Van horletoet tot
duivel en varken
deden nooit tevergeefs een beroep op
haar, maar aangezien een uitkering in
geld toch weer meestal meteen in alco
holische drank werd omgezet, werkte zij
met tegoedbonnen. Boven heb je onder
andere nog de bibliotheek en de werkka
mer van meneer, geheel ingericht vol
gens zijn smaak. Zelfs de tas staat nog
aan het bureau. Alsof meneer even om
een boodschap ging. Ze leefden hier rus
tig buiten, vonden er nog erkenning als
heer en onderhielden er hun contacten
met Europa. Dit huis geeft toch wel een
goede indruk hoe ze hier leefden, hoe ze
hun kamers bevolkten. Er hangen alleen
al 500 borden als wandversiering. Zij ver
zamelden porselein zoals een ander
postzegels. Laatst heeft een buitenlander
urenlang met een loep het320-delig eet
servies in die kast liggen bekijken. Bij het
passeren van diezelfde kast slaakte
's middags een vrouwenbondslid spon
taan de kreet: mensenkinderen, wat een
vaat zegGinds hangt een lamp naar ei
gen ontwerp van mevrouw. Het geheel is
samengesteld uit koppen en schotels,
wat vazen en een enkele botervloot.
'Mensen die nog niet in de juiste stem
ming waren, zijn het nu zeker wel' stelt
Hans Uenk een ogenblik later tevreden
vast. Op zijn rondgang heeft hij een
speeldoos gestart waaruit nu beverig
een zoet wijsje druppelt, heel ijl ook en
hoog. Menig traantje is er geplengd bij
deze droefgeestige melodie, verzekert de
man die het weer heeft gehoord van de
vroegere huisknecht. Een geschenk voor
mevrouw, die speeldoos. Kort nadien
verloor de kinderloze Paulina Bisdom van
Vliet haar dierbare en begonnen de 42
lange jaren die ze alleen nog met haar
personeel zou doorbrengen in deze kast
van een huis. 'Het is weer avond, Julia.
Alweer een stapje nader tot het huis van
onze Vader' prevelde ze telkens wanneer
die huisknecht de luiken kwam sluiten.
Elektrisch licht verafschuwde ze. Tot het
laatst werden er kaarsen gebruikt, zoals
ook de turfkachels bleven fungeren. Met
scheepsladingen tegelijk werd de brand
stof aangevoerd. Auto's waren eveneens
taboe. Om de gastvrouw geen ergernis
te geven parkeerden bezoekers hun ge
motoriseerde voertuig bij voorkeur een-
heel eind verderop. Zelf ging Paulina Bis
dom van Vliet uit rijden in een landauer,
bespannen met vier paarden. Bij de na
dering van het span stopten de wieken
van ieder poldermolen. Zo'n paard mocht
eens schrikken. Hans Uenk: 'De familie
regeerde het dorpsleven, dat wel. Maar
als iemand zegt dat het despoten waren,
potentaten, dan zit ik boven op de kast.
Heus, die molenaars onderbraken wat
graag hun werk want aan het eind van
het jaar beurden ze een aardig extraatje.
Je had te doen met mensen die graag in
vloed uitoefenden. Geschenken? Oké,
maar men stelde wel eisen. Het was de
geest van hun tijd. Het verslag van een
buitenlands reisje meldt in sierlijk hand
schrift verwondering over een boeket
van beweegbare porseleinen bloemen,
maar tegelijk lees je daarin hoe men zich
hogelijk ergerde aan een mismaakt per
soon die door zijn aanwezigheid een
overigens bekoorlijk landschap verpest
te.' Het huis dat Hans Uenk namens de
stichting Bisdom van Vliet bestiert is tot
de nok gevuld met kostbaarheden, curio
sa, snuisterijen. Iedere kastdeur, iedere
lade die men open trekt herbergt weer
nieuwe verrassingen. Boeken te kust en
te keur, gevat in salamanderleer. Met ge
mak zou de inhoud van alle kasten een
nieuwe museuminventaris op kunnen le
veren. Eeuwenoude folianten liggen er,
ogenschijnlijk achteloos weggeborgen.
Alleen gehechtheid aan familiebezit
maakt zoiets mogelijk. Een kast vol kos
telijke modetijdschriften uit de vorige
eeuw naast een compleet theeservies,
gemaakt van kruidnagels. En dan zijn
er de stille wenken. Hans Uenk: 'Echt
niet zo moeilijk voor wie thuis was in de
tijd. Stond de klep van het wegklapbare
buffet in deze kamer omhoog, dan kon je
na een diner nog wat uit het glaasje ver
wachten. Als deze twee houten silhouet
poppen ontbraken in de hal, dan werd er
niet op een lange visite gerekend. Je lag
anders zo uit de gunst. Het tafelgebed
vergeten, kwam je bij een volgende be
zoek te staan op een bordje met als op
schrift: ziet wat hier van achteren staat.
Wie nieuwsgierig aan de oproep gehoor
gaf, las achterop dan de veelzeggende
woorden: 'bidt eer gij aan het eten gaat.'
Bij het afscheid attendeert Hans Uenk in
het voorbijgaan terloops op de geopende
geldkist met haar elf sloten. Ze is leeg.
Letterlijk een deur verder richting cen
trum, staat in Haastrecht een transistor
radio te schallen in het voormalige
koetshuis van de familie Bisdom van
Vliet. Als zoveel andere onderdelen van
het familiebezit, moest ook deze ruimte
van de hand. Na de pluche leunstoelen
met het houtsnijwerk is het even wen
nen aan een groot verfblik dat hier als
provisorische zitplaats fungeert. Gerard
Verborg heeft het razend druk, zit nog tot
over zijn oren in de bouwrommel. Maar
van een ding kunnen we zeker zijn: in
maart zet hij de kroon op zijn werk met
de opening - door prins Claus - van het
enige echte Nederlandse ambachtsmu
seum. 'En reken maar dat ik daar groots
op ben als een aap' glundert de rondbor
stige bouwvakker die in 15 jaar tijd een
unieke gereedschapscollectie met 4000
onderdelen opbouwde. Twintig ambach
ten zijn vertegenwoordigd. Van timmer
man tot schrijnwerker, van touwslager
en rietdekker, tot klompenmaker, smid,
pijpen- en kaarsenmaker. Verborg, de
toekomstige beheerder: 'In handgereed
schappen ben ik goed gesorteerd. Enkel
grote stukken mis ik nog. Een timmer-
werkbank in de huiskamer zetten, dat
kon slecht. Daarentegen heb ik wel zo
ongeveer alles wat naar formaat nog in
sinaasappelkisten ging. Helemaal zelf
verzameld, opgeknapt, bewaard. Onder
mijn bed, op zolder, in de keuken. Laat
mij nou maar tobben, suste ik telkens
mijn vrouw en dan was het weer goed.'
Al dit jeugdig enthousiasme voor de
oude ambachten weet Gerard Verborg
moeiteloos op te brengen. Mensen die
hem komen bezoeken met het idee een
vitale oude baas te zullen aantreffen,
zien tegenover zich een brok wilskracht
van 39 jaar. 'Nooit' zegt hij 'heb ik willen
horen naar de pessimisten die menen
dat alles gelijk in het water loopt wan
neer een gewone Jan wat probeert te
bereiken.' Met het vooruitzicht dat ko
mend jaar de poorten van zijn eigen am
bachtsmuseum voor het eerst open
zwaaien, hanteert conservator Verborg
