mi
wel. Er werd in de avonduren ten af
scheid gedefileerd voor Rotterdams bur
gemeester.
Opmerkelijk en ook wel karakteristiek
voor tijd en omstandigheden was de
vrees voor de komst van de stadsbevol
king. In strompelend Nederlands schre
ven burgemeester en wethouders over
hun vrees voor de komst van 'zeker uit
vaagsel der maatschappij dat door ge
drag en handelingen een stroom van on
gerechtigheid over de gemeente Pernis
zal doen neerstorten, waarvoor de inwo
ners der gemeente zich zullen schamen
om daarmede samen te wonen'. Hoog
vliet reageerde op gelijke wijze, nog ge
heel in de sfeer van de brave-plattelands-
kinderen, die in geen geval mochten
spelen met die lelijke stoute jongens uit
de grote stad.
Voor hedendaagse begrippen stonden
weinig mensen stil bij de onherroepelijke
ondergang van een rustiek stukje land,
'omspoeld door onvergelijkelijk schone
rivieren als Oude en Nieuwe Maas'.
Slechts in een boekje uit 1934 roept ar
chitect Verheul een levendig beeld op
van de toenmalige werkelijkheid. 'Ver
rassend fijn is het verschiet in zuidelijke
richting, als men den blik laat weiden
over de ruime, door begroeide dijken
omgeven polders met dorpshuisjes en
over in het groen verscholen boerderijen
en molens, terwijl de slanke torenspitsen
van de dorpen Poortugaal en Hoogvliet
zich scherp afteekenen tegen een lichte
Hollandsche lucht en een mooi silhouet
vertoonen. Een groot contrast vormt
hiermede het uitzicht in noordelijke rich
ting, naar de rivierzijde, waar in de verte
fabrieken, scheepswerven, droogdokken,
zeestomers, kranen en lichters, enz. een
geheel ander beeld te zien geven, dat
weer meer past bij de groote, drukke en
nijvere havenstad Rotterdam'.
Het tegenwoordige Hoogvliet is van een
lieflijk met Pernis vergelijkbaar dijkdorp
onherkenbaar veranderd in een woon
kern vol kinderwagens en luiers. Het
huisvest 40 000 mensen; Pernis kan er
6200 tegenover stellen. Het houdt niet in
dat de veranderingen er minder ingrij
pend zijn geweest. Architect Verheul zag
de bui reeds hangen: 'Veel zal gerooid,
gesloopt of vergraven moeten worden.
Veel zal in havens, kanalen en industrie-
of handelsterreinen worden omgezet
waardoor het nu nog zo bijzonder mooie
welvarende landelijke gebied waaruit in
de directe omgeving van Rotterdam het
verleden op zulk eene eigene wijze
spreekt, sterk zal verminderen of een ge
heel ander karakter van minder bekoring
dan het bestaande zal verkrijgen'.
De ontwikkelingen vielen niet meer te
stuiten. In 1938 vroeg Texaco een terrein
van 85 hectaren aan. Toen BP zich meld
de bleek een tweede Petroleumhaven
dringend gewenst. Shell claimde het ge
hele terrein (540 ha), al zou de aanleg
van de tankparken nog jaren vergen.
Rotterdam leerde wennen aan de cap
tains of industry en het door hen ver
langde hoge tempo. De besluitvaardig
heid nam toe. Pernis begon met een ver
werkingscapaciteit van 12 000 ton olie
uurTien jaar geleden produceerde
Shell een dubbelkaart die heden en ver
leden laat zien van dit stuk grond. Waar
nu het fabrieksverkeer zich dynamisch
verplaatst langs liniaalrechte wegen of
waar tankers lossen aan steigers, stond
eens de ene fraaie boerenstee naast de
andere. Ze verdwenen onder water, in
clusief het draverijterrein van De Lijster
en de zalmvisserij. Slechts prenten her
inneren aan het voormalige landschap in
De Boerenhoek van Pernis.
Pernis moest het ontgelden, langs alle
kanten. Ontluisterd en ondergeschikt ge
maakt aan industriële belangen, ligt het
daar. Gemuilkorfd. Een lelijk eendje,
waar de buitenwacht letterlijk en figuur
lijk op neerziet. Het oorspronkelijke land
schap is verzwolgen. Geen bliksem bleef
intact. Aanwezige groenvoorzieningen
zijn kunstmatig aangelegd. Waar vroe
ger in het eigen haventje vissermannen
hun bootjes meerden, parkeren nu de
automobilisten. Even verderop komt het
ene na het andere segment voor de
nieuwe Botlektunnel gereed. Maar in de
straten van het dorp rijdt de broodbezor
ger zijn klanten nog welgemoed per bak
fiets af. De plaatselijke Rabobank weer
spiegelt eveneens een stukje kleinscha
ligheid. Van indiscreties moet het dorp
niets hebben en dus handelt Pernis zijn
bankzaken bij voorkeur af binnen de be
slotenheid van 'biechthokjes'. De indivi
duele bezoeker weet zich door middel
van matglazen wanden en geluiddem
pende deuren gescheiden van andere
klanten. Geheimhouding boven alles.
Aan directeur Schakelaar de vraag of
mensen met zulk een uitgesproken hang
naar dorpse beslotenheden, zich niet het
kind van de Rotterdamse rekening voe
len en behept zijn met gevoelens van
wrok. Het blijkt een misrekening. De
waardering voor een aantal door Rotter
dam getroffen voorzieningen overheerst.
Van een stiefmoederlijke behandeling
blijkt geen sprake. 'We hebben niks te
klagen. Er gebeurt hier meer dan zo'n
plaats op eigen benen zou kunnen doen'
luidt kort samengevat de heersende op
vatting. Wel moet de heer Schakelaar
bekennen dat het werken in een omsin
geld dorp onvermijdelijk een aantal be
perkingen met zich brengt. Verwacht
geen geweldige bedrijvigheid op het
stuk van de woningbouwfinanciering. Er
is gewoonweg geen plaats voor te Per
nis. Wel gebeurt het met de regelmaat
van de klok dat mensen bij de bank aan
kloppen voor het optrekken van hun hy
potheken. Jaarlijks zijn er miljoenen mee
gemoeid. Het gros van de inwoners
woont erg goedkoop en sinds het begrip
schuldvernieuwing als een lopend vuur
tje de ronde deed, ontstonden er in be
paalde straten hele verbouwingsrages,
ledereen kreeg het onbedwingbare ver
langen de eigen stulp te verrijken met
hardhouten deuren, ramen e.d. 'Ik heb zo
