13
Ransuilen als
onheilsprofeten?
rifalÊÊtk
Land van wind
en water
kaliseerd. Kapitale bedragen zijn jaarlijks
gemoeid met het ophalen van straat
werk. Verzakkingen van tien tot twintig
centimeter zijn geen uitzondering. Tegen
de slappe veenachtige grondslag van het
gebied is maar weinig bestand.
Fikse bedragen voor herstelwerk vormen
een repeterende kostenpost op de be
groting. Het verhaal van de verzakkende
toren voor de Hervormde kerk valt zeker
ook gedeeltelijk te herleiden tot de er
barmelijke bodemgesteldheid. Het is een
zaak om wanhopig onder te worden,
stellen mannen van de dienst gemeente
werken vast terwijl ze doende zijn met
opruimingswerkzaamheden in het nabu
rige park. Ook daar sneuvelt bij windvla
gen van enige betekenis nogal eens wat.
Het wortelgestel van de opgroeiende bo
men heeft te weinig houvast in de slappe
ondergrond, zodat juist de mooiste
exemplaren kapseizen. Het gaat de II-
pendammers aan het hart, want als be
woners van een uitgesproken vlak land
zijn ze maar wat trots op hun 'crisispark'.
De naam van het park houdt de herinne
ring in stand aan de burgemeester die
het plan ten uitvoer legde als werkver
schaffingsobject voor werklozen. Enorme
hoeveelheden bagger dienden over de
drassige bodem te worden uitgespreid
alvorens er ook maar van enige beplan
ting sprake kon zijn. Ilpendam plukt nu
de vruchten van die moeizame arbeid.
Het park biedt bijvoorbeeld plaats aan
het onderkomen voor de llpendamse
hobbyclub, het plaatselijke antwoord op
de vraag naar een doeltreffende vrije
tijdsbesteding voor de jeugd. Jongelui
vanaf zeven jaar wier belangstelling voor
timmergereedschap thuis in de kiem
wordt gesmoord met dreigementen als
'je blijft van mijn goeie zaag af' of woor
den van gelijke strekking, kunnen zich
hier onder leiding van vakkundige vrijwil
ligers oefenen in handvaardigheid. Wie
lukraak spijkers in een plank wil slaan
wordt evenzeer bijgestaan als de maker
van een kar met vierkante wieletjes. De
resultaten zijn verbluffend. Met kunst- en
vliegwerk, een bescheiden gemeente
subsidie en incidenteel een greep in de
eigen achterzak weten de zeven leiders
altijd nog de touwtjes aan elkaar te kno
pen.
De aankomst van de eerste raadsleden
bij het gemeentehuis gaat gepaard met
het gekras van uilen. Geen der aanwe
zigen hier zal het geluid als voorteken
voor naderend onheil beschouwen. Heel
Ilpendam zou uitgestorven zijn, wanneer
ook maar iets waar mocht zijn van de
boze krachten die aan de magische vogel
worden toegedicht. Tussen de bosjes in
het park huist een hele kolonie ransuilen.
Op hun vaste plekje in de luwte zitten de
dames en heren overdag half wakend te
dommelen, om bij het vallen van de
avond hun nachtelijke strooptochten te
beginnen.
De beraadslagingen over het wel en wee
van de gemeente Ilpendam spelen zich
zien van koekjesschaal. In allerlei toon
aarden valt er ongerustheid te beluiste
ren over de toekomst van het gebied
waar in voorbije jaren de bevolkings
dichtheid zodanig bleef dat elke ge
meentenaar er als het ware beschikt
over circa een hectare leefruimte. Hoe
lang nog? Voor de verdere uitbouw van
zijn woonfunctie heeft Purmerend onder
hands al de beschikking gekregen over
650 hectaren van llpendams grondge
bied. De officiële grenscorrectie moet
nog plaatsvinden, maar het Hogere Huis
vestingsbeleid eiste snel handelen. Geen
mens raakt onder de indruk van 150
huurhuizen, ter plaatse exclusief voor Il
pendam te realiseren. Een ondeugdelijke
pleister op de wonde, heet het onom
wonden. Bij zo'n aanbod liggen onbe
taalbare huren in de lijn der verwachting,
en bovendien is het in echte llpendam-
mer ogen je reinste deportatie. Ilpendam
is heus niet te beroerd een handje te hel
pen, maar als de landhonger van Purme
rend blijft aanhouden zal vanuit Ilpen
dam ongetwijfeld met toenemend volu
me de roep weerklinken om in de rich
ting Almere een oplossing te zoeken
voor de Amsterdamse problemen, liever
dan nog meer de rust te verstoren van
het land rond Purmerend.
De voorgenomen plannen rond het regi
onaal woonwagencentrum zitten Ilpen
dam evenmin lekker. Daarbij concen
treert alles zich andermaal rond haar
grondgebied. Diverse volksvertegen
woordigers zijn op hun hoede. Nauw ver
holen argwaan klinkt er door in de stem
die vraagt naar de omvang van de bijbe
horende sloopterreinen. Het sussende
antwoord kalmeert de vragensteller nau
welijks want opslagterreinen voor auto's
hebben - meent hij - dezelfde groeinei-
gingen als kleine kinderen. Zo verdiept
het edelachtbare gezelschap zich uitvoe
rig in het wel en wee van de gemeente.
Van het shaggiesrokende vrouwelijke
raadslid tot en met de communist Hielke
U
slagvaardige CPN-man, zo blijkt bij na
vraag, heeft zijn uitverkiezing van ouds
her nog te danken aan de bittere armoe
de die voor het verleden van 'de over
kant' zo kenmerkend was.
Het is waar ook. Ilpendam is 'een ge
meente met een andere kant'. De plaat
sen Purmerland en Den lip zorgen er
voor, waarbij vooral Den lip voorheen
gold als een dorp waar armoede niet
vreemd was. Temidden van landerijen
die meer onder water lagen dan erboven,
leidden vanouds de kippen- en eenden
houders moeizaam sappelend hun mar-
telaarsbestaan.
Werd in een gezin waar men het wat
breder had op hoogtijdagen snoep rond
gedeeld, dan moesten wel eerst alle gor
dijnen dicht. De talrijkheid van uitmun
tende vissers en trefzekere jagers in het
dorp wordt mede beschouwd als een uit
vloeisel van het armoedige verleden. Elk
schot hagel kostte geld, tenzij er een
eendvogel tegenover stond. Ofschoon er
tegenwoordig - schuchter weliswaar -
alweer gesproken wordt van het 'gouden
lipje', bepalen de vroegere ontberingen
er nog steeds in zekere zin het stemge
drag van de bevolking. Er heerst vandaag
de dag opnieuw onzekerheid, ditmaal
veroorzaakt door een staatssecretaris op
het departement van CRM. Vijf proefge
bieden in Nederland werden bestempeld
tot 'nationaal landschap'. Het waterrijke
gebied tussen Purmerland en Den lip ligt
in een zo'n 10 000 hectaren omvattend
experimenteergebied. Het gaat onder
veel meer om een van de weinige brak
veengebieden die nog resteren in ons
land. De zich sterk vermenigvuldigende
waterberk is een plantaardige indringer
die met krachtige hand een halt moet
worden toegeroepen om verdere aantas
ting van het gebied te voorkomen. Veel
meer gevaar echter valt te duchten van
de watersporters, de menselijke infiltran
ten die aan de rand van Den lip al geruis
loos hun illegale jachthaven hebben in
gericht, van waaruit ze 's zomers uitruk
ken naar het waterrijke 'llperveld'.
Elk stukje grond, uitsluitend via het wa
ter bereikbaar, heeft hier nog een eigen
naam. Het wemelt er van de dellen ofte
wel de sloten die ogenschijnlijk tot land
zijn gegroeid. Zij geven dit 'land van
wind en water' zijn ongemeen verrader
lijke karakter. Maar de veehouders die
ondanks de gebrekkige verkaveling hier
nog opereren beginnen hun geduld te
verliezen. Wat zijn de moderne landin
richters met hen van plan? Dragen ze
strakjes parkwachterspetten als hoofd
deksel, of loopt het toch zo'n vaart niet
met de verhalen over natuurbescher
mingsmaatregelen die een economische
bedrijfsvoering belemmeren? Het zal
voorgoed met de hooiwinning gedaan
zijn, zodra kunstmest goed en wel tot
verboden stof wordt verklaard en er een
maaiverbod komt gedurende het broed-
