Hypnose
°IN HET SPIONNETJE
Waar denkt u aan bij het woord hypnose?
Aan een indrukwekkende man met dwin
gende ogen op een klein toneeltje? Hij
plaatst iemand uit het publiek op een stoel
en na een aantal manipulaties is het slacht
offer 'weg'. Het publiek kijkt ademloos toe.
De hypnotiseur vertelt de gehypnotiseerde
dat hij of zij nu in een heel warm land is en
het dus erg warm heeft. Poeh, wat een hit
te. En kijk, het gezicht van het slachtoffer
wordt rood en er verschijnen transpiratie-
druppels op zijn voorhoofd. Het publiek
giert van het lachen. Even later suggereert
de hypnotiseur dat het heel koud is en dat
er een ijzige wind door de zaal waait. De
gehypnotiseerde rilt en klappertandt. Da
verend succes. Hoe is het mogelijk, ja enig
om te zien. Haha!
Velen van ons zullen de hypnose op dat ni
veau geplaatst hebben, aardig, interessant,
maar niet iets om serieus te nemen. Na
tuurlijk, je hoort ook weieens verhalen over
wetenschappelijke hypnose, bijvoorbeeld
dat een stotteraar door hypnose van zijn
gestotter wordt afgeholpen, maar meestal
geven we die kant van de zaak niet zoveel
aandacht. Voor veel mensen blijft het toch
eigenlijk toneelwerk.
Vandaar dat de Nederlandse Vereniging
voor Hypnotherapie, waarvan o.a. een aan
tal artsen, psychologen en psychiaters lid
zijn, in februari jl. een hypnosesymposion
organiseerde in de Jaarbeurshallen in
Utrecht. De bedoeling was om aan werke
lijk geïnteresseerden nu eens uit de doeken
te doen wat de betekenis van de hypnose
nu eigenlijk is.
Het is zeker niets nieuws; in de oudheid
werd er al met hypnose gewerkt. Het was
de Oostenrijkse arts Mesmer (1734-1815),
die de hypnose weer opnieuw ontdekte.
Ook de grondlegger van de psycho-analyse
Freud was aanvankelijk erg enthousiast
over de hypnose die hij in Parijs geleerd
had, maar later kwam hij er wat van terug.
Frederik van Eeden was de man die in ons
land de hypnose opnieuw ontdekte. Hij
hield er regelmatig lezingen over, al ge
bruikte hij het woord zelf liever niet; hij
vond het te zeer beladen en gaf er de voor
keur aan over psychotherapie te spreken.
Wat is hypnose eigenlijk? Het is een toe
stand van diepe ontspanning, die tussen
w waken en slapen in ligt, een soort derde be
wustzijnstoestand. De mens heeft in die
toestand contact met zichzelf, is naar bin
nen gericht en krijgt toegang tot zijn on
derbewustzijn. Het Griekse woord hypnos
Mien
Holthuizen
zintuigen juist bijzonder gescherpt, het
voorstellingsvermogen wordt intenser en
de suggestibiliteit groter.
Natuurlijk is de persoon van de hypnoti
seur belangrijk. Er moet een vertrouwens
relatie ontstaan tussen hem of haar en de
patiënt. Een hypnotiseur behoeft niet over
bepaalde gaven te beschikken, zo hoorden
we tijdens het symposion, iedereen kan het
leren, maar de een doet het wel beter dan
de ander.
De angst dat je zo maar door een sterke
persoonlijkheid gehypnotiseerd zou kun
nen worden is overbodig, want in feite be
tekent hypnose zèlfhypnose met behulp
van de hypnotiseur. Je moet het zelf willen,
er moet een toestand van vrijwillige over
gave ontstaan.
Hoe gebeurt het nu eigenlijk? Er worden
verschillende methoden gebruikt: het strak
kijken naar een zandloper, het staren op
een kleurenkaart met sterk contrasterende
kleuren of een roterende kaart. De bedoe
ling is dat de oogspieren vermoeid raken en
de patiënt zal dan ook meestal vrij gauw de
ogen sluiten en in een staat van diepe ont
spanning komen. Voor goede resultaten is
het niet nodig in een diepe trance te gera
ken; ook een lichte hypnose kan heel effec
tief zijn.
In die toestand kunnen problemen, waar
mee de mens worstelt, worden opgelost.
Gebrek aan zelfvertrouwen, neerslachtig
heid, te veel eten, alcoholisme, de mens
kan door hypnose weer op de goede weg
gezet worden.
De hypnotiseur, die vanwege de beladen
heid van het woord, zich ook wel hypno-
therapeut noemt, kan de patiënt de sugges
tie geven de gebeurtenissen uit het verleden
opnieuw te beleven. Tijdens het congres in
Utrecht werd het voorbeeld gegeven de pa
tiënt te suggereren dat hij zich in een hoog
flatgebouw bevindt. Dat flatgebouw is zijn
leven; de verdiepingen zijn de jaren van
zijn leven. Hij gaat nu met de lift langs de
verdiepingen van het flatgebouw en vertelt
op elke verdieping wat er in dat jaar van
het onderbewustzijn bewaarde en die nu
naar de oppervlakte komen.
Dan wordt de verdieping bereikt, waarop
het probleem ligt. Vaak zal het een pro
bleem zijn dat met het leven in het ouder
lijk huis samenhangt. Als het probleem ge
vonden is kan de patiënt er over praten.
Een mens kan in die toestand ook praten
tegen ouders, die misschien al lang geleden
overleden zijn. Nu kan alles gezegd wor
den. Alle ellende, waarmee de patiënt mis
schien jaren heeft rondgetobd en waarvan
hij zich niet bewust was, komt nu naar bui
ten. Dat geeft een enorme opluchting.
Soms zijn de gevoelsuitingen heel heftig.
Ingeklemde, weggedrongen gevoelens bre
ken baan.
Op deze manier is menigeen een ellendige
ervaring uit het verleden kwijtgeraakt, ook
bijvoorbeeld oorlogservaringen of gebeur
tenissen, die als erg vernederend zijn erva
ren en die de patiënt blijven hinderen.
Het vreemde is dat tijdens de hypnose het
begrip tijd ophoudt te bestaan. Verdriet
van dertig jaar geleden kan veel feller en
intenser beleefd worden dan het verdriet
van een paar dagen geleden.
Ook de tandarts maakt tegenwoordig wel
gebruik van hypnose. In de eerste plaats
kan de patiënt op deze manier overdreven
angst kwijtraken, maar ook de tandarts
zelf profiteert van een diepere ontspanning
van de patiënt. Iemand die angstig is, spant
zijn spieren en bijt zijn kaken stijf op el
kaar. Ga dan als tandarts maar eens aan
het werk. Bovendien zal de patiënt geen
pijn voelen. Dit laatste kan natuurlijk ook
met een verdovende injectie bereikt wor
den, maar die geeft altijd nawerking.
Hoewel er ook in ons land tandartsen zijn
die hypnose in hun praktijk toepassen, kan
in Zweden een tandarts niet afstuderen als
hij geen cursus hypnose gevolgd heeft, al is
het geen vereiste daarin examen te doen.
We vertelden het al, het gebruik van hyp
nose is al heel oud, steeds weer verdween
het uit de belangstelling om daarna weer
op te bloeien. In deze tijd is de belangstel
ling weer groeiende, dat bleek wel uit de
'volle bak' in de Utrechtse Jaarbeurs.
Toch zullen veel mensen nog altijd over
een hoge drempel moeten stappen. Het
geeft je nu eenmaal een onplezierig gevoel
als je beseft dat een ander mens jouw geest
beïnvloedt, zelfs als die ander arts, psycho
loog of psychiater is en volkomen te goeder
trouw.
