkt. Waren het geen toevalsfacto
ren die de streekfunctie van Tiel beklem
toonden? Het kreeg een gewestelijk ar
beidsbureau, een schouwburg. Beide in
stellingen geven de plaats een gedeelte
van zijn herkenbaarheid als hedendaags
streekcentrum. Op onderwijsgebied ver
vult Tiel nog een streekfunctie. Het hele
scala is vertegenwoordigd: de 'Spinazie-
academie' zoals hier de huishoud- en nij
verheidsschool wordt genoemd, maar
ook diverse technische scholen en zelfs
een landbouwschool op biologisch-dy-
namische grondslag. Eveneens op het
gemeentehuis valt te vernemen dat het
predikaat groeigemeente heus niet zon
der aanleiding verstrekt zal zijn aan de
plaats die in het grijze verleden reeds
gold als tweede stad in het kwartier Nij
megen. De eerlijkheid gebiedt echter te
vermelden dat de voorspelde groeigege-
vens tot het jaar 2000 al herhaaldelijk
dienden te worden 'bijgesteld' zoals in
het expertinees de vakterm luidt. Het
feest van 60 000 inwoners gaat mooi
niet door. Tiel mag blij zijn indien het
45 000 zielen scoort. In middenstands
kringen houdt vooralsnog een gematigd
optimisme stand en de plaatselijke
'Wallstreet' geeft een eender beeld te
zien. Het Nederlandse bankwezen in vrij
wel al zijn geledingen zit er op een
kluitje. Slechts de Rabobank stelde zich
onafhankelijk op, hetgeen een nieuw
bouwplan opleverde in het verlengde
van het bestaande kantoor en grenzend
aan een groot parkeerterrein. De centra
le ligging ten spijt, zijn buurtbewoners er
hier toch in geslaagd hun moestuintjes
te handhaven. Het kan nog allemaal in
Tiel, waar zich in de schaduw van het
sociëteitsgebouw voor de notabelen ook
allerlei ambachtsbedrijfjes konden ves
tigen. De 'Eerste electrische grof-fijn en
scheepssmederij' is er een voorbeeld
van. 'Eer het vol staat, praten we hier
over een spulletje van drie miljoen,' zegt
Rabobankdirecteur Bruijne niet zonder
trots over het verloop van de nieuw-
bouwplannen. Vorig jaar fuseerden Raif-
feisenbank en Boerenleenbank in Tiel.
'We dachten dat het allang één was,'
reageerde het publiek toen het nieuws
wereldkundig werd. 'Als je de ogen open
had, wist je dat het ervan komen ging,'
18 stellen de Tielse bankmensen vast.
Eenheid met de bank van collega Gui-
kers bestond er reeds lang voor wat be
treft de tarieven. De Rabobank nieuwe
stijl omvat in de contreien van Tiel nu
yoMon woctininnon Hnn nP7ampnliike
vloeroppervlak is minder dan wat er mo
menteel aan nieuwbouw verrijst! Heel
de bank ziet reikhalzend uit naar het eind
van de brekerij. Zelfs degenen die 'veel
kunnen hebben' verzuchten in uren van
opperste verwarring dat 'dit toch echt
niet te lang meer moet duren'. Hoezeer
het een kwestie is van behelpen, mag
blijken uit het feit dat een raam moest
worden verheven tot nooduitgang voor
de voltallige kantoorbezetting. Het wer
ken in overbevolkte ruimten die door de
bouwvakkers provisorisch zijn dichtge-
plankt, is ook voor de concentratie niet
bepaald bevorderlijk. Vanaf de wand
houden idolen als een op posterformaat
uitgevoerde Johny Travolta de stern-
verdeelde erfenis kunnen Betuwse fami
lies elkaar ook heden ten dage met ge
mak een generatie lang niet aankijken.
Zodra 'de eer' in het geding is, wordt
men rancuneus. Voor de rest gelooft
men het al gauw, hier in het land van de
hannekemaaiers. Naderend vanuit het
westen over de snelweg ziet men de ne
derige rijen huisjes van het vroegere
daglonersvolk nog staan. Veel is er niet
veranderd zo te zien. Maar pas op. Uit
gerekend in zo'n buurtschap van ar
moedzaaiers begonnen Dick Termeer en
zijn vrouw Joke hun rund- en pluimvee-
bedrijf. Er is net weer een complete eier-
farm in bedrijf genomen, goed voor
55 000 produktieve leghennen. De totale
ming op peil. Publiek blijft zich bij alle
consternatie verdringen aan de balie.
Het goed bedoelde verzoek uit te kijken
naar andere kantoren wekte alom weer
standen, gaf ongenoegen. 'Ik ben hier al
tijd goed geholpen,' redeneerde de Tie-
lenaar en hij liet zich niet wegsturen
De bevolking van de streek staat anders
meer bekend om haar gezapigheid dan
om daadkracht. 'Een vriendelijk, vuil en
slap volk, dat 'naar het onverbloemde
oordeel van geschiedschrijvers' het le
ven nam zoals het kwam.' De bomen
groeiden vanzelf en 's winters bracht de
rivier vast wel nieuw vruchtbaar slib.
Men had een stukje weiland, een boom
gaard en wat bouwgrond. Ging er links
wat scheef dan kwam het rechts wel
weer goed. Waarom zou men onderling
plukharen? Te eten had men toch wel.
Hooguit een erfeniskwestie kon zorgen
wnr,r uwat mnnonlact Wpnonc pon nn-
pluimveestapel komt ermee op 75 000
dieren. Dan is er nog de rundveehoude
rij. Voor een bedrijf 'waar geen toekomst
in zat' kan het ermee door. Men herin
nert zich de terughoudendheid in het be
gin. Een kip krabt achteruit, luidde een
bekend Betuws spreekwoord. Dick Ter
meer liet zich er niets aan gelegen lig
gen, zijn vrouw evenmin. Terwijl ze praat
pikken duizenden kippen haast automa
tisch hun graantje mee uit de voedsel-
gootjes. Een enkel fluitje van de bazin,
en de pikkende koppen gaan als op com
mando omhoog. Soms zelfs klinkt er een
tevreden getok uit duizenden kelen. Vier
etages telt de legbatterij. Als er iets mis
gaat ziet Joke Termeer het ogenblikke
lijk. 'Aan de eischaal, aan de uitwerpse
len. Bij twijfel stop ik achter mekaar wat
kippen in de auto en gaan er eieren mee
voor onderzoek. Snel ingrijpen is nood-
7aUoliil- 7n'n Vin ie wr.llprliri wan in afhan-
