Amsterda
Een deprimerende aanblik, de onafzien
bare autostoet over het glimmende as
falt. Na wat laatste stuiptrekkingen komt
de stapvoets voortkruipende lichtproces
sie dan helemaal tot stilstand. Een mon
sterlijke glimworm. Het is weer zover.
Uit de autoradio kraakt extra verkeersin
formatie: op de weg Amsterdam-Purme-
rend moet het verkeer reken ng houden
met filevorming en vertraging. De om-
roepster legt een toon van medelijden in
haar stem. Of is het leedvermaak? De
chauffeur hijst berustend zijn schouders.
'Je kunt er vergif op nemen. Zodra Am
sterdam leeg komt, sta je hier te houden,
's Morgens als de intocht vanuit Purmer-
end begint, sukkelen we in omgekeerde
richting. De golfslag in het Noordhol
lands Kanaal ken ik van buiten. Je hebt
alle tijd er een studie van te maken.'
Dit is dus wat F-61 heet, alias de Jaag-
weg. Het verschil in visie tussen ver-
keersdeskundigen en plaatselijke bevol
king wordt er aardig mee onder woorden
gebracht. De statistiek wijst per etmaal
13 000 voertuigen aan. Het enge stads
centrum van Purmerend vormt een
trechter waarin dagelijks vrachtverkeer
vastloopt. Als 's zomers ter plaatse ook
nog in het spitsuur 'voor onnozele jach
ten' de bruggen open worden gegooid is
de verkeersramp hier helemaal niet meer
te overzien.
Pal langs het vaarwater gebaart een rich
tingbord opzij: llpendam. De eerste ge
lukkigen maken zich los uit de ketting
van blik die over de gehate F-61 kronkelt.
Waar blijven op zulke momenten de vlot
te makelaars die in hun slogans llpen
dam situeren op 7 autominuten gaans
van hartje Amsterdam? Het leugentje
om bestwil zou niet hoeven. De gegadig
den staan elkaar ook zonder dat wel te
verdringen. Voor een hoekje grond waar
alles nog aan behoort te gebeuren, wor
den riante bedragen neergeteld. Hoog
bejaarde huisjes die ondersteboven
moeten, gaan als nieuw van de hand. De
echte llpendammers slaan wat onwen
nig de recente ontwikkelingen gade. On-
derkelderde behuizingen met complete
golfslagbaden zijn in de gemeente geen
uitzondering meer. Het traditionele
bouwpatroon raakt verstoord door
bouwkundige allegaartjes. Ze zijn het
niet zo gewend, hier langs de zuidoost-
rand van de Purmer, al kent men er reeds
eeuwen de trek van stad naar platteland.
Je had het trotse kasteel llpenstein, anno
1622 gebouwd door de Amsterdamse
magistraat Volkert Overlander. Was hij
een stadsman of niet? Diens dochter
Maria trouwde Frans Banninck Cocq, de
zelfde die centraal staat op Rembrandts
wereldvermaarde doek De Nachtwacht.
Ook na hem vond nog menig voornaam
sinjeur op het buiten in llpendam verpo
zing voor de vermoeide ledematen. Te
gen een zijmuur van het Hervormde
kerkje rusten de laatste kasteelbewoners
in een kelder die men argeloos voor een
beerput houden zou. Met het eigenlijke
godshuis is het ook al niet fraai gesteld.
Vooral de gehavende toren schreeuwt
om restauratie. Het triomfantelijke kas
teel ging vorige eeuw roemloos ten on
der. Bezweken onder slopersgeweld,
weet een werkman te vertellen. Vraag
hem niet naar meer bijzonderheden over
ligging en zo. Is het niet veel interessan
ter iets te weten over het levenswerk van
de grote inpolderaar Leeghwater? Tus
sen het gebied dat sinds drie eeuwen
omsloten wordt door 'de Ring' oftewel
de Purmerringvaart en het overige llpen
dam zit een verschil in waterniveau van
ruim een meter. Een knap stukje werk