prw
18
I
§tË$£&É
nodige omwegen leidde het in 1654 tot
de voltooiing van het slot. Zeven ge
slachten hebben er de scepter gezwaaid.
Op de kop af honderd jaar bestond kas
teel Renswoude toen het in bezit kwam
van de familie Taets van Amerongen.
Tot op de dag van vandaag zetelt er een
telg uit dit geslacht op Renswoude. Op
een gedenkplaat terzijde van de hoofd
ingang staan in dit verband gedenk
waardige regels gebeiteld: 'De in 1960
aangevangen restauratie van dit kasteel
werd door Jan Joost Carel baron Taets
van Amerongen, hiertoe geleid door God
en bijgestaan door velen, met grote lief
de en volharding op 2 september 1976
voltooid.' Het is klare taal. Wie zijn ogen
in deze omgeving de kost geeft, ont
waart spoedig nog wel een tweede ju
weeltje van restauratiekunst: een koe
pelkerk, gebouwd naar het voorbeeld
van St. Paul's Cathedral in Londen.
Wanneer hervormde dorpsbewoners
vertellen dat zij 'van de grote kerk' zijn,
dan is het duidelijk dat de volksmond dit
uitzonderlijke bouwwerk bedoelt. Met
de restauratie die onlangs haar beslag
kreeg waren ruim drie ton gemoeid. Een
windwijzer in de vorm van een vis be
kroont het monument dat karaktertrek
ken van Italiaanse bouwkunst in zich
draagt. De sierlijke koepeltoren, van ver
re oprijzend tussen het geboomte, ver
leent de omgeving een bijzondere beko
ring. Vanuit het dorp gezien, bevindt de
ingangspartij zich aan de achterkant van
het gebouw. Wie verneemt dat aan die
zijde het kasteel ligt, zal het nauwelijks
nog verwonderen. Eeuwenlang hoorden
kerk en kasteel bijeen. Zonder op voor
noemde restauratieprojecten te willen
afdingen, attenderen de aanhangers van
Oud-Renswoude eerst en vooral op een
project waar ze zelf de borst voor over
eind hebben gezet. Het betreft een com
plex arbeidershuisjes, eens deel uitma
kend - inderdaad - van het landgoed,
maar momenteel toch merendeels in
handen van de gemeente. De raad had
afbraak reeds goedgekeurd. Een buiten
staander met verstand zou de deplora
bele bouwseltjes nog geen gulden
waard keuren. De vrijwillige brandweer
hield er oefeningen en nagenoeg heel
Renswoude stemde in met de gedachte
er maar een bulldozer tegenaan te zet
ten. Met het monumentenjaar in zicht
schrok toen Oud-Renswoude wakker:
'Na afbraak,' aldus een zegsman, 'zou
Renswoude niet meer zijn wat het was.
Wij hebben het dorp zo meegemaakt en
onze kleinkinderen hebben er recht op
dit dorpsstukje zo ook nog te zien. Het
nageslacht zou ons die sloop hoogst
kwalijk nemen. De plannen betekenden
onherstelbare schade. Er waren parkeer-
terreintjes en bungalows gedacht, vast
en zeker keurig, maar vierkant en zonder
kraak of smaak. Huizen zoals je ze ziet in
alle uithoeken van dit land. Gelukkig
hebben wij de gemeenschap toen bij
tijds tot inkeer weten te brengen en mo
menteel wordt aan de opknapbeurt de
laatste hand gelegd.'
Eensklaps is daar dus toch het bewijs
van betrokkenheid bij de eigen historie
geleverd. Op vragen naar kenmerken
van de plaatselijke bevolking kwam eer
der niets in deze geest naar voren uit het
dorp dat zo opvallend veel makelaars
borden in zijn voortuintjes doet. De
schildjes 'Te koop' zijn er haast talrijker
dan de straatnaamborden. Het houdt
verband met de centrale ligging en de
aantrekkingskracht die Renswoude dien
tengevolge uitoefent op vertegenwoor
digers en andere ambulante baasjes.
Met de eigenlijke bevolking heeft die
groep natuurlijk zelden echt iets ge
meen. Het getrouwe bevolkingsdeel, zo
werd verzekerd, was niet gesteld op leu
genachtigheid en overdrijving. Een enke
ling praatte hooguit 'wat ruim' als het de
eigen belevenissen, activiteiten of wa
penfeiten betrof. En voor de rest moest
nog een ding goed onthouden blijven: er
werd in Renswoude principieel nooit ge
lachen om grappen van eigen fabrikaat.
Eerbiedig respect voor het dorpsverle
den is dus een karaktertrek die daar op
de valreep aan toegevoegd wordt. Enige
vasthoudendheid op dit punt wordt in
derdaad dikwijls beloond met nieuwe
feiten, bijzonderheden betreffende de in
nige relatie tussen kasteel en gemeen
schap. Enkele voorbeelden: vanuit het
kasteel, ervan gescheiden door de grote
verkeersweg, kijkt men uit over een
kaarsrechte waterloop met halverwege
een zwaaikom plus fontein. Terwijl haar
man uitrukte met de legers van Napo
leon, bedacht de achtergebleven baro
nes in Renswoude het project om pa bij
diens thuiskomst te verrassen. Werkloze
inwoners voerden het werk uit naar mo
del van zo'n waterpartij bij het paleis van
Versailles Menige freule van het kas
teel beijverde zich bij de verkondiging
van het evangelisch woord via de zon
dagsschool. Een terrein vol zomerhuisjes
bij de dorpskern staat bekend als 'De
Kweek'. De naam herinnert aan het feit
dat ter plaatse vroeger de benodigde
jonge bomen voor het landgoed werden
gekweekt. Ander feit: sommige wegen
zijn sinds kort pas eigendom van de ge
meente; de bermen echter behoren nog
'aan het kasteel'. Sommige dorpsbewo
ners spreken openlijk over de 'neergang
van de adel' als ze het feit memoreren
dat sinds de restauratie de zijvleugels
van het kasteel zijn onderverdeeld in ap
partementen voor diverse families. An
deren bekennen ruiterlijk dat die zoge
naamde liberale kasteelheren vroeger
meer sociaal gevoel voor de medemens
toonden dan de socialisten van tegen
woordig.
Een bejaarde boer op zijn beurt: indirect
bepaalde de heer van het kasteel zelfs
wat er door een arbeider in heel de
streek verdiend werd. Ook een vrije boer
kon maar beter niet meer betalen dan
wat op het kasteel gebruikelijk was. In
het recente verleden, dat staat vast, is
de algehele restauratie een karwei ge
weest dat diepe indruk maakte. De ver
halen die opgedist worden variëren van
de schilder die bij de aanvang van het
werk drie weken nodig had om alle ver
nielde ruiten te vernieuwen, tot de karre-
vrachten vol vergeten oorlogstuig die
boven water kwamen toen als sluitstuk
van het project de grachten een grote
schoonmaakbeurt kregen. Het dorp ver
liest zich meestentijds in gefluisterde
gissingen omtrent het totale kostenbe-
loop. Een veelzeggende opmerking in dit
verband: 'Vijf miljoen heb ik gehoord.
Maar hoe lang hebben we daar nou
weer plezier van? En vergelijk het eens
met de aanschaf van een luchtmacht
straaljager die binnen enkele jaren naar
de schroothoop moet
Het wordt tijd voor een babbeltje met
Jan Joost Carel (roepnaam Hans) baron
Taets van Amerongen. De huidige
hoofdbewoner van kasteel Renswoude
is als conservator werkzaam bij het Cen
traal Museum te Utrecht. Aanvankelijk
opgeleid voor de buitenlandse dienst
heeft hij niet geaarzeld zijn leven aan te
passen aan de omstandigheden toen die
de mogelijkheid inhielden van vestiging
te Renswoude. Hij: 'De restauratie be
gon in 1960 na het vertrek van mijn tan
te. Ze vond het hier te eenzaam; twee
jaar was dat na de dood van haar man,
oom Max. De zaak zag er aanvankelijk
niet zo ernstig uit. Eenmaal aan de gang,
constateerden we de aantasting van het
houtwerk in alle hevigheid. Er was
zwam. Mij stond voor de geest zoveel
mogelijk alles te laten zoals het gegroeid
was. De aanwezige stijlkenmerken in de
diverse kamers zijn bewaard gebleven.
Wat bestond werd alleen gecombineerd
met maximale gebruikskansen. De ver
deling in appartementen resulteert in
een huuropbrengst ter bekostiging van
ÉÈÊtJiÊmifa