s
Macht
Een actie
waar muziek
in zat
Knor kreeg
commentaar
10
Zolang als de aarde wordt bevolkt door
levende wezens komen we het woord
Macht tegen. Onder alle geledingen van
het levende spul, behalve onder de plan
ten. Want hebt gij weieens meege
maakt, dat een erpelstruik de macht
ging uitoefenen over een veld mangel-
wortelen? Welnee, planten leven en ha
len adem, maar dat is het dan ook wel zo
ongeveer op de grootste helft na.
Bij de dieren staat de machtszaak er al
wat meer gekleurd op. Legio boerinnen
hebben u weten te vertellen, dat ze het
hennenkot niet durfden te betreden, ten
zij ze een riek bij zich hadden. De zowel
tegenover zijn hennen, alsook tegenover
ieder willekeurige derde de absolute
macht uitoefenende haan deed diksen-
tijd zo lelijk, dat de voornoemde riek
hard nodig was uit louter lijfsbehoud.
Varkensboeren zuilen u wellicht verha
len weten te vertellen van pa varken, die
zich gedraagt als de ongekroonde en
stinkende sheik over zijn eveneens on
welriekende zeugenharem. Stinken is te
enen male de varkens eigen, voor zover
ge dat nog niet wist. Waarbij we hopen,
dat ge toch met even veel smaak als
voorheen uw koteletten of hamlappen
zult blijven nuttigen. Aan u als mens is
immers de macht over de dieren gege
ven.
En zo zijn we dan ongemerkt bij de mens
aangeland om eens te kijken, of en hoe
die de macht kan uitoefenen. Maar daar
op gaan we niet tot in de finesses in. Lie
ver concluderen we, dat zoiets in elke
mens ingebakken zit. Bedoeld wordt, het
macht uitoefenen over anderen. Kijkt u
zelf eens terug. Naar uw schooljaren
wellicht. Had u het toen niet in uw
macht het getal 5 tot de zesde macht te
verheffen, dan kwam uw leraar, die over
u toentertijd de absolute macht uit
oefende, u een machtige waai tegen de
oren verpatsen. Ziet: deze man gaf het
een zekere voldoening, macht te heb
ben.
Later zijt ge gaan werken onder een
baas. Toevallig is het de Rabobank ge
worden. Die is, naar ons de Raiffei-
sen-Boerenleenbankoverleveringen wil
len doen geloven, ontstaan vanuit het
streven een ijzeren vuist te maken
tegen ongewenste machtsuitoefening.
Uiteraard was het daarbij nodig interne
organisatie toe te passen.
Er kwam alzo een bestuur van een man
of zes, zeven, dat een kassier aanstelde.
De bestuursleden van toen, gehaaid als
eïerwezels, hadden het door. Een kassier
was nodig. Een man, die goed uit de kop
kon tellen, bij de meeste dorpelingen
goed gezien was, wat op de ribben had
en de Tien Geboden Gods net zo goed
onderhield als Mijnheer Pastoor. Zulk
een man kwam voor dit erebaantje in
aanmerking. Wat is er sedertdien alle-
maal gebeurd? De bank groeide als slaat
na een onweersbui, onder deskundige I
begeleiding van de centrale bank. Let
wel: er staat 'Begeleiding' en geen 'Be
tutteling'. Neem dus niet dat laatste
woord in de mond, want dan krijgt ge
poppenkast met de mensen van de cen
trale. Die zijn toch zeker niet op macht
uit? Daartoe zijn ze statutair niet eens
bevoegd! Of wel soms? Dat ze het som-
keren zo kunnen plooien, dat ge precies
doet wat zij zeggen, omdat het u maar
geraaien is, is gewoonweg een toeval
lige samenloop van omstandigheden en
anders niks. De opvolger van de opvol
ger van de kassier uit het eerste uur is
ook niet op macht uit. Dat kan tegen
woordig ook niet meer. Hij vindt het ech
ter wel lollig, dat, als het er duvels-
nauwt, HIJ de enige is, die zeggen zal,
wat er te gebeuren staat. Maar dat is
toch zeker geen machtsuitoefening. Dat
is gewoon functioneel. Af uit. Wel heeft
hij diverse mensen onder zich, die hij
weer de macht heeft moeten geven over
een legertje anderen. En die mensen nu,
die hij onmiddellijk onder zich heeft,
gaan de zaken eens efkes erg goed rege
len. Wat voordien tot stand gekomen is,
is immers nodig aan vervanging toe. Ge
poogd wordt nu onder meer inspraak en
werkoverleg van de grond te krijgen.
Heel goed, heel goed. Maar hier en daar
ziet ge er ene, die het niet in de hand
houdt. Jammer. De menigte stenigt hem
weldra. Ook wordt wel getracht een dic
tatoriaal schrikbewind te vestigen. Maar
weten we dan nog niet, dat gezag iets rs,
wat de drager verdienen kan, doch zich
nooit kan toeëigenen als ware het een
hoop verwaaide oude todden? Ten slotte
bestaat de mogelijkheid met ruim
denkend hart aan een ieder dikke boe
ken over te reiken, waarin staat hoe het
precies moet. Vervolgens houdt men
zich afzijdig tot het werkelijk goed mis is
ten gevolge van menselijk falen. Een an
der zit dan al klaar met inmiddels ver
gaarde bevoegdheden in zijn fikken om
gloefende kolen op uw lankmoedige kop
te stapelen. Om moedeloos te worden!
Hoe moeten we dan potverzweetvoeten
de macht over iemand anders uitoefe
nen? Want dat is toch, wat alle mensen
eigenlijk graag willen, functioneel of
niet.
Misschien lijkt het wel moeilijker dan het
in werkelijkheid is. Mogelijke oplossing:
er hoeft helemaal geen macht uitgeoe
fend te worden. 'Mijne notenboom,' zo
placht een oude, erg wijze boer eens te
zeggen 'is niks beter as de note, die d'r
an komme.' Waarom kunnen wij dat
woord macht niet gewoon eens vervan
gen door respect voor anderen op te
brengen, te luisteren en eerlijk gehoor te
geven aan wat bruikbaar is? Dat zal veel
machtsbeoefenaars lang niet meevallent
Zo maar gaan luisteren naar iemand, die
ge makkelijk de nek kunt breken. Heel
moeilijk zal dat zijn.
De Knipbeurs
De inschakeling van muzikale varkens in
het kader van een landelijke spaaractie
heeft geleid tot een hoeveelheid reacties
die niemand voor mogelijk had gehou
den. Honderdduizenden exemplaren van
de vrolijke Rabo-knor gingen er in enkele
weken tijds over de balies en de belang
stelling nam plaatselijk zulke overstel
pende vormen aan dat er tot twee keer
toe nieuwe voorraad besteld moest wor
den. Vast staat wel dat de populariteit
maar gedeeltelijk viel terug te voeren tot
de aanwezigheid van de bekende gleuf
op de rug van het dier. Bekendheid als
symbool van de spaarzin geniet het var
ken reeds sinds mensenheugenis, maar
het ingebouwde radiootje verhief dit
spaardier mijlenver boven de soortgeno
ten die slechts in staat zijn tot het in ont
vangst nemen van muntstukken. Op zeer
uiteenlopende manieren lieten perso
neelsleden bij de Rabobanken merken
zich bij de actie betrokken te voelen.
Marlies Geurts uit Heeze bracht een van
haar bevindingen als volgt onder woor
den:
'We waren nog maar net begonnen met
die spaarvarkenactie. Twee varkens
maakten ons met hun muzikale geknor
af en toe horendol (of moet ik zeggen:
varkensdol). Ze trokken echter ook de
aandacht van een groezelig knaapje dat
samen met z'n moeder kwam. Hij be
keek het varken nauwkeurig en had
daarbij zichtbaar moeite zijn handen op
z'n rug te houden, zoals z'n moeder hem
bevolen had. Hijzelf durfde blijkbaar
niets te vragen, maar de blik in z'n ogen
was overduidelijk. Zo n varken moest-ie
hebben! Ik zag de verlangende blik in z'n