Je weet nu waar
je aan toe bent
Rechtvaardig belonen
stimuleert motivatie
In Emmeloord, hart van de Noordoost
polder, timmert de gelijknamige Rabo
bank driftig aan de weg. De zaken gaan
hard, geheel overeenkomstig de voort
varendheid waarmee men in deze con
treien gewend is te werken. Een kantoor
met geen ander gebrek dan dat het te
klein werd, is net met dank voor bewe
zen diensten, maar zonder verdere
plichtplegingen uit de weg geruimd om
plaats te maken voor een gebouw dat
aan de modernste eisen beantwoordt.
'Emmeloord' schuwt het baanbrekend
werk niet gauw. Neem het systeem van
functieclassificatie. Nog in de dagen
toen het zoeken en tasten was naar een
bruikbare formule voor het bankbedrijf,
stemde de NOP erin toe te fungeren als
proefkonijn. Sedert begin dit jaar past de
bank het systeem volledig toe.
Aanleiding genoeg dus voor een nabe
schouwing over de pioniersrol, waarbij
centraal de grote openheid staat die van
meet af aan tegenover de personeels
leden werd betracht. Het bleek een pro
baat middel om angst en aanvankelijke
gereserveerdheid voor het onbekende
weg te nemen. Bij de NOP die behoort
tot de twaalf Rabobanken waar op
grond van het personeelsbestand een
ondernemingsraad functioneert, boog
dit orgaan zich al in een pril stadium
over de materie. Toch heeft het volgens
afgevaardigde W. Smit, bureauchef op
de afdeling niet-agrarische financierin
gen, geenszins geleid tot veel vragen of
opmerkingen van individuele perso
neelsleden. Als hij in samenspraak met
personeelsfunctionaris Stoker van de
bank in Emmeloord achterom kijkt en
over een mogelijke verklaring peinst,
dan constateert hij: 'Onze bijeenkomsten
zijn sterk aan structurele dingen gewijd,
en dat weet men. Persoonlijke kwesties
komen er weinig aan de orde.' Wat be
treft de functieclassificatie gold trou
wens dat de zaak van begin af aan volle
dig werd opengegooid. Wie om inlichtin
gen verlegen was, vond de deur bij alle
afdelingschefs wagenwijd open. De be
trokkenheid van de bank Emmeloord bij
het project functieclassificatie nam
reeds een aanvang toen er voor alge
meen gebruik standaard takenpakketten
dienden te worden samengesteld met
betrekking tot allerlei voorkomende
bankfuncties. Aan de hand van deze in
ventarisatie kon in een volgende fase
ieder individueel bij het opstellen van de
eigen functiebeschrijving nagaan welke
taken op hem of haar van toepassing
waren. Toen bij de Centrale Rabobank
de functie-analisten zich over de resulta
ten bogen, troffen ze bij diverse soorten
functies dezelfde werkzaamheden aan.
De heer Stoker: 'Aldoende konden we
bijsturen, verfijnen, aanpassen. We kwa
men eveneens tot de ontdekking dat bij
de invoering van zo'n nieuw systeem het
gevaar bestaat om aan een bepaalde
functie meteen de persoon te koppelen
die ze uitoefent. Achter functies ga je de
concrete personen invullen. Het gebeurt
onwillekeurig, ook al is je geleerd de be
trokkenen 'weg' te denken. Zo gauw je
eenmaal draait ligt het eenvoudig ge
noeg. Dan vraagt men zich terecht al
leen maar af wat er van die bepaalde
functie wordt verwacht.'
De verzamelde stapel takenpakketten
diende overigens niet uitsluitend als lei
draad bij het individueel opstellen van
functiebeschrijvingen. Functie-analisten
wogen de afzonderlijke onderdelen te
gen elkaar af en vertaalden dat alles
weer in puntenscores. Via de weging
ontstond een raamwerk van functies,
naar zwaarte verspreid over acht func
tiegroepen.
Deze keuze was zodanig dat alle bij een
bank voorkomende functies minstens
één aanverwante functie ter vergelijking
kregen binnen het raamwerk. De volle
dige openheid heeft volgens het OR-lid
Smit de betrokkenheid van de collega's
bij het proces behoorlijk bevorderd. Be
paalde nadelen zijn hem echter niet ont
gaan: 'ledereen kende de raamwerk
functies en de bijbehorende salaris
groep. Het leidde hier en daar tot een
verwachtingspatroon dat achteraf te op
timistisch bleek. Mensen die meenden
dat ze aan alle eisen voldeden voor een
bepaalde groep, scoorden uiteindelijk
een lager resultaat dan ze verwachtten
op grond van de inhoud van het werk.
De vraag of ze al dan niet direct aan de
directeur verantwoording aflegden, of
dat er nog een afdelingshoofd was aan
gesteld, speelde daarbij een rol. Anderen
zouden graag weten hoeveel punten ze
tekort kwamen om een salarisgroep ho
ger te scoren.' Als lid van de onderne
mingsraad plaatst Smit nog een kantte
kening bij het publiceren van de salaris
indicaties in samenhang met de classifi
catie-uitkomsten: 'Het publiceren van de
classificatie-uitkomsten kan voor een
enkeling binnen de bank een min of
meer gedeukt image tot gevolg hebben.
Dat gaat dan om een functie die lager
werd gewaardeerd dan de collega's ver
moedden.' Personeelschef Stoker knikt
bevestigend. Hij merkt op: 'ledereen
wist natuurlijk dat - wat er ook gebeur
de - men er niet op achteruit zou gaan in
salaris. Je handhaaft verworven rechten;
je kunt mensen niet de dupe laten wor
den van zo'n nieuw systeem. Doen zich
uitschieters voor, dan weet je nu wel
wat je straks te doen staat bij het aan
stellen van een nieuwe man op zo'n
post.' Naar zijn persoonlijke indrukken
gevraagd, geeft de heer Stoker te ken
nen dat hij graag een grotere spreiding
had gezien in de lagere salaris- en func
tiegroepen. 'Bestaande verschillen in
werksoort, zou je ook in de salariëring
meer tot uitdrukking moeten kunnen
brengen dan nu het geval is. Ik denk aan
iets extra's voor functies waarin ver
draaid secuur gewerkt moet worden.
Meer salarisschalen zouden het indelen
voor mijn gevoel vergemakkelijken.' Bei
de gesprekspartners zijn het erover eens
dat invoering van de functieclassificatie
niet uitsluitend voor het personeel een
groot brok duidelijkheid met zich bracht.
Ook de leiding van de bank 'weet waar
ze aan toe is'. Er kan doelgericht onder
zoek gedaan worden naar de opleidings
behoefte per functie, bij het werven van
nieuw personeel hoeven er door de ver
melding van functiegroepen geen mis
verstanden te rijzen over salariëring en
eisen. Maar tegelijk waarschuwt de heer
Stoker: 'Met de invoering van het sy
steem alleen zijn we er niet. Je houdt er
werk aan, de gegevens moeten actueel
blijven. Er komen voortdurend nieuwe
functies bij de banken, meer werk voor
een personeeslid kan leiden tot een
nieuwe functieclassificatie. Laat je voor
taan alles maar weer op z'n beloop, dan
verliest dit instrument zijn betekenis al
gauw. Resumerend: de invoering was
een hele klus, maar het resultaat viel
mee.'
Bij een bloemlezing van bevindingen
met de invoering van functieclassificatie
mogen vanzelfsprekend de beheerscol-
leges niet ontbreken. Welke overwegin
gen golden daar zoal toen er ja of nee
gezegd moest worden tegen de moge
lijkheid tot deelname?
De heer Sies uit Valkenswaard heeft zo
te zien met de vraag geen enkele moei
te. Alvorens van wal te steken, gaat hij
