Tjantings
Andere koers
woordenboek der Nederlandse Taal
1976) waaruit werd overgenomen, com
pleteerde een rijtje spreekwoorden met
betrekking tot het geld de voorstelling op
elk der panelen.
Bij de overdracht van de panelen tijdens
een informele bijeenkomst met perso
neelsleden van de bank in Venray deed
de Liesselse kunstenaar een en ander uit
de doeken over de techniek van het
batikken, door hem niet zonder stemver
heffing betiteld als 'het ondergeschoven
kindje in de kunst'. Kilsdonk die zeer on
langs ook medewerking verleende toen
het blad Margriet een batikcursus in arti
kelvorm bracht, bedoeld om zoveel
mogelijk mensen te stimuleren er mee te
beginnen, wees de toehoorders erop dat
juist de techniek van het batikken bij uit
stek geschikt is voor de vervaardiging
van kunstzinnige gebruiksdingen. Spon
taan toonde hij zich bereid eventuele
belangstellenden de elementaire begin
selen van het batikken bij te brengen. De
betekenis van het woord batikken - af
geleid uit het Maleis waar het tekenen of
schrijven betekent- gaf Ton Kilsdonk
meteen gelegenheid even af te rekenen
met het heersende misverstand dat de
batikkunst van oorsprong een puur In
donesische aangelegenheid is.
'Bij opgravingen in het oude Mesopota-
mië troffen archeologen al bijzonder
fraaie werkstukken aan, die overduidelijk
ook tot stand kwamen via de principes
van het batikken,' doceerde Ton Kils
donk, alvorens beknopt zijn eigen werk
wijze te demonstreren.
Hij haalt een doek van wit katoen tevoor
schijn waarop met inkt een ontwerp is
aangebracht. Naar keuze worden vervol
gens bepaalde fragmenten van de voor
stelling bedekt met gesmolten bijenwas
waarin paraffine is opgelost. De zoge
naamde tjantings, scheplepels van uit
eenlopende dikte, dienen voor de ver
spreiding van de vloeibare was. Alle
plaatsen waar zich was bevindt blijven
wit zodra vervolgens de doek in een bad
met koudwaterverf wordt gedompeld.
Door telkens gedeelten af te dekken en
te werken met verschillende kleuren ont
staat een geheel van kleuren die elkaar
beïnvloeden. Tot besluit worden alle re
stanten bijenwas uitgekookt en het eind
resultaat is bereikt. Veranderingen in de
samenstelling van de gebruikte was
maken het mogelijk in diverse kleurvlak
ken effecten met grote en kleine barsten
teweeg te brengen.
Ongeveer twaalf jaar geleden begon de
ontwikkeling die Ton Kilsdonk stempelde
tot een hartstochtelijk liefhebber van
alles wat met het batikken te maken heeft.
De nu 38-jarige Brabander studeerde
aan de academie voor industriële vorm
geving te Eindhoven. Louter uit belang
stelling ging hij hospiteren op de textiel-
afdeling van het instituut. De kennisma
king resulteerde in een liefde op het eer
ste gezicht. De techniek van het batikken
sprak hem aan, juist door de grote mate
van overleg die erbij is vereist. Ton Kils
donk: 'Je moet je telkens donders goed
afvragen wat het effect zal zijn van
bepaalde handelingen.'
De opgaven waarvoor hij zich als indus
trieel vormgever geplaatst zag gingen
hem intussen meer en meer de keel uit
hangen. Steeds duidelijker ging hij zich
slachtoffer voelen van een totaal ver
keerde beroepskeuze: 'Kort gezegd, je
merkte maar al te vaak dat je gedwon
gen was mensen te belazeren, Je werd
gebruikt, moest soms in de vormgeving
van artikelen en produkten iets suggere
ren wat er helemaal niet was, en waarbij
de fabrikant geen ander doel voor ogen
stond dan dat de weg geëffend moest
worden voor een hoge prijs. Het eerst
goedkope produkt onderging geen enke
le wezenlijke verandering. Het kreeg
alleen maar een duur of exclusief jasje
aangemeten. Met de gewijzigde vorm
die zo'n artikel dan meekreeg moest dan
de nieuwe verkoopprijs waar gemaakt
worden.'
Vier jaar geleden besloot Ton Kilsdonk
resoluut met zijn oude beroep te kappen
om zich voortaan geheel te kunnen wij
den aan zaken die hem en anderen wer
kelijk ter harte gaan. Uit de grond van
zijn hart meent hij te mogen constateren
dat hij tegenwoordig vele malen harder
werkt dan vroeger ooit kon worden
gezegd. Behalve uitgebreide experimen
ten op het gebied van de verfsamenstel-
ling die hem naast zijn vrije werk in
beslag nemen, verzorgt hij als docent
batikcursussen voor leerlingen van de
vrije academies te Venlo en Nijmegen.
Het schenkt hem een gevoel van voldoe
ning. 'De mensen, ze zitten op je te
wachten bij die lessen. Dat stimuleert
