Korte beentjes
in Vlist
aan zogenaamde boerenkaas veel meer
dan er ooit wordt gemaakt. In de fabriek
heet een vetgehalte van 48 procent al
volvet. Maar dan heb je kaas van gepas
teuriseerde melk. Wij werken niet met
zulke dode melk. Helemaal niets wordt
eruit getrokken. Nu de koeien in de herfst
minder melk geven, betekent dat dus
vettere kaas. Je hebt tien liter melk no
dig voor een kilo kaas. Totdat hij uit het
pekelbad komt, is kaas nog zacht als
schuimrubber. Hoe groter je kaas, des te
langer hou je hem in de pekel. Met grote
kazen ga je pronken op de markt, maar
er zitten veel meer risico's achter, dat
wel.'
Wie zich vanuit Haastrecht begeeft in de
richting Vlist ontwaart op menig boeren
erf bordjes met het opschrift 'boerenkaas
te koop'. In schemerige vertrekken vol
trekt zich daar het rijpingsproces van
goudgele kazen, op houten rekken uitge
stald. Aan het plafond niet meer dan een
simpele lichtspijker doorgaans. Een wee
en lichtelijk bedwelmend luchtje prikkelt
de neusvleugels. Bij het verlaten van
Haastrecht pauzeren de gedachten on
bewust even bij het plan in dit gebied te
gaan boren naar gas. De gemeente
Haastrecht gaf de Nederlandse Aardolie
maatschappij inmiddels formeel al nul op
het rekest. Om toch haar zin te krijgen
heeft de NAM het nu hogerop gezocht.
Natuurliefhebbers schudden vol afgrijzen
het hoofd als ze trachten zich te realise
ren wat de seismische tovenaars met
diamantboren kunnen aanrichten bij
'hun' Vlist. Het zal niet alleen de nekslag
betekenen voor de 'kadastrale sectie B2,
nr. 623 - 625'. Gevreesd wordt dat het
karwei inclusief aanleg van een brug
over het riviertje heel het landschap tot
Vlist ontluistert. Nu is de weg nog een en
al kronkel. Welgeteld 42 bochten zijn het
vanaf Haastrecht. Opzij ligt het riviertje
met langs het water zijn verspreide boer
derijen en een gespaard gebleven boen-
hokje voor het schoonhouden van melk
bussen. Kan het Hollandser?
Een bejaarde man hakt met een halve
maanvormig mes vervaarlijk in op elzen
en knotwilgen langs de drassige oever.
Het warbos moet nodig worden gestikt,
laat de snoeier al weten, alvorens de
weg uit te leggen naar Arie van Diemen,
geboren en getogen in deze streek. Hij
weet waarom spotlustige streekbewo-
ners zeggen dat mensen uit Vlist herken
baar zijn aan hun korte beentjes. 'Met
onze bevolking van zeshonderd zielen
toch nog een zelfstandige gemeente, dat
klopt ja. Maar dat Vlist zo gunstig kon
werken op gebied van de gemeentelijke
financiën kwam door het ontbreken van
een eigen kerk en school. De jeugd liep
dagelijks de vele kilometers naar Haas-
tert of Polsbroek. Vandaar die korte
beentjes. Je zult in Vlist hoofdzakelijk
mensen treffen die alles rustig bekijken.
Katje uit de boom, ik vind dat zo dom
nog niet. Anderhalve koe op de bunder,
en daarmee uit.' Hij vertelt hoe Vlist het
ambtenarenkorps broederlijk deelt met
Haastrecht. De kwetsbaarheid van het
onvervangbare landschap heeft tot ge
volg gehad dat heel de kern zo'n beetje
tot beschermd dorpsgezicht is verklaard.
Iedere bedrijfsuitbreiding is aan strikte
voorschriften gebonden. De geringste af
wijking daarvan betekent vergunning
aanvragen om ontheffing. Als regel mag
achter de bestaande bedrijven wel uitge
breid worden; belendende terreinen zijn
taboe om het landschapsbeeld zo min
mogelijk te verstoren. Van de zestig
boerderijen waarmee de oevers van de
Vlist zijn gestoffeerd, staan er elf op de
monumentenlijst. Rietdaken geven het
geheel extra cachet. De toenemende
tendens om uit kostenoverweging golf
platen te gaan gebruiken op schuren, is
tot staan gebracht. Arie van Diemen
weet dat voor de monumentale panden
rijkssubsidie gegeven wordt, terwijl de
gemeente in andere gevallen ook de hel
pende hand reikt in de kosten van onder
houd. Met het oog op aanhoudende
stormschade heeft het kwetsbare riet nu
in de meeste gevallen alleen op de hooi-
bergers plaats moeten maken voor een
golfplatendek. De veelbezongen schoon
heid van de Vlist, zomers toevluchtsoord
voor honderden Rotterdamse henge
laars, ontgaat de dorpelingen hoege
naamd. Zij hebben het veenriviertje dat
vanaf Schoonhoven zijn weg zoekt naar
Haastrecht in hoofdzaak leren vrezen om
de kansen op ongelukken. Arie van Die
men: 'Je bent wat bang voor verdrin-
kingsgevallen. Ik lag als klein kind altijd
aan een boom gebonden. Mijn moeder
nam het risico niet.'
Terug in Haastrecht valt bij de dienst ge
meentewerken aan de provinciale weg
het oog op een kartonnen kop, starend
uit een bovenraam. Het gelaat toont
treffende gelijkenis met dat van Gouda's
burgemeester Van Hofwegen. Heeft hij
een begerig oog laten vallen op Haas
trecht, of schuilt er geen diepe symboliek
achter dat mombakkes? De tijd ont
breekt erover na te denken. Een school
kind wil vol trots haar lievelingshond la
ten bewonderen, zoals hij parmantig
voor zijn karretje gespannen door de
winkelstraat draaft.
Langs de IJsseloever zijn aardig wat
'dronken huisjes' van vroeger behoorlijk
opgeknapt. Aan het eind van de straat,
nog tussen de overige bebouwing, be
vindt zich het poldergemaal.
De hoge boezem achter Haastrecht, luidt
de naam. Water dat de afzonderlijke ge-
maaltjes vanuit vijf polders op het rivier
tje de Vlist draaien wordt van hieruit
overgeheveld in de Hollandsche IJssel.
Pompen die per minuut 245 m3 water
aan kunnen, zijn op jaarbasis rond 3000
uur in de weer voor de waterbeheersing
in dit stuk Zuid-Holland dat landschaps-
kundig behoort tot de Krimpenerwaard,
maar dat waterschapskundig nog onder
de Utrechtse Lopikerwaard valt. Tijdens
de extreme droogteperiode van afgelo
pen zomer toen het zoutgehalte in de
kwekersgebieden rond Waddinxveen en
Boskoop tot een schrikbarend getal om
hoog vloog, heeft het poldergemaal op
proef gezorgd voor het transport van wa
ter dat vanuit de Lek via de Vlist naar het
bedreigde gebied moest. Haastrecht
bood uitkomst. Een herhaling in de toe
komst is zeker niet uitgesloten.
